سلام‌وطندار مملکت نینگ ۱۴ ولایتیده ۴۰ محنت‌کار و چاروه‌چی عیال بیلن سوراو اۉتکزگن، اوشبو سوراو اساسیده اوشبو عیاللر نینگ هېچ بیری ایکینچیلیک، سوغاریش و چاروه‌چیلیک وزیرلیگی همده ایکینچیلیک سکتورینی قۉللب-قوتلاوچی نهادلر تامانیدن حمایت بولمه‌گنلرینی اېتگنلر. بو عیاللر سنتی طرزده ایرکک‌لری بیلن محنت‌چیلیک و چاروه‌چیلیک ایشلر بیلن شغللنماقده‌لیک‌لرینی معلوم قیلگنلر.
اوشبو گزارش ده محنت‌کار عیاللر، ایشلری اوچون کوپ زحمت چېکسه‌لرده؛ لېکن اونچه‌لیک درآمد قیلمسلیک‌لرینی اېته‌دیلر.
سوراو گه اشتراک اېتگن عیاللر نینگ ۳۸ نفرینی محنت‌کارلر و ۲ ایکّی نفرینی چاروه‌چیلر تشکیل بیره‌دی و اولر نینگ برچه‌سی ایشلریدن راضی اېمس‌لیگینی اېتگن.
محنت‌چیلیک بولیمیده ایری بیلن یانمه-یان ایشله‌یدیگن بادغیس‌لیک سمیه گه کوره، قویاش نینگ ایسیغیده عایله اعضالری نینگ احتیاج‌لرینی تأمینلش اوچون محنت‌چیلیک قیله‌دی، او محنت‌کار عیاللر اوچون حمایتی برنامه‌لر یوق‌لیگیدن نالیدی.
اونگه کوره: «قریب بیش ییلدن بیری ایکینچیلیک ییرلرده ایشله‌ی من، محنت قیله‌من، عایله اعضالریمیز نینگ احتیاج‌لری حل بولیشی اوچون عیاللر اونچه‌لیک قۉللب-قوتلنمه‌یدی و ایرکک‌لر قۉللب-قوتلنه‌دی سببی نیمه‌لیگینی بیلمه‌ی من، لېکن هېچ قچان عیاللرنی قۉللب-قوتلمه‌یدیلر.»
شونینگدیک، بامیان‌لیک ۲۵ یاشر ذکیه آته‌سی نینگ اوغلی یوق‌لیگی باعث آته‌سی بیلن ۱۲ یاشرلیگیده ایشلش گه باشله‌گن. اونینگ ایتیشیچه، ایرکک‌لر کبی محنت‌چیلیک ایشلرنی توشینه‌دی؛ بیراق عیال بولگنی اوچون قۉللب-قوتلنمه‌یدی.
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «اۉز توانیمگه قره‌ب ایشله‌ی من، بیزدن حمایت بولمه‌یدی ایرکک‌لر قدر محنت قیلسک ده بیراق ایرکک‌لر بیز گه اعتبار بیرمه‌یدی، قیینچیلیک کوپ. ایکّی ییلدن بیری اوسملیک کسلی تاپیلگنی اوچون کچالو ایکینی یخشی حاصل بیرمه‌یدی، ایکینچیلیک ریاستی گه مراجعت قیلدیک اعتبار بیرمه‌دی.»
اوشبو سوراو گه اشتراک اېتگن عیاللر، عایله اعضالری نینگ زوره‌وانلیگی، باله‌لری نینگ احتیاج‌لرینی تأمینلش اوچون سعی-حرکت قیلیش، دولت اداره‌لریده ایشله‌ی آلمسلیک و اوقیش‌لری تقیق‌لنیشینی ایکینچیلیک و چاروه‌چیلیک ایشلر گه یوز کېلتیریش اساسی سبب عنوان قیلگنلر.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
محنت‌چیلیک ایشلرنی بجریش گه مجبور قیلینگن فاریاب ولایتی بلچراغ تومنی یشاوچیسی منیره نینگ سلام‌وطندار گه ایتیشیچه: «بیز محنت‌کار عیاللر هېچ بیر ایشدن راضی اېمس‌میز چونکه کوچی‌میزدن یوقاری همه ایشنی قیله‌میز بیراق ېنه هم بو ایشنی قیلیش گه مجبور میز، بجرمه‌گن حالده کلتکلنه‌میز و ایشچی آلگن حالده پولینی توله‌ی آلمه‌یمیز و قیشلاق ده‌گی عیاللر کوپ قیینچیلیک بیلن دوچ دیر.»
اوشبو عیاللر نینگ بیرقطاری گه کوره، آنه بولگن‌لیگی و باله‌لری نینگ احتیاج‌لرینی تأمینلش اوچون ایکینچیلیکّه یوز کېلتیرگن.
قندوزلیک بیوه عیال فاطمه نینگ ایتیشیچه: «قندوز ولایتی آقتاس تومنیده سکیز جریب ییریم بار و نیچه میوه‌لی باغیم بار، لېکن هېچ ارگان دن یاردم سوره‌گنیم یوق یالغیز ایرکک‌لر باغدارچیلیک قیله‌دیگن سۉز ناتوغری دیر عیاللر هم ایرکک‌لر کبی باغدارچیلیک قیله آله‌دیلر.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
باشقه تاماندن، بامیان ولایتی یکاولنگ تومنی یشاوچیسی پروین گه کوره: «دهقانچیلیک ایشلر گه هېچ علاقه‌م یوق لېکن بو ایشنی قیلیش گه مجبور من، گل‌دوزلیک، خامک‌دوزلیک و اوقیش گه قیزیقه‌من ایکینیچلیک محصولات بیر ییل‌لیک احتیاج‌لریمیزنی تأمینله‌ی آلمه‌یدی، کېین اېسه بعضی چاروه‌لرنی ساتیب و احتیاج‌لریمیزنی تأمینله‌یمیز.»
شونینگدیک، جوزجان‌لیک یاش قیز نرگس آلتینچی صنف دن یوقاری قیزلر یوزی گه مکتب‌لر ایشیگی یاپیلگچ محنت‌چیلیک و چاروه‌چیلیک ایشلر گه یوز کېلتیرگنینی معلوم قیله‌دی. «اول مکتب بارر اېدیم و بو ایشلرنی قیلمسدیم حاضر مکتب یوق و باشقه ایشیم هم یوق، آته‌م بیز بیلن باغ ده ایشله‌گین دیب اېتدی، ایکّی ییلدن بیری ایشله‌ی من، ایشلری جوده یم قیین دیر.»
افغانستانده ایکینچیلیک اوچون زمانه‌وی امکانیت‌لر یوق‌لیگی طفیلی، نازک جنس دن یره‌تیلگن عیاللر تورلی خیل قیینچیلیک حتا ایریم کسل‌لیکّه چلینیش‌لری گه سبب بولگن.
کاپیسالیک مسعوده گه کوره: «توپراق بیلن حساسیتیم بار، محصولات نی خویشاوه یا که باشقه ایش اوچون بارگن حالده عطسه و یوتل آله‌دی، زکام کبی بوله‌من، جواری یا که پمیدار نینگ بُته‌سی گه قول اورسم برانشیت دیر کسل بوله‌من بیل آغریق، ایاغ آغریق کبی.»
شونینگدیک بادغیس‌لیک دلخواه نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «احتیاج‌لریمیزنی تأمینلش اوچون محنت‌چیلیک قیله‌میز، اونی ساتیب عوضی گه یوق نرسه‌لریمیزنی آله‌میز، عیال بولیشیمگه قره مه‌ی ایشله‌گنیم اوچون بیل آغریق بولگن من، ایاغ و قولیم‌لریم آغریدی، کیچه ایرته‌لب گچه اوخله‌ی آلمه‌ی من.»
ایکینیچلیک ایشلری بوییچه بیلرمان‌لر نینگ ایشانچی گه کوره، کوپینچه عیاللر محنت‌چیلیک و چاروه‌چیلیک بولیمیده تېکین طرزده ایشله‌یدیلر.
ایکینچیلیک ایشلری بوییچه ایش بیلرمان فروزان یوسفی نینگ ایتیشیچه: «بوتوغریده ایشله‌نیب و آگاهی‌لیک بیریلیشی کېره‌ک، لایحه‌لر آرقه‌لی عیاللر گه اصلاح اېتیلگن اوروغ‌لر و زمانه‌وی اوسکونه‌لر بیریلیشی درکار و اولر نینگ آگاهی‌لیگی اوچون ۲۰ دن ۲۵ کیشی‌لیک گروپ‌لر شکللنیب و هر آی ساحوی ییغیلیش‌لر اۉتکزیلیشی لازم.»
شونینگدیک، ایکینچیلیک ایشلری بوییچه ایش بیلرمان‌لردن باشقه بیری عبدالله کفیل بیدار گه کوره: «ایکینچیلیک بولیمیده عیاللر عایله اعضالری و اطرافیده‌گیلری اوچون صفتلی آزیق-آوقت تیارله‌ی آله‌دیلر، عیاللر ایشلب چیقریش و آزیق-آوقت پروسس قیلیش بولیمیده جمعیت ترقیاتی اوچون سببچی بولیش‌لری ممکن.»
محنت‌کار عیاللر نینگ قۉللب-قوتلش برنامه‌لر خصوصیده سرپرست حکومت ایکینچیلیک، سوغاریش و چاروه‌چیلیک وزیرلیگی نینگ فکر-ملاحظه‌سینی اورگه‌نیشنی اېسته‌دیک؛ لېکن بیر آی‌لیک سعی-حرکت‌لر بیلن جواب قیتریش گه حاضر بولمه‌دی.
شو بیلن بیرگه، عیال حقوقی فعاللری، عیاللر نینگ مسله‌سی گه دایر دولت اداره‌لری تامانیدن تینیق‌لیک کېریتیلمسلیگی و بوتوغریده اولر نینگ جواب قیترمسلیک‌لریدن خواطر بیلدیریب و بو مسئله عیاللر نینگ حقوقی گه اعتبارسیز بولیش‌لریدن درک بیریشی گه ایشانه‌دیلر.
۲۰۲۲-ییلده دنیا بانکی تامانیدن ترقه‌لگن معلومات اساسیده، ایکینچیلیک و چاروه‌چیلیک بولیمیده ایشله‌یدیگنلر نینگ ۴۷ فایزینی عیاللر تشکیل بیره‌دی.
معلومات‌لر گه بناً، افغانستان خلقی نینگ قریب ۷۰ فایزی ایکینچیلیک و چاروه‌چیلیک ایشلری بیلن مصروف دیر.
