یافته‌های سلاموطندار از گفت‌وگو با ۷۶ جوان در سه گروه روستایی، شهری و مهاجر از روستا به شهر، نشان می‌دهد که بیشتر آن‌ها به دلیل فرصت‌های اقتصادی، آموزشی، رفاهی و تکنولوژیکی، زندگی در شهر را ترجیح می‌دهند. این تمایل، بیان‌گر افزایش چشم‌گیر مهاجرت از روستا به شهر است.
کارشناسان، هشدار می‌دهند که این روند، با کاهش نیروی کار در روستاها و تضعیف زراعت و مال‌داری، توسعه‌ی متوازن در ولایت‌ها را تهدید می‌کند. برای وضوح بیشتر، در این گزارش با ۳۵ جوان که از روستا به شهر مهاجرت کرده اند، ۲۱ جوان شهری و ۲۰ جوان روستایی، گفت‌وگو شده و یافته‌ها نشان‌دهنده‌ی دیدگاه منفی جوانان به زندگی روستایی در کشور است.
حبیب رسول ۳۰ساله، باشنده‌ی روستای «ده‌بالا»ی ولسوالی نمک‌آب تخار که اکنون در شهر تالقان، مرکز این ولایت در بخش خدمات کمپیوتر فعالیت دارد، نبود درآمد کافی و امکانات آموزشی در روستا را، دلیل اصلی مهاجرت خود به شهر می‌داند و می‌گوید: «پیش از مهاجرت به شهر، مصروف کار دهقانی/کشاورزی و مکتب‌خواندن بودم. روستا را به خاطری ترک کردم که کار دهقانی سخت بود و درآمد آن چنانی نداشت.»
سلاموطندار را در تلگرام دنبال کنید
محمدحسن اندیش‌مند ۲۳ساله، باشنده‌ی ولسوالی ورس بامیان که پس از ۱۲ سال زندگی در روستا به شهر کابل مهاجرت کرده است، تغییر در سبک زندگی را دلیل اصلی این تصمیم خود می‌داند. «در روستا، محرومیت‌های زیادی وجود داشت؛ به همان دلیل مجبور بودیم که مهاجرت کنیم. قبل از این که به شهر کابل مهاجرت کنیم، به درس‌های ابتدایی و دینی مشغول بودم؛ در پهلویش به کارهای غیررسمی دکان‌داری، مال‌داری و زراعت مصروف بودم. کدام مفاد کافی برای ما وجود نداشت.»
۲۱ جوان شهری، نیز در این گفت‌وگو نبود علاقه‌ی شان را به زندگی روستایی ابراز کرده اند و دلیل‌های آن را بیشتر عقب‌ماندگی در روستاها می‌دانند.
کیهان ۲۰ساله، باشنده‌ی شهر فیض‌آباد، مرکز بدخشان، می‌گوید: «من دهات/روستا هم رفته‌ام، آب ندارد، برق ندارد، دیگر زندگی شان چندان خوب نیست. فقط به طبیعت‌گردی بروی، خوب است.»
حمیرای ۲۴ساله، باشنده‌ی شهر هرات، نیز می‌گوید: «نه، علاقه به زندگی‌کردن در روستا ندارم؛ چون در کشور ما روستاها عقب مانده است. در آن جا مکتب و شفاخانه‌ی درستی وجود ندارد و امکانات آن بسیار محدود است. دوست دارم برای چند روز محدود به تفریح بروم؛ اما برای همیشه نه.»
و ۲۰ جوانی که زندگی روستایی دارند، در گفت‌وگو با سلاموطندار ۱۳ تن آن‌ها گفته اند که می‌خواهند روستای شان را به هدف زندگی شهری ترک کنند؛ اما هفت تن دیگر به دلیل‌های فضای آرام و محیط پاک و هم‌چنان درآمد کافی، نمی‌خواهند روستا را ترک کنند.
راحل حیدری ۱۹ساله، باشنده‌ی روستای «گاوسوار» بغلان، به دلیل دست‌رسی به امکانات بیشتر و سهولت‌های زندگی، علاقه‌مند به مهاجرت به شهر است. «دوست دارم که در شهر زندگی بکنم؛ چون نسبت به روستا، در شهر امکانات بیشتر به افراد فراهم است و دست‌رسی بیشتر دارند.»
سمیه‌ی ۲۳ساله، باشنده‌ی ولسوالی چهاربولک بلخ و دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی تعلیم و تربیه، به دلیل احساس آرامش و فضای آرام روستا، زندگی در روستا را نسبت به شهرها بهتر می‌داند. «زندگی روستایی را با تمام سختی‌هایش دوست دارم؛ چون مردم صمیمی اند، طبیعت زیبا است و هوای پاک داریم. با وجودی که در روستا محدودیت زیاد است، اما باز هم احساس آرامش و صمیمیتی که این جا است، در شهر کم‌تر پیدا می‌شود.»
در همین حال، آگاهان حوزه‌ی مهاجرت، از روند گسترش شکاف میان شهر و روستا هشدار می‌دهند. آصفه استانکزی، آگاه حوزه‌ی مهاجرت، می‌گوید: «در سال‌های پسین، مهاجرت جوانان از شهرها به روستاها افزایش یافته است و این مهاجرت‌ها هرچند فرصت نیست، بل که چالش‌های زیادی در پی دارد. روستاها با کم‌بود نیروی کار جوان روبه‌رو شده اند تا تولیدات زراعتی کاهش پیدا کرده و ساختار اجتماعی آن‌ها ضعیف شده. از طرفی دیگر، شهرها با افزایش جمعیت، بی‌کاری، فشار به خدمات شهری و افزایش مشکلات اجتماعی، روبه‌رو استند.»
جامعه‌شناسان، به این باور اند که پیش‌رفت‌نکردن در روستاها، عامل افزایش جمعیت در شهرها و سرانجام تمایل زندگی از روستا به شهر شده است. آن‌ها، این مورد را هشدار جدی برای مدیریت نفوس در روستاها و شهرها می‌دانند.
شعیب احمدی، جامعه‌شناس، می‌گوید: «دولت‌ها به روستانشین‌ها ایجاد امکانات بکنند؛ مثلاً امکانات تحصیلی و تعلیمی ارائه کنند که سبب نشود آن‌ها مهاجرت کنند. هم‌چنان برای شان زمینه‌های کاری را مساعد بسازند که دیگر آن‌ها انگیزه‌ی مهاجرت به طرف شهرها را نداشته باشند.»
راشد صدیقی، دیگر جامعه‌شناس، نیز می‌گوید: «اگر این معضله ادامه پیدا کند و ما جایگزین نداشته باشیم، این حالت سبب می‌شود در شهرها انفجار نفوس رخ بدهد. بیش از حدشدن نفوس، باعث کاهش در همه موارد می‌شود و این باعث می‌شود که ولایت‌های ما غیرمتوازن رشد کند و کشور ما با وضع بد و ناهنجار روبه‌رو شود.»
از دیگر دلیل‌های مهم مهاجرت از روستا به شهر، نبود سیستم حمل‌ونقل ارزان و سریع است. روستانشینان، برای رسیدگی به کارهای شان مجبور اند به شهرها بیایند که این مورد از سوی کارشناسان نقد شده و بر به‌سازی آن تأکید دارند تا از تراکم بی‌رویه‌ی جمعیت در شهرها پیش‌گیری شود.
در این مورد، وزارت‌های احیا و انکشاف دهات و ترانسپورت و هوانوردی حکومت سرپرست، در پاسخ گفته اند که این دو وزارت برنامه‌هایی را برای رشد روستاها در نظر دارند.
نورالهادی عادل، سخن‌گوی وزارت احیا و انکشاف دهات، با اشاره به افزایش چشم‌گیر پروژه‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای در حوزه‌ی ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان و فراهم‌سازی تسهیلات لازم برای بهبود شرایط زندگی در مناطق روستایی، می‌گوید: «وزارت انکشاف دهات، در مناطق دورافتاده‌ای که پیش از این در آن جا کار چشم‌گیری صورت نگرفته بود، در حال حاضر هزاران پروژه‌ی انکشافی را آغاز کرده است و با تطبیق این پروژه‌ها، برای جوانان روستایی زمینه‌ی کار مهیا می‌شود تا مجبور نشوند روستاهای شان را ترک کنند.»
حکمت‌الله آصفی، آمر نشرات وزارت ترانسپورت و هوانوردی، با تأکید بر اهمیت توسعه‌ی سیستم حمل‌ونقل سریع می‌گوید که این وزارت در راستای بهبود مسیرهای شهری و ولایتی توجه ویژه‌ای داشته و برای تنظیم خدمات ترانسپورتی، اقدامات لازم را روی دست دارد. «وزارت ترانسپورت و هوانوردی در بخش مسیرهای شهری و ولایتی توجه خاص معطوف داشته و روی تنظیم خدمات تکسی‌رانی نیز کار کرده است. در مسیرهای ولایت‌ها، موترهای لین‌دار تعیین شده اند و از این طریق، زمینه‌ی کار نیز مساعد شده است. افزون بر آن، در کابل و برخی ولایت‌ها پروژه‌هایی در جریان است که زمینه‌ی کاری و خدماتی را برای مردم فراهم کرده است.»
نبود یا کم‌بود خدمات مخابراتی، اینترنت، برق، آموزش و اشتغال، از دیگر عامل‌های برجسته‌ی مهاجرت به شهرها است. وزارت‌های معارف و تحصیلات عالی، حاضر به گفت‌وگو نشدند؛ اما از وزارت‌خانه‌های مرتبط دیگر پاسخ گرفته شده است.
سلاموطندار را در اکس دنبال کنید
عنایت‌الله الکوزی، سخن‌گوی وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی، از افزایش قابل توجه دست‌رسی به شبکه‌های مخابراتی در روستاها و شهرها در جریان بیشتر از سه سال پسین خبر می‌دهد و این پیش‌رفت را گامی مهم در ارتقای ارتباطات و تسهیل خدمات برای همه‌ی اقشار جامعه می‌داند. «وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی در جریان سه‌ونیم سال گذشته، به گونه‌ی مداوم با شرکت‌های مخابراتی نشست‌ها و گفت‌وگوهایی داشته است تا این شرکت‌ها در مناطق دورافتاده فعالیت‌های شان را آغاز کنند. خوش‌بختانه در حال حاضر، اکثر ولسوالی‌های دوردست تحت پوشش شبکه‌های مخابراتی و تکنالوژی معلوماتی قرار گرفته اند، کارها هم‌چنان ادامه دارد تا تمام مناطق دورافتاده به خدمات مخابراتی دست‌رسی پیدا کنند.»
همین گونه، مطیع‌الله عابد، سخن‌گوی وزارت آب و انرژی، با تأکید بر اهمیت ساخت بندهای آبی در ولایت‌ها به ویژه مناطق دورافتاده، این پروژه‌ها را گامی اساسی در تأمین نیازهای روزمره‌ی مردم و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار برای جوانان می‌داند. «وزارت آب و انرژی در بخش مدیریت منابع آبی و خدمات انرژی فعالیت می‌کند و بیش‌ترین فعالیت‌های آن در عرصه‌ی منابع آبی، در مناطق اطراف و روستایی متمرکز است که از طریق آن برای مردم روستاها زمینه‌ی کار فراهم و در بخش زراعت خدمت‌های بزرگی انجام شده است.»
گفتنی است که حدود ۲۴ درصد جمعیت افغانستان شهرنشین اند و این رقم بر بنیاد ارزیابی‌های صورت‌گرفته در حال افزایش است. بر بنیاد بررسی‌های دفتر اسکان بشر ملل متحد در سال ۲۰۱۵، برآورد شده است که تا ۲۰۶۰، نیمی از جمعیت افغانستان (یک تن از هر دو تن) در شهرها زندگی خواهند کرد.
