افغانستان غربیده جایلشگن غور، بو ییل طبیعتنینگ قوروق سیماسی بیلن روپهره بولگن. اوشبو ولایتدهگی دهقانلردن قطارینینگ ایتیشلریچه، بو ییل یاغینگرچیلیک بولمهی، ییرلری قوروقچیلیک طفیلی یاریلیب و امید بیلن توپراققه ایککنلری دانهلر چیقمهگن. اولرنینگ کوپهیتیریشیچه، بو ییل هیچ قندهی محصول قولگه کیلتیرمهگنلری یانیده، بار دانه و سرمایهلرینی هم قولدن بیرگنلر.
بو توغریده دهقانلردن بیری سخیدادنینگ ایتیشیچه: «بو ییل یاغینگرچیلیک بولمهدی. بوندن آلدین یخشی ایدی، اهالی بیران نرسه ایککنیده، بیراز ایکینچیلیک محصول قولگه کیلتیره آلهر ایدی. قیغو بیلن بو ییل هیچ حاصل یوق و اهالینینگ خواطرینی حل قیله آلمهیدی. اهالینینگ قیلگن زحمتلری و تراکتور اوچون بیرگن پولی هم چیقمهیدی.» غور مرکزی فیروزکوه شهری شمالیده جایلشگن «کاسی» قیشلاغیدهگی ۳۵ یاشر بولمیش اوشبو دهقاننینگ کوپهیتیریشیچه، بو ییل ۱۰۰ سیردن آرتیق بوغدای و ارپه ایککن؛ بیراق قوروقچیلیک سبب، زحمتلریدن برچهسی نتیجهسیز بولگن.
او، خواطر بیلدیریب و ایتیشیچه، ایکینیچلیکدن حاصل قولگه کیلتیرمهگنیده، عایله نیازلری همده بالهلریگه بیر لقمه ناننینگ قنده تاپه آلیشینی بیلمهیدی. «۷۰ سیر بوغدای ایکدیم که ۷۰ سیردن حتا ۷ دانه هم بوغدای چیقمهدی و ۳۰ سیر ارپه ایکدیم که هیچ چیقمهدی. کچالو هم ایککن ایدیم که او هم چیقمهدی. بوتونلی کوییب و اوت بولیب قالگن. خواطرلهنیب قالگنمین؛ حمایت بولمهگنیم صورتده، بالهلریم نفقهسینی تامینلش اوچون باشقه حاصل و درآمدیم یوق.»
بو قیینچیلیک بیلن یالغیز سخیداد روپهره بولمهگنی، بلکیم غور ولایتینینگ تورلی منطقهلری و «کاسی» قیشلاغیده باشقه اونلب دهقان، بو ییل یاغینگرچیلیک بولمهگنی و قوروقچیلیک سبب، محصوللریدن کته بولیمینی قولدن بیریب و اولردن قطاری حتا بیراز هم محصول قولگه کیلتیره آلمهگنلر.
غور ولایتیدهگی دهقانلردن باشقه بیری ۴۵ یاشر عظیمدادنینگ ایتیشیچه: «ایکین قیلگنیمدن بیری، هیچ یامغیر یاغمهگن و یامغیر یاغمسه، هیچ نرسه هم چیقمهیدی و ییرلر قوریب قالهدی. باشقه ییللر حداقل ۱۳-۱۴ خروار بوغدای حاصل آلینیب و برچه نیازلریمیز تامینلنهر ایدی. بوغدای بیزلرگه نان بولیب و سامانلرینی ساتیب و نیاز بولگن برنج، یاغ و باشقه نرسهلرنی ساتیب آلهر ایدیک. بو ییل حاصل بیرمهدی و باشقه ایشیمیز هم یوق.»
غور دهگی دهقانلرنینگ آگاهلنتیریشیچه، دولت و یاردم بیرووچی نهادلر اولرنینگ وضعیتیگه توجه قیلمهگنی و سوو منبعلری مدیریت بولیشی، قوروقچیلیک برابریده کوچلی اوروغلر ترقهتیلیشی و آزیق-آوقت یاردملری توغریسیده فایدهلی برنامهلر قولگه آلینمهگنی صورتده، مهاجرتلر کوپهیشیگه یانیده، قیشلاقلیک عایلهلر آرهسیده قحطچیلیک و توییب آوقتلنمسلیک کوپهیشی ممکن.
باشقه بیر تاماندن، غور ده ایکینچیلیک ایشلری بوییچه ایش بیلرمانلر، اقلیم اوزگریشلری و کیتمه-کیت قورقچیلیکلر دوامیدن خواطر بیلدیریب و ایتیشلریچه، سونگی ییللر یاغینگرچیلیکلر کمهیگنی و هوا ایسیقلیگی کوپهیگنی سبب، بو ولایتده للمی ایکیش بیلن شغللنگن دهقانلردن کوپ قطاری، ییرلریدن یخشی بیر شکلده محصول قولگه کیلتیره آلمهگنلر.
اولرنینگ ایشانچیگه کوره، حاضرگی وضعیتده للمی زراعتنینگ قوتقریش یولی، قوروقچیلیک برابریده کوچلی زراعت رواجلنیشی، سوو منبعلری رواجلنیشی، سووغاریش کیچیک توغانلر قوریلیشی و سوو مدیریت بولیشی بوییچه زمانهوی اسلوبلردن فایدهلنیش دیر.
غور ده ایکینچیلیک ایشلری بوییچه ایش بیلرمانلردن محمدیونس کمالینینگ ایتیشیچه: «اوشبو اقلیم اوزگریشلری و قوروقچیلیکلر دوام قیلگنی صورتده، کوپ خواطرلنتیرووچی بولهدی و سووغاریش سیاستلریده برقرار و اساسی تغییرلر قولگه آلینیشی؛ کیچیک و اورته سووغاریش سیستملری رواجلنیشی، اهالی و جمعیت آرقهلی کاناللر و حوضچهلر قوریلیشی کیره که یامغیر سوولری ذخیره بولیب و قوروقچیلیک آلدی آلینیشیگه یاردم بیرووچی بولسه.»
غور ده ایکینچیلیک ایش بیلرمانلرینینگ اورغولشیچه، دولت و یاردم بیرووچی نهادلر دهقانلرنی قوللب-قوتلمهگنلری صورتده، بو وضعیتنینگ دوام قیلیشی اهالینینگ اقتصادی و اجتماعی کیلهجگینی جدی بحران بیلن روپهره قیلهدی.
شوندهی بیرحالده، غور ایکینچیلیک، سووغاریش و چاروهچیلیک ریاستیده مسئوللرنینگ تصدیق قیلیشیچه، بو ولایتده ایکینچیلیک حاصللر سطحی اوتگن ییلگه قرهگنده ۴۰ فایز کمهیگن. اولرگه کوره، دهقانلرنینگ برچه ایستهکلری و شکایتلری مرکزی رسمیلر و مسئول نهادلر بیلن شریک قیلینگن.
غور ایکینچیلیک، سووغاریش و چاروهچیلیک ریاستی مطبوعاتی مسئولی ضیاءالحق جویانینگ ایتیشیچه: «قیغو بیلن جاری ییلده للمی زراعت اینیقسه بوغدای سیزیلرلی درجهده کمهیگن. ایکینچیلیک ریاستیده یانیده بولگن معلومات گه قرهگنده اوتگن ییلگه قرهگنده ۴۰ فایز کمهیگن. دایم دهقانلرنینگ شکایت، ایستهکلر و بویروغلری بو اداره گه کیلهدی. زراعت ریاستی دهقانلرنینگ قیینچیلیکلرینی توپلهب و همکار نهادلر بیلن شریک قیلگن.»
غور ایکینچیلیک ریاستیده مسئوللرنینگ ایتیشلریچه، بوغدای، ارپه و نخود، مذکور ولایت یشاوچیلرینینگ للمی زراعتیدن اساسی بولیمنی تشکیل بیرهدی که عایلهلر اقتصادی نیازینینگ قریب ۶۰ فایزینی تامینلهیدی. شوندهی بیرحالده، اقلیم اوزگریشلری و یاغینگرچیلیکلرنینگ سیزیلرلی درجهده کمهیگنی، جاری ییلده ایکینچیلیک محصوللرگه جدی شکلده زین ییتیشتیریب و حاصللر میزانی سیزیلرلی درجهده کمهیگن که بو مسئله، دهقانلردن کوپ قطارینینگ اقتصادی وضعیتینی جدی قیینچیلیک بیلن روپهره قیلگن.
