یک فرستادۀ آمریکا نشستی را به رهبران حکومت افغانستان و طالبان پیشنهاد کرده است که در آن احتمالاً توافق‌نامۀ امضاشده میان طالبان و ادارۀ ترامپ کنار گذاشته شده و خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان به تأخیر می‌افتد.
مقام‌های آمریکایی و افغانستان می‌گویند که این نمایندۀ عالی‌رتبۀ آمریکا مفکورۀ نشست مهم میان رهبران طالبان و حکومت افغانستان را برای ایجاد حکومت موقت پیشنهاد کرده است. آنان می‌گویند که در مورد پیش‌رفت کند روند گفت‌وگوهای صلح میان هیأت‌های طالبان و دولت افغانستان در دولت بایدن اجماع فزاینده‌یی به‌وجود آمده است.
این ایده که در دوران سفر زلمی خلیل‌زاد، نمایندۀ ویژۀ وزارت خارجۀ آمریکا برای صلح افغانستان به منطقه پیشنهاد شده است، تکرار سبک دیگری از نشستی‌ست که در سال ۲۰۰۱ در نشست بن در جرمنی برگزار شد و در آن نشست نظام جدید افغانستان پی‌ریزی شد. اصلی‌ترین تفاوت نشست اول این بود که طالبان در آن نشست دعوت نشده بودند. اگر طالبان اکنون این پیشنهاد را بپذیرند، آنان در میز گفت‌وگو به جای‌گاه و ثأثیرگذاریِ دست خواهند یافت که در هیچ زمانی در طول این ۲۰ سال در آن موقعیت قرار نداشته‌اند.
به نظر می‌رسد تلاش‌های جدید برای کنارگذاشتن توافق‌نامۀ امضاشده میان حکومت ترامپ و طالبان و تأخیر خروج نیروهای آمریکایی پس از اول ماه می ام‌سال که بخشی از این توافق‌نامه است، به‌میان آمده باشد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین، سال گذشته موافقت کرد نیروهایی آمریکایی را در مدت ۱۴ ماه از افغانستان بیرون کند و در عوض طالبان تعهد کردند که نمی‌گذارند گروه‌های تروریستی از خاک افغانستان حمله‌هایی را علیه آمریکا و متحدانش عملی کنند. زمان چهارده ماهه در اول ماه می به پایان می‌رسد.
سازمان ملل متحد، در طول یک‌سال گذشته پس از امضای توافق‌نامه افزایش خشونت‌ها در افغانستان توسط طالبان را مستندسازی کرده و دریافته است که این گروه شورشی ارتباطاتش را با القاعده حفظ کرده است. طالبان بر بخش‌های زیادی از مناطق روستایی افغانستان کنترل داشته و بر شهرهای بزرگ دست‌اندازی می‌کنند. شهروندان و نیروهای امنیتی در شهرهای افغانستان با بهت و حیرت ناظر آماده‌گی نیروهای طالبان در مناطق اطراف شهرها هستند که در صورت شکست گفت‌وگوهای صلح به شهرها حمله کنند.
نادر نادری، عضو ارشد هیأت گفت‌وگوکنندۀ دولت افغانستان می‌گوید، «حکومت افغانستان تمام راه‌های ممکن برای آوردن یک صلح باعزت برای مردم را بررسی می‌کند. این جمهوری بر قربانی‌دادن تعداد زیادی از مردم و هم‌کاران بین‌المللی ما بنا شده است. یک صلح باعزت باید از این قربانی‌ها محافظت کند.»
وقتی از یکی از سخنگویان طالبان در مورد پیشنهاد خلیل‌زاد پرسیده شد، او گفت، «مردم افغانستان در طول ۴۰ سال گذشته نظام‌های موقت، انتقالی و اشتراکی را تجربه کردهاند. متأسفانه چنین نظام‌هایی نتوانسته است مشکل مردم و کشور را حل کند. نیاز است تا روی حل مشکلات تمرکز کنیم، نه تشریفات.»
مقام‌های آمریکایی و افغانستان می‌گویند، گزینۀ دیگری که توسط آقای خلیل‌زاد در جریان سفرش به کابل در هفتۀ جاری مطرح شد، آوردن یک میانجی بود که به تسریع روند گفت‌وگوهای صلح میان هیأت‌های دولت افغانستان و طالبان در قطر کمک کند. با این حال، یکی از این مقام‌ها می‌گوید که کنفرانس بزرگ‌تر به عنوان مطلوب‌ترین نتیجه ارایه شده است.
مقام‌های آمریکایی امیدور اند کنفرانس بن دوم که ناظران بین‌المللی در آن حضور داشته باشند، بتواند دو طرف را مجبور کند تا برای گشایش بالقوۀ دورنمای گفت‌وگوها و ایجاد حکومت موقت با سرعت بیش‌تری باهم کار کرده و نیروهای آمریکایی که در افغانستان باقی مانده را پس از ضرب‌الاجل اول ماه می در این کشور حفظ کنند.
رهبران ارشد نظامی ناتو و آمریکایی اشاره کردهاند که آنان باور ندارند طالبان تعهدات‌شان را به اندازۀ کافی انجام داده و شرایط را برای خروج نیروهای خارجی فراهم کرده باشند. با این حال، شرایطی که بر طالبان گذاشته شده، مبهم است. در این توافق‌نامه از طالبان خواسته نشده که به کاهش خشونت‌ها علیه نیروهای افغانستان متعهد باشند و حتی به گونۀ رسمی از این گروه خواسته نشده است که ارتباطاتش را با القاعده قطع کند.
دولت بایدن در مورد تعهد آمریکا مبنی بر خروج نیروهایش از افغانستان تاکنون تصمیمی نگرفته است. مقام‌های وزارت دفاع می‌گویند، متحدان ناتو به آمریکا گفته‌اند که حضور نیروهای آنان در افغانستان به برنامه‌های آمریکا بسته‌گی دارد. از ۹ هزار نیروی ناتو که در افغانستان حضور دارند، تنها حدود ۲ هزار و ۵۰۰ تن آنان آمریکایی‌اند و این برای نخستین‌بار است که تعداد سربازان دیگر شریکان ناتو در افغانستان، بیشتر از آمریکاست.
کاخ سفید با نشر بیانیه‌یی گفته است، «این گزارش وضعیت را به گونۀ دقیق ارایه نمی‌کند. ایالات متحده هیچ‌گونه پیشنهاد رسمی ارائه نمی‌دهد و در حال بررسی همه گزینه‌های مربوط به وضعیت بعدی نیروهاست، همه یعنی همه. سفیر خلیل‌زاد برای پیش‌برد دیپلماسی در مورد روش‌های مختلفی صحبت کرده است، نه چیزی بیشتر.»
مقام‌های وزارت دفاع آمریکا می‌گویند، فرماندهان عالی ارتش آمریکا چندین گزینه به دولت بایدن ارائه کردهاند که بیان‌کنندۀ پیامد ناشی از خروج کامل، تلاش برای گفت‌وگو در مورد توافق جدید با طالبان یا باقی‌ماندن برای یک مدت زمان نامحدود است. فرماندهان نظامی گفته، آنان به این عقیده‌اند که خروج کامل منجر به فروپاشی دولت مورد پشتی‌بانی در کابل شده، خشونت‌ها دوباره اوج گرفته است و طالبان که به اندازۀ کافی توان ندارند تا جلو ظهور سایر گروه‌های افراطی مانند داعش را بگیرند.
مقام‌های نظامی برای پایان‌دادن به جنگ در صورتی که ناتو بخواهد پس از اول می در افغانستان بماند، هیچ جدول زمانیِ را مشخص نکرده و در مورد چه‌گونه‌گی متقاعدکردن طالبان در صورت فروپاشی این توافق‌نامه و ورود به یک توافق‌نامۀ جدید نیز چیزی نگفته‌اند.
برخی از مقام‌های وزارت دفاع گفته‌اند، آنان از این بیم دارند که اگر آمریکا پس از اول می نیروهایش را در افغانستان حفظ کند، طالبان با حمله بر نیروهای آمریکایی و ائتلاف این عمل آمریکا را تلافی خواهند کرد، همان‌گونه که این گروه پیش از این تهدید کردهاند که چنین عملی را انجام داده و تلاش می‌کنند تا شهرهای بزرگ افغانستان را تصرف کنند. برخی دیگر از مقام‌های وزارت دفاع پیشنهاد کردهاند که نیروهای ایالات متحده و ائتلاف تا زمانی در افغانستان بمانند که بتوانند در دوران گفت‌وگوهای کند روند صلح به عنوان اهرم فشار عمل کنند.
طالبان در اوایل این ماه با نشر اعلامیه‌یی گفته بودند، «اگر این توافق‌نامه منسوخ شود، به یک جنگ بزرگ منجر خواهد شد که مسئولیت آن به گونۀ مستقیم به عهدۀ آمریکاست.»
وزارت خارجۀ آمریکا از اظهار نظر و به گونۀ مشخص در مورد پیشنهاد اخیر خودداری کرد، اما افزود که در مورد «نیاز به سرعت بیشتر» توافق نظر وجود دارد. آقای خلیل‌زاد که در افغانستان زاده و بزرگ شده، پیش از این در اداره‌های ترامپ، اوباما و جورج دبیلو بوش کار کرده و به عنوان سفیر آمریکا در افغانستان و عراق نیز خدمت کرده است.
لورل میلر، که در اداره‌های اوباما و ترامپ به عنوان سرپرست فرستاده خدمت کرده است می‌گوید، تصور چه‌گونه‌گی تقسیم قدرت میان احزاب مختلف زیر نظر آمریکا به گونه‌یی که برای همه قابل پذیرش باشد، دشوار است. بانو میلر که اکنون رئیس برنامۀ آسیایی گروه بین‌المللی بحران است، می‌گوید: «توزیع تقسیم قدرت به گونۀ موقت که بتواند تقاضای طالبان برای یک دولت اسلامی را برآورده کند، گران خواهد بود؛ چنان گران که به معنای تحویل کلید به آنان است. چنین چیزی در بن اول دشوار بود؛ در حالی که تمام شرکت‌کننده‌گان متعلق به یک طرف بودند.»
او می‌افزاید که اگر روند گفت‌وگوهای صلح دوحه موفقیت‌آمیز باشد، احتمالاً سبب ایجاد ثبات می‌شود؛ در حالی که ایجاد دولت موقت پیش از حل اختلافات، مستعد فروپاشی‌ست.
لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا ماه گذشته در نخستین نشست توجیهی پنتاگون گفت ایالات متحده به خروج عجولانه و بی‌نظم اقدام نمی‌کند که براساس آن نیروها و اعتبار ناتو با خطر روبه‌رو شود. او افزود، «روشن است که خشونت‌ها اکنون خیلی بالاست و باید پیش‌رفت بیش‌تری در گفت‌وگوهای به رهبری افغانستان حاصل شود. بنابر این، من از همه طرف‌ها می‌خواهم که راه صلح را انتخاب کنند. خشونت‌ها اکنون باید کاهش یابد.»
منبع: وال‌استریت ژورنال
برگردان: علی احمدی
