سۉنگی اوچ ییلده ایش‌سیز بولگن عیال ژورنالیست‌لردن بیرقطاری، اقتصادی قیین احوالده قالگنلرینی اېته‌دیلر. سلام‌وطندار، سۉنگی اوچ ییلده کابل و باشقه بیر قطار ولایت‌لرده ایش‌سیز بولگن ۲۰ عیال ژورنالیست بیلن صحبت قیلگن. کابلدن آلتی عیال ژورنالیست، بامیان دن ایککی عیال ژورنالیست، بلخ دن تورت عیال ژورنالیست، جوزجان دن اوچ عیال ژورنالیست، قندوز دن ایککی عیال ژورنالیست، سمنگان دن ایککی عیال ژورنالیست و کاپیسا دن بیر عیال ژورنالیست ایش‌سیز بولگنلری و اقتصادی قیینچیلیک بیلن دوچ بولگنلرینی اېتگنلر.
یېتکرمه و تئاتر ده قریب ایککی سنه ده فعالیت قیلگن آرزو وداع، حاضرگی کونده اقتصادی قیینچیلیک بیلن دوچ بولیب و بو معما دن قوتیلیش اوچون سعی-حرکت قیلماقده. او اوچ ییلدن بیری ایش‌سیز دیر، اوشبو مدت ده اداره‌سی نینگ بوتون بویوملرینی ساغلیگی و احتیاج‌لرینی تأمینلش مقصدیده ساتگن؛ بیراق حاضر ساتیش اوچون نه نرسه‌سی بار و نه هم ساغلیگینی دوالش و ییگولیک ماده‌لرینی تأمینلش اوچون پولی.
اونگه کوره، ایش‌سیز بولگنیدن سۉنگ باشقه‌لر نینگ اویی گه باریب آشپزلیک و ایشلش همده بیر مدت گه قدر سرکلرده قلم ساتیش گه مجبور بولگن؛ بیراق کېتمه-کیت کسل‌لیکلر باعث بو ایشینی دوام بیره آلمه‌گن. اونینگ ایتیشیچه: «سرکلرده قلم ساتیش پیتیده ضُعف قیلیب ییقیلیب توشدیم؛ احوالیم جوده هم یامانلشگن اېدی؛ مینی سینگیل اوقیگن قۉشنی‌لریمیزدن بیری شفاکار گه آلیب باردی. شفاکار آش قازانیم (معده) یره‌دار و فلج بولگنینی اېتدی. بیر تاماندن کسل‌لیک، بیر تاماندن اقتصادی قیینچیلیک، بیر تاماندن اوی اجاره‌سی، حد دن آشه ضعیف قیلگن اېدی.»
آرزو اورتاق‌لری نینگ یاردمی بیلن ساغه‌لگن ایتیشیچه، دوالنیشی اوچون پاکستان یا که هندوستان گه باریشی کېره‌ک؛ بیراق او حاضر اۉزی و عایله اعضالری نینگ احتیاج‌لرینی تأمینلش گه مجبور دیر. «اوستیمگه جوده هم تأثیر قیلگن و حاضر سول و راست تامانیمگه غده‌لر تاپیلگن کوپ عذاب چیکه‌من. پاکستان یا که هندوستان باریشیم گه محصلت بیردیلر. حاضر اوی ده هېچ نرسه‌میز یوق.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
بونگه قۉشیمچه، جوزجان ده تورلی یېتکرمه‌لر ده ۱۵ ییل ایشله‌گن لیدا مبارز، اسلام امیرلیگی نینگ ایککینچی مراتبه حاکمیتیدن سۉنگ بیکار بولگنی باعث اۉزی نینگ افسرده‌لیگی، اضطراب و مغزی کسل‌لیگی همده تورموش اورتاغی نینگ کسل بولیشی گه سبب بولگن، او عایله و قرینداش‌لریدن مالی یاردم سوره‌شدن اویله‌دی. «حاضر روحی قیینیچلیکدن عذاب چیکه من؛ اۉزیمنی یوق اېتیشنی اویله‌گن حالده، بوتون قیینچیلیک‌لردن قوتیلیشیم ممکن و بو روحیم اوستیگه تأثیر قویگن؛ بیراق تیریکچیلیک قیلیش گه مجبور من؛ چونکه ایککی چقه‌لاغیم بار، بولر گه هم آنه‌لیک و هم آته‌لیک قیلیشیم کېره‌ک.»
سلام‌وطندار بیلن صحبت قیلگن ۲۰ عیال دن بیرقطاری نینگ ایتیشلریچه، باشقه حیات کیچیریش اوچون امیدلری قالمه‌گن و اولر نینگ حضوری مهم اېمسلیگینی حس قیله‌دیلر. بامیان ده ژورنالیست گل‌جان محقق، توزوم اۉزگریشیدن آلدین بامیان ده تورلی یېتکرمه‌لر بیلن ایشله‌گن لېکن توزوم اۉزگریشیدن سۉنگ ایشیگه دوام بیره آلمه‌گن. او وظیفه‌سینی قویبارگندن کېین، روحی قیینچیلیککه چلینگن.
گل‌جان نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «جمعیت ده اصلا مهم اېمسلیگیم و باشقه تیریکچیلیک قیله آلمسلیگیمنی اویلر اېدیم؛ روحی قیینچیلیک تاپگندیم حتا روان‌شناس شفاکار گه مراجعت قیلدیم؛ چونکه افسرده و باشقه‌لر بیلن قوشیلمسدیم، جمعیت ده اضافه کیشی بولیب و هېچ کیم و تینگداشلریم نینگ دردی گه اېمسلیگیمنی اویلر اېدیم.» او، آته‌سی وفات اېتگن و سکیز کیشی‌لیک عایله سرپرستی بولگنینی اېته‌دی.
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
جوزجان ده عیال ژورنالیست نیلوفر نیلگون، ایشلش پیتیده عایله اعضالری نینگ احتیاج‌لرینی تأمینلر اېدی؛ بیراق حاضر بیکار و حتا اۉزی نینگ احتیاج‌لرینی تأمینله‌ی آلمه‌یدی. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «کوپ قیینچیلیک بیلن روپه‌ره من و بیر مدت عایله‌میز نینگ اقتصادی احوالی جوده هم ضعیف اېدی؛ درآمدیمیز صفر بولگندی؛ بو احوال طفیلی روحی قیینچیلیککه چلیندیم و حاضر افغانستانده هېچ کیم روحی قیینچیلیک نقطه-نظریدن امان اېمس و افغانستان نینگ کوپینچه فقرالری جنجلی بولگن و روحی لحاظدن احوالیم چتاق بولگن اېدی.»
افغان ژورنالیست‌لر مصونیت کمیته‌سی نینگ جندر بولیمی مسئولی مطواع کبیر، اقتصادی قیینچیلیک و بیرقطار یېتکرمه‌لر نینگ فعالیتی توخته‌شی باعث افغانستان یېتکرمه‌لریده عیاللر نینگ حضوری کمه‌یگنینی معلوم قیله‌دی. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه، کوپینچه عیاللر اینیقسه عیال ژورنالیست‌لر ایش‌سیزلیک و اقتصادی قیینچیلیک بیلن دوچ بولگن. اونگه کوره، افغان ژورنالیست‌لر مصونیت کمیته‌سی یېتکرمه‌لرده عیاللر نینگ حضوری کمه‌یشی خصوصیده یېترلیچه ایش قیلمه‌گن.
باشقه تاماندن، «افغانستان ژورنالیست‌لر ملی اویی» اساسچیسی و مسئولی سیدیاسین متین، اولر غزنی و کابل ولایت‌لریده روحی سلامت‌لیک اوچون اوقوو سمینارلرینی یولگه قوییشگن و بو برنامه‌لر همده دادخواهی‌لیک برنامه‌لری دوام تاپیشی ممکن دیېدی. «مسلکداشلریمیزدن بیرقطاری اینیقسه سینگیلریمیز ایش‌سیز بولگن و بو معما بارلیگیگه شبهه یوق و بیز بو قیینچیلیکنی حل قیلیش اوچون نهایت تلاش قیلدیک، ملی و خلق‌ارا نهادلر بیلن علاقه قوردیک و یېترلیچه قطار کیشی‌لر گه یاردم کورستدیک، بوتون برنامه‌لریمیز اصول و پالیسی گه تېنگ بولیشی اوچون سعی-حرکت قیله‌میز.»
باشقه تاماندن، روان‌شناس سیدعصمت هاشمی گه کوره، سۉنگی کونلرده مراجعتچیلریدن کوپینچه‌سینی خاتین-قیزلر تشکیل بیره‌دی، اولر روحی قیینچیلیککه چلینگنلری و روحی نقطه-نظریدن کوپ قیینچیلیکنی تجربه قیلگنلرینی اېته‌دیلر. «کوپینچه قیزلر دیپریشن دن نالیدیلر و هردایم امیدسیز دیر؛ هردایم ییغیله‌یدیلر؛ هردایم جنجل قیلیشه‌دی؛ هردایم شکایت قیلیب و اۉزلرینی راحت‌سیز حس قیله‌دی.»
اوشبو گزارش ده سرپرست حکومت معلومات و مدنیت وزیرلیگی مسئوللری نینگ فکر-ملاحظه‌سینی اورگه‌نیش اوچون سعی-حرکت قیلدیک؛ بیراق اولگوره آلمه‌دیک. توزوم اۉزگریشیدن کېین سرپرست حکومت نینگ بویروغ‌لری و یېتکرمه‌لر نینگ اقتصادی قیینچیلیگی طفیلی بیرقطار یېتکرمه‌لر ایشیگی یاپیلگن و باشقه بیرقطاری هم یایین‌لرینی محدود قیلگنی اوچون، عیال ژورنالیست‌لردن بیرقطاری ایش‌سیز بولگنلر.