اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان، بخش/سکتور خصوصی و شماری از نماینده‌گان مجلس که از دو روز به این‌سو برای بررسی میزان خسارات آتش‌سوزی گمرک اسلام‌قلعه به هرات آمده‌اند، امروز (پنجشنبه، سی‌ام دلو/بهمن) در نشستی در این ولایت یافته‌های‌شان را همه‌گانی کردند.
سیدزمان هاشمی، رئیس عامل اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان در این نشست می‌گوید، بررسی‌های آنان نشان می‌دهد که در اثر آتش‌سوزی در گمرک اسلام‌قلعه، بیش از هزار موتر کالاهای وارداتی به‌شمول ۳۷۰ تانکر مواد سوختی کامل سوخته است و بیش از ۷۰ موتر اموال و ده‌ها کانتینر ناپدید است.
به گفتۀ آقای هاشمی، برآوردها نشان می‌دهد که در نتیجۀ این روی‌داد، صدها میلیون دالر برای تاجران و موترداران خساره وارد شده است.
خان‌جان الکوزی، رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان فساد گسترده در گمرک، ادارۀ نورم و استندرد و هیأت‌های اعزامی حکومت برای بررسی گمرک و نبود ظرفیت و تأسیسات را از علت‌های اصلی و اساسی آتش‌سوزی در گمرک اسلام‌قلعه می‌داند. آقای الکوزی در این نشست با انتقاد از حکومت به‌ویژه رئیس‌جمهور می‌گوید، در حالی که در گمرک اسلام‌قلعه فاجعه رخ داده، اما حکومت این روی‌داد را ساده گرفته و به‌جای این‌که معاونان یا وزیران تجارت و مالیه برای بررسی این روی‌داد به هرات می‌آمدند، یک معینش را فرستاده است.
رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری کشور می‌افزاید، یافته‌های نخستین به نقل از تاجران نشان می‌دهد که پیش از وقوع آتش‌سوزی هیأتی برای بررسی به گمرک اسلام‌قلعه آمده بود و برای خروج تانکرهای مواد نفتی و موترهای اموال، از تاجران درخواست ۸۰۰ هزار دالر کرده و به همین دلیل دو هفته اجازۀ خروج به موترها را نداده بود.
به گفتۀ آقای الکوزی، سرانجام هیأت فرستاده‌شدۀ مرکزی، صبح روز وقوع آتش‌سوزی با گرفتن ۵۰۰ هزار دالر تفاهم کرده بود؛ اما این روی‌داد رخ داد. خان‌جان الکوزی تأکید می‌کند که در یک‌سال گذشته ۲۵ هیأت از مرکز برای بررسی به گمرک اسلام‌قلعۀ هرات آمده است.
محمدصادق قادری، عضو مجلس نماینده‌گان در این نشست با انتقاد از فساد گسترده در گمرک اسلام‌قلعه و بی‌کفایتی وزارت مالیه می‌گوید که در این گمرک هر کس به خود مسیر درست کرده است و از راننده‌گان باج می‌گیرد. به گفتۀ او، همۀ هیأت‌هایی که از کابل برای بررسی به گمرک فرستاده شده، به‌جای بهبود وضعیت، فساد را گسترش داده‌اند.
در همین حال، زلمی منگل، رئیس مبارزه با جرم‌های جنایی وزارت داخله در رأس هیاتی که برای بررسی میزان خسارات به هرات آمده است، به سلام‌وطندار می‌گوید که پس از ارزیابی‌های انجام‌شده، ۱۲ تن به‌شمول مسئولان بلندپایۀ ریاست گمرک، قطعۀ گمرکات پولیس، مسئولان نورم و استندرد و مسئولان شرکت خصوصی که از مواد نفتی نمونه‌گیری می‌کنند، بازداشت و به دادستانی معرفی شده‌اند.
به گفتۀ آقای منگل، بر بنیاد بررسی‌های انجام‌شده، در روز وقوع آتش‌سوزی ۴ هزار و ۲۲۶ موتر در گمرک اسلام‌قلعه توقف بوده است که از این شمار، ۹۷۵ موتر آتش گرفته و ۳ هزار ۲۵۱ موتر دیگر توسط نیروهای امنیتی از محل آتش‌سوزی بیرون کشیده شده‌اند. آقای منگل نیز فساد گسترده، نمونه‌گیری غیرمسلکی از مواد نفتی، غیرمنظم‌بودن توقف‌گاه‌های وسایط، ازدحام بیش از حد و زمان‌بربودن طی مراحل گمرکی کالاها را از علت‌های وقوع آتش‌سوزی می‌داند.
