نزدیک به دو ماه پیش -۲۴ اسد-، آخرین پایگاه جمهوری در کابل با فرار اشرف غنی به دست طالبان افتاد و خلای قدرتی که به دلیل فرار نابه‌هنگام غنی به وجود آمد، روند خدمت‌رسانی توسط نهادهای دولتی و خصوصی را مختل، بازارهای داخلی و خارجی را فلج و کمک‌رسانی توسط نهادهای بین‌المللی به افغانستان را قطع کرد. فرار غنی، نه تنها مردم که افراد نزدیک به وی در حکومت و طالبان را نیز غافل‌گیر کرد. طالبان که پیش از این تمرکزشان بر نظامی‌گری بود، طی توافق نانوشته‌یی تصور می‌کردند که قدرت را به گونۀ مسالمت‌آمیز تسلیم گرفته و از خلای قدرت جلوگیری خواهند کرد؛ تصوری که با فرار غنی نقش بر آب شد و طالبان را در شرایط دشواری قرار داد.
دو ماه پس از تصرف طالبان بر افغانستان و تشکیل کابینۀ جدید زیر نام امارت اسلامی، هنوز کارمندان دولتی و بیشتر نهادهای خصوصی معاشی دریافته نکرده و روند کمک‌رسانی سازمان‌های بین‌المللی نیز به حالت تعلیق قرار دارد. نبود کمک‌رسانی و اجرای معاش‌های کارمندان دولتی و خصوصی، در کنار بحران خلای قدرت، تبدیل به خلای دیگری شده است؛ افزایش شدید فقر و بی‌کاری که پیامدهای آن را این روزها در سرقت‌های مسلحانه و اختطاف‌های پی‌درپی می‌توان دید. امارت اسلامی، با این که تلاش دارد با مجازات‌‌های سنگین –مرگ و آویزان‌کردن اجساد در محضر عام-، مردم را از انجام جرایم جنایی بترساند، اما فقر در حال افزایش و گرسنه‌گی، آمار جرایم جنایی را از روزهای اول پیروزی طالبان تا کنون بیشتر کرده است.
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
به تازگی، سازمان ملل متحد اعلام کرده که در حال حاضر، ۳ میلیون ۲۰۰ هزار کودک زیر پنج سال در افغانستان، از سوء تغذیۀ حاد رنج می‌برند. بر اساس این گزارش، دست‌کم یک میلیون این کودکان با خطر مرگ مواجه‌اند و نیاز به درمان فوری دارند. پیش از این، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد –یونیسف-، گفته بود که بیش از ۱۴ میلیون تن در افغانستان با ناامنی شدید غذایی روبه‌رو استند. این در حالی است که هزاران خانوادۀ بی‌جاشده طی جنگ‌های تابستان گذشته بین طالبان و دولت قبلی، با شرایط دشوار گرسنه‌گی و بی‌خانمانی به سر می‌برند. سازمان ملل، هشدار داده که اگر تا زمستان پیش‌رو، برای نیازمندان در افغانستان کمک کافی نرسد، این کشور با بحران غذایی سختی روبه‌رو خواهد شد. طبق یک نظرسنجی برنامۀ جهانی غذا، ۹۵ درصد از خانواده‌ها در افغانستان، به غذای کافی دست‌رسی ندارند.
وضعیت جاری و فقر روبه‌افزایش، در حالی که هنوز حکومت طالبان برای به رسمیت‌شناخته شدن با پیش‌شرط‌هایی روبه‌رو است، نیاز به اقدامات جدی داخلی و خارجی برای کمک‌رسانی دارد. هر چند، مسئولان امارت اسلامی، پیش‌شرط‌های بین‌المللی برای به رسمیت شاخته‌شدن‌شان را مداخله در امور داخلی می‌دانند، اما باید بدانند که افغانستان، یک واحد سیاسی در نظام بین‌الملل است و با وجود اختیارات داخلی در نحوۀ حکومت‌داری، باید به پیش‌شرط‌های جهانی‌یی تن بدهد که امکان حضور آن در جامعۀ ملل را تضمین کند؛ پیش‌شرط‌هایی که امکان همکاری بین کشورهای عضو در سازمان ملل را فراهم کرده و در شرایط بحرانی، آن‌ها را ملزم به کمک‌رسانی می‌کند.
سلام‌وطندار فارسی را در تلگرام دنبال کنید
با این که کمک‌های بشردوستانۀ نهادهای بین‌المللی در افغانستان از سر گرفته شده، اما بی‌کاری و فقر روزافزون داخلی در کنار اختلال در بازارهای اقتصادی، می‌تواند در درازمدت به چالش بزرگی تبدیل شود که بدون به رسمیت شناخته‌شدن افغانستان توسط کشورهای قدرت‌مند سیاسی و اقتصادی، حل نخواهد شد. مسئولان امارت اسلامی، به جای تمرکز بر تقسیم قدرت و گماشتن افرادشان در پست‌های کلیدی دولتی، در شرایط بحرانی به وجودآمده، باید بر دوام وضعیت و کنترل بحران تمرکز داشته باشند. هر چند، طالبان کشوری را تحویل گرفتند که بسیاری از مقام‌های پیشین دولتی در آن پا به فرار گذاشته بودند، اما سیستم‌های موجود اداری و خدمت‌رسانی، این امکان را داشت که با حفظ آن در کوتاه‌مدت، روند خدمت‌رسانی را ادامه دهند و در صورت باور به ناکارگی مهره‌های ادارۀ قبلی، به گونۀ تدریجی افراد تازه‌یی را در آن بگمارند که مانع از توقف کار در ادارات دولتی، چرخش بازار و خدمت‌رسانی به مردم شوند.
چالش موجود، نیاز به راه‌حل منطقی و مدارا با کشورهای بیرونی و سازمان‌های بین‌المللی دارد. صدها هزار نفر در افغانستان کارشان را از دست داده و ده‌ها کسب‌وکار نیز به گونۀ کامل از بین رفته است. این، آزمونی است که امارت اسلامی با آن طرف است و برای پیروز برآمدن از این آزمون، نیاز است که در کنار مدارا با کشورهای دیگر، امکان کمک‌رسانی به مردم را مهیا کرده و تلاش کند با آغاز کسب‌وکارهایی که به دلیل ترس از برخی قوانین سخت‌گیرانۀ طالبان به حالت تعلیق درآمده یا مختل شده است، بحران بی‌کاری در افغانستان را در حدی کاهش دهند. بحران بی‌کاری در کنار بحران نان که پیش از سقوط دولت قبلی نیز به گونۀ چشم‌گیری دامن‌گیر مردم بود، امکان به وجود آمدن دولتی مقتدر در افغانستان را به بن‌بست کشانده و زمینۀ اختلافات داخلی را بیشتر از پیش دامن می‌زند. امارت اسلامی، نیاز به تغییر روی‌کرد در برخورد با پیش‌شرط‌های کشورهای خارجی و هم‌چنین دیپلوماسی قوی دارد تا بتواند آزمون رسیده‌گی به نیازهای مردم را موفقانه پشت سر بگذارد؛ در غیر این صورت، آن‌چه اتفاق خواهد افتاد، انقلاب نان است؛ انقلابی که در شرایط کنونی و مداخلات بیرونی، نه به نفع افغانستان است و نه به نفع طالبان.
