سلاموطندارنینگ مملکت تورلی ساحهلریده ۱۲ عیال حقوقی فعاللری بیلن اۉتکزگن صحبتی اساسیده، بو عیاللر بودجه یوقلیگی، حمایتی نهادلر ایشیگی یاپیلیشی، عایلهوی و اجتماعی باسیملر گه قرهمسدن، محروم عیاللر اوچون عدالت ایزلشلریگه دوام بیرماقدهلر. بو فعاللر عیاللرنی کوچهیتیریش، تعلیم، طبی خذمتلردن فایدهلنیش، ایش و اقتصادی امکانیتلر یرهتیش همده روحی قۉللب-قوتلش ساحهلریده فعالیت یوریتماقده. اولر امکانیتلری بولمسهده؛ بیراق امیدلرینی یوقاتمهی و افغانستاننینگ سنتی زمینی مقیاسیده عیاللر حقوقلری اوچون کورهشیش گه دوام بیرماقدهلر.
ییللر بویلب عیاللر حقوقی اوچون کورهشگن تهمینه منگل گه کوره، عیاللر اوچون روحی بیر ساغلیق مرکز ایجاد اېتیش گه سعی-حرکت قیلماقده؛ بیراق اجتماعی-فرهنگی چېکلاولر و مالی امکانیتسیزلیک، اونی هر بیر آدیمده قیینچیلیک بیلن دوچ قیلهدی. «عیاللر اوچون روحی بیر ساغلیق مرکز ایجاد اېتیب و تینچ فضاده عیاللر گه ایش امکانیتی یرهتیلیشی مقصدیده سعی-حرکت قیلهیپمن. افغانستانده عیال حقوقی فعالی اولهراق اېنگ بویوک تجربهلریمدن بیری، تورلی ساحهلرده عیاللرنینگ ترقیاتی گه توسیق بولگن اجتماعی و فرهنگی چېکلاولر دیر و اونگه قۉشیمچه قانونی قیینچیلیک، مالی حمایتسیزلیک.»
عیاللر بولیمیده ۲۵ ییلدن بیری جندر تېنگلیگی اوچون کورهشگن حمیرا فرهنگ، اېندی ایش و تعلیمدن محروم بولگن خاتین-قیزلر اوچون تیکووچیلیک ایشخانه قورگن؛ بیراق مالی امکانیتسیزلیکدن نالیدی. «عیاللر مهارتنی اورگهنیش و بوندهی احوالدن قوتیلیشی اوچون ایش امکانیتلرینی یرهتیش کېرهک. کیچیک تیکووچیلیک ایشخانه قوریب و مکتبدن محروم بولگن اوقووچیلرنی بو ایشخانهده مصروف قیلیشیم ممکن. اقتصادی لحاظدن جدی قیینچیلیک بیلن روپهره من؛ چونکه پروژه بولمسه، ایشیمیز یوریشمهیدی. حکومت قۉللب-قوتلمسه، وقتینچهلیک یاردملر بیلن بولمهیدی.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
عیاللر حقوقی اوچون ۱۳ ییلدن بیری کورهشیب کېلهیاتگن کریمه رحیمیار، اېندی خاتین-قیزلر اوچون تعلیم بولیمیده فعالیت قیلماقده. او روپهره بولگن قیینچیلیگی حقیده بوندهی دیېدی: «۱۳ ییلدن بیری عیاللرنینگ حقوقی اوچون کورهشماقدهمن. اداره اجارهسی و ایشلاوچیلر حقوقینی تولش اوچون بودجهمیز یوق؛ چونکه بازارده پروژه کمهیگن. اسلام امیرلیگیدن مکتبلرنی آچیب و ادارهلریمیز باغلنمسلیگینی اېستهیمیز.»
عیال حقوقی فعاللریدن باشقه بیری مسکا سادات، سکیز ییلدن بیری عیاللر حقوقی اوچون سعی-حرکت قیلماقده ایتیشیچه، عیاللر بولیمیده فعالیت قیلیش یعنی فرهنگ، جمعیت و حتا عایله بیلن روپهره بولیش دیر. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «افغانستانده عیاللرنینگ حق و حقوقی اوچون فعالیت قیلسنگیز؛ یعنی بو که دشمن تاپیب و هر جایدن قیینچیلیک تاپیلهدی؛ نهفقط باشقه عایلهلردن بلکه اۉز عایلهنگیزدن مشکل تاپیلهدی. حل یوللری کوپ؛ بشر حقیدن دفاع قیلهدیگن نهادلر، افغانستان جامعهسیده آگاهیلیک بیریش لایحهلرنی کوپهیتیریب و بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی افغانستان جامعهسیده ایش شرایطینی یرهتیشی ممکن.»
اولر ارا، عیاللر حقوقی بولیمیده ینگیلیکده ایشگه باشلهگن شمایل موسوی، کېلهجکدن تشویش بیلدیرماقده. اونگه کوره، احوال شوندهی دوام تاپگن حالده، افغانستانده عیال حقوقی فعاللری اوچون آیدین کېلهجکنی تصور قیلیش نا ممکن. «قریب بیر یریم ییلدن بیری فعالیت قیلماقده من. افغانستانده عیال حقوقی فعاللرینینگ کېلهجگینی آیدین کورمهی من و بوندهی دوام تاپگن حالده احتمال آیدین کېلهجکلری بولمسلیگی ممکن. حل یول بو که عیاللر گپیرسینلر و الله بیرگن حقدن فایدهلنسینلر.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
انسان حقلری ایش بیلرمانلری گه کوره، باشقه مملکتلر تامانیدن قۉللب-قوتلنمسلیک و انیق منزل (آدرس) یوقلیگی، عیاللرنینگ قیینچیلیگی آرتیشی گه سبب بولگن بیرحالده، عیال حقوقی فعاللری اۉز قیینچیلیکلریدن نالیماقدهلر. اولرنینگ کوپهیتیریشیچه، حقوق نقطهی نظریدن هر کیم اۉز حقی اوچون کورهشیب و بوتون امکانیتلردن فایدهلنیش گه حقی بار.
انسان حقلری فعالی مجموعهسینینگ اجرائیه باشلیغی حسین انوش گه کوره: «بو موضوعنی حقوق نقطهی نظردن کوزهتگن حالده، بو آدملرنینگ اساسی حقی دیر هېچ کیمنینگ بو حقدن آدملرنی محروم قیلیش گه حقی یوق و اساسی حقلردن محروم قیلیش اۉزی ناقانونی بیر ایش دیر و نهایت افغانستانده بولگن عیاللرنینگ گروپلری مالی، تخنیکی، سیاسی قۉللب-قوتلنیشی کېرهک.»
انسان حقلری ایش بیلرمانی عبدالله احمدینینگ ایتیشیچه: «اولر آرهسیده اویغونلیک آلیب کېلهدیگن، اولرنی قۉللب-قوتلهیدیگن و عیاللر حقیده گزارش بیرهدیگن انیق آدرس یوقلیک قیینچیلیگی بیلن دوچ میز. بو مسئله نهفقط عیال حقوقی فعاللرینی قیینچیلیک بیلن روپهره قیلگن، بلکه اولرنی حقوق، روحی و مالی حمایتلردن محروم قیلگن.»
افغانستانده سۉنگی سیاسی اۉزگریشلردن کېین، خاتین-قیزلر وزیرلیگی و افغانستان انسان حقلری مستقل کمیسیونی شامل عیاللرنی قۉللب-قوتلاوچی نهادلر بیکار قیلینگچ، عیال حقوقی فعاللری تورلی قیینچیلیکلر گه دوچ اېکنلریدن حکایه قیلماقده.
افغان عیاللر ترماغینینگ سابق باشلیغی ماری اکرمی گه کوره، افغانستانده عیاللرنی قۉللب-قوتلاوچی انیق بیر نهاد یوق و حتا افغانستانده بیرلشگن ملتلر تشکیلاتینینگ اورین باسرلیک هیئت ادارهسی (یوناما) یېترلیچه حمایتی خذمتلرنی قیله آلمهیدی. خاتین-قیزلر وزیرلیگی و انسان حقلری مستقل کمیسیونی کبی مهم نهادلر یاپیلیشی، عیال حقوقی فعاللرینینگ عدالت سورهش جریانینی جدی قیینچیلیک بیلن روپهره قیلگن. بو نهادلر اوتمیشده سیاسی ریجهلر، زورهوانلیک قربانی بولگنلرنی حمایه قیلیش و عیاللرنی کوچلنتیریش برنامهلرنی قۉللب-قوتلشده مهم رول اوینردی.»
عکسینچه، سرپرست حکومت امر بالمعروف و نهی منکر وزیرلیگی، عیال حقوقی فعاللری تامانیدن عیاللرنی قۉللب-قوتلش فعالیتلرنی رد اېتیب و افغانستانده حاکم بولگن شرایط گه بناً عیاللر اوچون عدالت سورهشنی کېرهگی یوق.
بو وزیرلیک سۉزلاوچیسی سیفالاسلام خیبرنینگ سلاموطندار گه ایتیشیچه، اوشبو وزیرلیک انسان حقلرینی تأمینلش گه متعهد و عیاللر اۉز حقلری اوچون بو وزیرلیکّه مراجعت قیلیشلری ممکن. «سینگیللریمیز قیله آلهدیلر اۉز حقلرینی سورهش اوچون بو وزیرلیکّه آزادانه مراجعت قیلسهلر و بو وزیرلیک ایشلاوچیلری اولرنینگ طلبینی بوتون متانت و دیانت بیلن ایزلب و کېین اېسه اولرنینگ قیینچیلیگینی حل قیلیش اوچون اقدام قیلهدیلر. الحمدالله اېندی عیاللر، عیال حقوقیدن دفاع قیلیش گه حاجت قالگنی یوق؛ الحمدالله عیاللر حقوقی محفوظ بوتون مملکتده؛ ولایتلر بولسین یا که تومنلرده حقلریدن فایدهلنماقده.»
افغانستانده سۉنگی سیاسی اۉزگریشلر و سرپرست حکومت تامانیدن جمعیتده عیاللرنینگ حضوری، اوقیش و ایشلریگه یرهتیلگن چېکلاولردن کېین، عیال حقوقی فعاللری بو ساحهده کوپراق فعالیتلرینی قرهتیب و تورلی اسلوبلر بیلن عیاللرنینگ حقوقی اوچون عدالت سورهماقده.
