حیض کوریشنینگ بوزیلیشلری؛ متخصصلرنینگ ایتیشیچه، حیض بوزیلیشلری یینگیلیدن آغیریگچه ۱۵۰ گه یقین علامت گه ایگه بولیب، کوپچیلیک یاش عیاللر بو حالتنی باشدن کېچرهدی. افغانستاننینگ سنتی جامعهسیده بو حالت، حیات شرایطلرینینگ چېکلنگنلیگی، اعتبارسیزلیک و اویت دیب حسابلنیشی سببلی کوپلب عیاللرنینگ اجتماعی حیاتیگه سلبی تأثیر کورستهدی.
سلاموطندارنینگ افغانستان تورلی ولایتلریده ۳۵ یاش قیز بیلن اۉتکزگن صحبتی اساسیده، حیض بوزیلیشلری اولرنینگ اجتماعی، عایلهوی و روحی حیاتلری گه سلبی تأثیر قویگن. بو عیاللر حیض طفیلی جسمی و روحی آغریقلرنی تحمل قیلیش بیلن، عایله تامانیدن عاطفی حمایه بولمسلیک و اطرافدهگیلرنینگ درک قیلیشیدن محروم اېکنلرینی اېتهدیلر.
بدخشانلیک ۲۳ یاشر مریم و ۱۸ یاشر زینبنینگ ایتیشلریچه، حیضدن نیچه کون آلدین قتیق آغریق و روحی بوزیلیشلرنی تجربه قیلهدیلر.
مریم گه کوره: «حیض کوریشدن نیچه کون آلدین، قتیق یورهک آغریق بولهمن، خسته، غمگین و حوصلهسیز بولهمن حتا بعضی وقتلر عایله بیلن بیر دسترخوان اوستیده آوقتلنمهی من و بو اېسه فکریم گه سلبی تأثیر قویهدی، کتاب اوقیدیسم اصلا فکریم جاییده بولمهیدی.»
شونینگدیک، زینبنینگ ایتیشیچه: «عادی روشده حیضدن نیچه کون آلدین تنهم ده تورلی آغریقلرنی حس قیلهمن مثال اوچون اوچ کون اول کوپراق عصبی بولهمن و شونینگدیک، بیلیم و قارنیمگه آغریق تاپیلهدی و بو نشانهلر طفیلی عصبی بولیب و باش آغریق تاپهمن شونی اوچون عایله اعضالری بیلن یامان معامله قیله باشلهی من.»
هرات یشاوچیسی ۲۵ یاشر ستاره گه کوره، حیض طفیلی جسمانی و روحی باسیملر بیلن، حیض جامعهده طبیعی بولگنلیگی سبب، تجربه قیلهدیگن قیینچیلیکلرینی نه عایله درک قیله آلهدی نه بیر کیشی بیلن بو حقده گپیره آلهدی.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
اونینگ ایتیشیچه: «آغریق، خستهلیک و جاندرد بولهسیز، سنتی بیر جامعهده کتّه بولگنمیز کیچیکلیک پیتیده حیض حقیده هېچ کیم بیلن گپیرمه دیب بیز گه ایتیلگن چونکه شرم دیر، بیرینچی مرته حیض کورگنیمده هیچ کیم گه اېتمهدیم بونی همه شرمندهلیک بیلهدی آغریقنی اۉزیم بیلهمن و هېچ کیم حتا آنم درک قیلمهیدی باشقهلر اۉز جاییده بولسین.»
اوشبو عیاللردن باشقه بعضیلری حیض کوریشدن آلدین بوزیلیشلرنینگ عایلهوی مناسبتلر گه خصوصن ایرلری بیلن بولگن علاقهلر گه و ایش فعالیتی گه جدی تأثیر کورستگنی حقیده حکایه قیلیشهدی. اولر اۉزلرینینگ آغریق و عذاب-عقوبتلری حقیده سۉزلهیدیلر، بو حالت حیاتلریگه سایه سالیب، عایلهلری و اطرافدهگیلر بیلن مناسبتلری بوزیلیشی گه سبب بولیب و حرکتلری اوستیگه سلبی تأثیر قویگنینی اېتهدیلر.
کابللیک ۲۹ یاشر شهنازنینگ ایتیشیچه، حیض کوریشدن آلدینگی نشانهلر و بوزیلیشلر، ایرلری بیلن مناسبتلری کېسکینلشیب و جدی قیینچیلیکلر گه سبب بولگن. «حیض کوریشدن ایکّی هفته آلدین جگرخونلیک تاپهمن، ایریم هردایم اېتهدی نیگه جگر خون سنگ؟ حتمن مین اوییمده خوش اېمسسنگ، بیر آی ایچیده بیر هفته هم سینی خوش کورمهدیم و بیلمسدن بو حالتده او بیلن جنجللشهمن و بو دورده کوپراق ایریم بیلن جنجللشیب و دعوا قیلهمن و بو حرکت انده-سنده مناسبتیمیز ساووقلشیگه آلیب کېلهدی.»
کاپیسالیک ۱۹ یاشر شکیلا و بلخلیک ۲۵ یاشر هیله، حیضدن آلدین بوزیلیشلرنینگ حیاتلری و کوندهلیک ایشلریگه سلبی تأثیری حقیده حکایه قیلهدیلر.
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
شکیلا گه کوره: «حیض کوریشدن نیچه کون آلدین، هېچ کیم بیلن گپیرگیم کېلمهیدی و بو اۉزگریش کوندهلیک حیاتیم گه تأثیر قویهدی. اوی ایشلریده ایریم و آنم بیلن بیاختیار جنجللشهمن؛ سینگلیم و آنم بیلن بولگن حالده تیز جنجل قیلهمن و ایناغهلریم اوشبو دورده بوتونلی کوزیمگه یامان کورینهدی و اولر بیلن هم اوریشهمن.»
هیلهنینگ ایتیشیچه: «حیض پیتیده ایشلریم گه ایریشه آلمهی من. کسللیک حسی تاپیلهدی، هاریمن، ایشلش گه حوصله بولمهیدی و بعضن آز ایشلهی من و مدیر اېسه اچیقلهیدی. همکسبلر بیلن تعامل قیلیش گه حوصله بولمهیدی؛ بعضی وقتلر بیرگهلریده جنجل قیلهمن.»
نسایی-ولادی متخصص شفاکارلریدن بعضیلرینینگ ایشانچی گه کوره، حیض بوزیلیشی ناسالم حیاتلری بولگن عیاللر گه کوپراق کوزهتیلهدی. اولرنینگ ایتیشلریچه، یخشی آوقتلنیشنی رعایت قیلیش، منتظم سپورت قیلیش، استرسنی باشقریش و آغیر احوالده مصلحتچی یا که دارو استعمال قیلیش، بو بوزیلیشلرنینگ کمهیشی گه سبب بولیشی ممکن.
نسایی-ولادی متخصص شفاکاری نتاشا داوودزی گه کوره: «حیض یا PMS نینگ بوزیلیشلری هورمون اۉزگریشی طفیلی تاپیلهدی و ۱۵۰ دن آرتیق علامتی بار. یینگیل حالتی عیالنی قیینچیلیک بیلن روپهره قیلمهیدی؛ اورته هم کوندهلیک حیات گه تأثیری یوق و آغیر حالتده عیاللرنینگ تورلی قیینچیلیکلر بیلن دوچ قیلهدی و عیاللرنینگ منتظم حیاتی بوزیلیب و فکرلری گه سلبی تأثیر قویهدی.»
نسایی-ولادی متخصص شفاکارلریدن باشقه بیری سونیتا بهرام گه کوره: «بو بوزیلیشلر، کوپراق منتظم حیاتی بولمهگن، یخشی آوقتلنمهیدیگن و سپورت قیلمهیدیگن و دایمی استرسی بولگن عیاللر گه کوزهتیلهدی. اېنگ قولی یول حیات اسلوبینی اۉزگرتیریش، منتظم سپورت قیلیش و یخشی آوقتلنیش دیر. عایلهلر هم آگاهیلیکلرینی آشیریب و قیینچیلیکلر آلدینی آلیش اوچون قیزلرینی اجتماعی محیط لرده باریش گه ترغیب قیلیشلری کېرهک.»
اولر ارا، عیال حقوقی فعاللری و روانشناسلردن بعضیلری، عمومی آگاهیلیک درجهسی آشیشی گه تأکیدلب، دولت تعلیمی مرکزلر، ساغلیق نهادلر و یېتکرمهلر آرقهلی، عامه آگاهیلیگینی آشیریشده مثبت رول اوینهشی کېرهک دیېدیلر.
عیال حقوقی فعالی تهمینه منگلنینگ ایتیشیچه: «عیاللر هردایم ایرککلر کبی حرکت قیلسهلر، ایرککلیک اویلش دیر-عذاب-عقوبتلرنی یاشیریش و اولرنینگ طبی و روحی خذمتلردن محروم قیلیشی گه آلیب کېلهدی. مکتبلر، ساغلیق مرکزلر و عایلهلرده حیض و اونینگ بوزیلیشی حقیده آگاهیلیک بیریلیشی درکار. یېتکرمه فعاللری و اوقیش نهادلری، عیاللرنینگ بو طبیعی اۉزگریشی گه حرمت قیلیش اوچون ایریم برنامهلرنی اۉتکزیشلری کېرهک.»
روانشناس حسینه محمدی گه کوره: «روح سلامتلیگی، جمعیت و فرهنگ نقطهی-نظریدن حیض کوریش حقیده جامعه گه آگاهیلیک بیریلیش جدی نیاز دیر. قیزلر اوی و مکتبلرده معلومات تاپسهلر، اوقیتووچیلر، عایلهلر و جامعه بو معما حقیده دقت قیلسهلر. بو درک کوپیسه، قیزلر کوپراق قۉللب-قوتلنهدی.»
بیرلشگن ملتلر تشکیلاتینینگ معلوماتی اساسیده، افغانستانده ۵۰ فایز قیزلر حیض حقیده آگاهیلیگی بولمسدن بیرینچی مرته حیضنی تجربه قیلهدیلر و بو قیزلرنینگ ۷۰ فایزی سنتی اعتقادلر طفیلی حیض کورگن پیتیده حمام قیلمهیدیلر و اولرنینگ ۱۲ فایزی طبی خذمتلردن فایدهلنه آلمهیدیلر.
افغانستان سابق حکومت معارف وزیرلیگی، میلادی ۲۰۱۷-ییلده، بیرلشگن ملتلر تشکیلاتینینگ بالهلرنی قۉللب-قوتلش صندیغی (یونیسف) یاردمی بیلن، قیزلرنینگ حیض کوریشی حقیده رهنمالیکنی بیرینچی مرته ترقهتدی، شفاکارلرنینگ مصلحتلری اساسیده، افغانستان کبی سنتی بیر جامعهده، هر زمان ده حیض کوریشنی تجربه قیلهیاتگن خاتین-قیزلر اوچون، جدی عفونتلر آلدی آلینیشی، التهاب و حاملهدار بولمسلیک اوزاق مدتلی عاقبتلر اوچون جدی نیاز حسابلنهدی.
