هرات ده یشاوچیلردن قطاری، اوشبو ولایتده یاوای طبیعتنینگ تورلیخیل تورلری کمهیب باره یاتگنیدن خواطر بیلدیریب و ایتیشلریچه، اوتگن ییللرده مذکور ولایتنینگ تومنلریدن قطاریده تورلیخیل حیوانلر کوزگه کوریلگنی بیرحالده، بیراق حاضر ایسه حددن تشقی آولش، اقلیم اوزگریشلری و کیتمه-کیت قورغاقچیلیک سبب، یاوای طبیعت تورلریدن بویوک قسمی اورتهدن کیتیب یا-ده اوزاق منطقهلرگه مهاجرت قیلگن.
هرات ولایتی چشت شریف تومنی یشاوچیلریدن عبدالرحمان محمدینینگ ایتیشیچه، اوتگن ییلگه قرهگنده بو تومنده یاوای طبیعت تورلریدن کوپینچهسی اورتهدن کیتگن. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «اوتگن ییللرده کییک، قاپلان و باشقه بیر قطار یاوای حیوانلر بار ایدی؛ بیراق بو حیوانلرنینگ کمهیشی اصلی سببی، سونگی ییللردهگی کیتمه-کیت قوروقچیلیک دیر.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
حیوانلرنینگ تورلیخیل تورلری نهفقط چشت شریف تومنیده کمهیگن؛ بلکیم هراتنینگ رباطسنگی و شتونزرغون تومنلری یشاوچیلری هم بو کبی وضعیتنی بیان قیلیب و تاکید قیلیشلریچه، یاوای طبیعتنی سقلش تیگیشلی نهادلرنینگ مهم ایشلری بولیمیگه قرار تاپسین.
پشتونزرغو تومنی یشاوچیلریدن فریدون عظیمینینگ ایتیشیچه: «اوتگن یقین ییللرده، یاوای حیوانلر کوپ ایدی؛ بیراق حاضر ایسه اولردن کوپ قطاری یا آولنگن یا-ده باشقه اوزاق منطقهلرگه قاچیب کیتگن. بویوکلرگه کوره، اوتگن ییللرده تورلیخیل حیوان بو منطقهده بار ایکن.»
شونینگدیک رباطسنگی تومنی یشاوچیلریدن عبدالله قادرینینگ ایتیشیچه: «یاوای طبیعتنی سقلش اوچون اوز باشیمچهلیک آولش آلدی آلینیشی کیرهک. سیر-ساعتتیری مقصد آولهیدیگن کیشیلر بیلن قانونی یاندهشیلیشی کیرهک. شونینگدیک ییتکرمهلر، بروشورلر، پوسترلر و سیمینارلر آرقهلی آگاهیلیک بیریلیشنینگ کوپهیشی و دولت تامانیدن هم منظم شکلده نظارت بولیشی کیرهک. بو ایشلر یاوای طبیعت و اورمانلر سقلنیشیده فایدهلی بوله آلهدی.»
هرات اطراف-محیطنی سقلش ریاستینینگ علاقهلر مسئولی الهام قاضیزادهگه کوره، حاضرگچه بو ولایتده سقلنگن رسمی هیچ بیر ساحه یوق؛ لیکن نیچه اطراف-محیط منطقه تانیلگن. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «حاضرگچه هرات ده سقلنگن اطراف-محیط ساحهمیز یوق؛ بیراق ایکولوژیکی و اطراف-محیط ساحهلری تانیلیب و ثبت بولگن. یاوای طبیعت برابریدهگی قیینچیلیک اقلیم اوزگریشلری، صناعت رواجلنیشی و هواده گازلر آزاد بولیشیدن عبارت دیر که ییر ایسیشیگه سبب بولهدی و اوسیملیکلردن قطارینینگ چیقیشی و حیوانلر تورینی تاثیر آستیده قویهدی. شونینگدیک اوزاق منطقهلرده آگاهیلیک یوقلیگی و بیلیب آولش هم جدی قیینچیلیکلردن حسابلنهدی.»
هرات ایکینچیلیک ریاستی یاوای طبیعت و طبیعی اوسیملیکلرنی ترتیبگه سالیش بوییچه مدیری جلیلاحمد ساغرینینگ ایتیشیچه، ناقانونی آولش آلدی آلینیشی و نظارت بولیمیده، ایش کملیگی بار. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «جمعه نمازلریده دایم اهالیدن یاوای حیوانلر آولنیشی آلدی آلینیشی سورهلگن؛ چونکه قیغو بیلن افغانستان ده یاوای طبیعتی انقراض خوفی آستیده دیر. شوندهی بیرحالده، قبول قیلهمیز که حاضرگچه بیر قطار منطقهلرده ناقانونی آلش عملگه آشیریلهدی؛ لیکن بو مسئلهنینگ جدی شکلده کوزهتیلیشی اوچون سعیوحرکت قیلماقدهمیز.»
مسئوللرگه کوره، سونگی ایکی دههده تورلیخیل حیوان جملهدن کییک، تاغ قویی، کفتر، قاپلان، تاووشقان، چول پشک و باشقه بیر قطار حیوانلر، هوا اوزگریشلری و ییر ایسیشی نتیجهسیده، اوز یشش جایلرینی قولدن بیریب و یوقالیش خوفی آستیده قرار تاپگن.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
اوشبو خواطرلر یانیده، شونینگدیک ایکینچیلیک ایش بیلرمانلردن قطاری، فایدهلی عملگه آشیریلهدیگن قانون یوقلیگی و محلی جمعیت آگاهیلیگی کمهیگنینی، هرات ده یاوای طبیعتنینگ تهدید قیلووچی اینگ مهم عامللردن بیلهدیلر. هرات ده ایکینچیلیک ایشلری بوییچه ییریک ایش بیلرمان عبدالرحیم امیدگه کوره: «آولش آلدی آلینیشی کیرهک. شونینگدیک قالگن اوشبو حیوانلر و قوشلرنینگ اورتهدن کیتمسلیگی و سوو منبعلری سقلنیشی کیرهک. رواجلنتیره آلمهگنلری صورتده، حداقل سقلهسینلر.»
ایش بیلرمانلرنینگ آگاهلنتیریشیچه، بو جریان دوام قیلگنی اطراف-محیطنینگ طبیعی برابرلیگینی بوزیب، طبیعی منبعلر و هرات اقتصادینی اوزاق مدتده خوف بیلن روپهره قیله آلهدی. مسئوللرنینگ معلوماتی اساسیده، غوریان تومنینینگ غربی دشتلری، کشک کهنه و کشک رباطسنگی تومنلریده پسته اورمانلری و اوبه تومنینینگ اورمانلی ساحهلری، حاضرگچه مذکور ولایت یاوای طبیعتینینگ تورلیخیل تورلریگه ایگه دیر.
