سلاموطندارنینگ اوقیمیشلی و سوادسیز ۴۰ یاش (۲۰ اوقیمیشلی و ۲۰ سوادسیز) بیلن صحبتی شونی کورستهدی کی، سوادلی بولیش امیدوارلیک، ریجه توزیش و کېلهجککه قرهشده مهم رولی بار. سوادلی یاشلر سوادسیز یاشلر گه نسبتن، کېلهجکلرینی یارقین کورهدیلر و اۉزلری اوچون مقصد و انیق ریجه توزه آلهدیلر.
بو عیاللردن ۱۶ نفری، ۲ ییلدن ۱۶ ییلگچه ایرلری بیلن مستقل یشش حقیدن محروم بولگچ، کیچیک عایلهسی (ایر و بالهلری) بیلن کتته عایلهدن (قیناته)تامانیدن مستقل یشش گه موفق بولگن؛ حال بوکی، ۲۵ عیال اېسه، ۱۶ییلدن ۲۴ ییلگچه کتته عایلهده بیرگهلیکده یششلریگه قرهمی، هنوز اۉز خواهشلریگه ضد روشده، شو طرزده یششنی دوام ایتیرماقدهلر.
سلاموطندارنینگ ۲۲ یاش (۱۵ اوغیل و ۷ قیز) بیلن صحبتی شونی کورستهدی کی موبایل اوشبو یاشلرنینگ درآمد منبعی گه ایلنگن. موبایل فقط چلغیتووچی واسطه دیب بیلهدیگن کېنگ ترقهلگن قرهشدن فرقلی اولهراق، افغانستانده ایریم یاشلر اونی «فوتو ژورنالییزم، محتوا تولید قیلیش و درآمد) منبعی گه ایلنتیرگن.
توییب آوقتلنمسلیک، افغانستانده اساسی انسانی انقراضلردن حسابلنهدی؛ بو انقراض اقتصادی قیینچیلیکلر یانیده، یشاوچیلر اینیقسه عیاللر و بالهلر اوستیگه سلبی تأثیر قویگن. عیاللر آرهسیده بو کسللیکنی انیقلش اوچون، سلاموطندار ۲۱ توییب آوقتلنمهگن عیال بیلن صحبت قیلگن – شونی کورستهدی کی اوشبو عیاللر توییب آوقتلنمسلیک طفیلی…
سلاموطندارنینگ افغانستان ۱۶ ولایتیده ۴۸ یاش (۳۸ اوغیل و ۱۰ قیز) بیلن اۉتکزگن صحبتی شونی کورستهدی کی، سۉنگی تورت ییل دوامیده، اسلام امیرلیگی حکومتی تامانیدن جاری قیلینگن چېکلاولر و تحریملر بعضی فرهنگی بولیملر گه سلبی تأثیر قویب و بو ساحهلرده یاشلر مصروفتینی کمهیتیرگن.
اوشبو صحبتلرنینگ نتیجهسی شونی کورستهدی کی، بو قیزلر بلاغت یاشیگه یېتگچ اولردن سورهلمسدن تورموش گه بیریلگنلر. اولرنینگ ایتیشیچه، بالهلیکلریده کیمنینگدیر نامیگه قوییلگنلریده، نکاحنینگ ماهیتینی عموماً توشونمهگن. بو اېسه اولغهیگچ کوپراق ساوچیلر چیقیشی امکانینی هم یوقاتیب، نه ایر، نه اۉزلرینینگ رولی بولگن نکاح گه مجبور بولیشلریگه آلیب کیلگن.
هر بیر پویا و رواجلنهیاتگن جمعیتنینگ قلبیده یاشلر، ایجادکار و کېلهجک بنیادکار کوچلر، ترقیات جریانینی آلدینگه سیلجیتیشده مهم رول اوینهیدیلر. اولر انگیزهلی و ینگی ایدهلر بیلن ترقیات یولینی ېنهده آسانلشتیره آلهدیلر. اما افغانستاندهگی اوشبو قدرتلی و تأثیرچن کوچنینگ کتته قسمی محنت حیاتیده تورلی توسیقلر گه دوچ کیلماقده و بو توسیقلر اولر گه مملکت رواجیگه اۉز حصهسینی قوشیشگه امکان بیرمهیدی.
سلاموطندارنینگ اویده توغیش تجربهسی بولگن ۱۲ عیال و ۲۰ نفر دایه اولر گه «کمپیر، دَده و بوی دیېدیلر» بیلن اۉتکزگن صحبتلری شونی کورستهدی کی، کسلخانهلردن اوزاقلیک، محلی عرف-عادتلر، یېترلی معلوماتسیزلیک، اقتصادی معمالر و اقتصادی قیینچیلیک عیاللرنی اۉزلری و ینگی توغیلگن چقهلاقلرینینگ حیاتینی تقدیر اختیاریگه تاپشیریش گه مجبور قیلگن.
قریب ۶۰۰ میلیون دالر – بو کورستکیچ افغانستاننینگ ییللیک قوروتیلگن میوهلر صادراتینینگ اکثریتی یاش اولاد سوداگرلری تامانیدن دنیانینگ ۸ مملکتی گه یوباریلهدی. بیراق بو رقمنینگ آرتیده باشقه بیر حکایه یشیرینگن؛ یاش سوداگرلرنینگ ایتیشیچه، اوچ برابر کوپراق ایشلش گه قادرلر. سودا اتاقی مسئوللری، اوشبو ساحهده فرصتلر کوپراق بیراق اونینگ بیر قسمیدن فایدهلنیلماقدهلیگینی ایتهدیلر.
بامیان وادیلری اُولکن قدیمی بودا و هیکللری بیلن مشهور بولیب، بوتون دنیا گه تنیلگن؛ بیراق بو تاش بیلن توله شان-شرف ایچیده حیات جیمجیت و قیین کیچهدی. شو غارلرنینگ ایچیده، بیر پیتلر بودا راهبلری عبادت قیلگن و یالغیزلنهدیگن جای بولگن، بیراق بوگون بالهلرنینگ ییغلش آوازی، تاش اوریلیشی و آنهلرنینگ لاله کویلری اېشیتیلهدی.
سلاموطندارنینگ ۳۲ نفر یاش (۱۶ قیز و ۱۶ اوغیل) همده بیر نیچته جمعیتشناسلر بیلن اۉتکزگن صحبتینینگ نتیجهلری شونی کورستهدی کی، افغانستان شهرلریده اولادلر اورتهسیدهگی تفاوت قیشلاقلردهگیگه قرهگنده انچه چقورراق دیر. تکنالوژی، اجتماعی ترماقلر و زمانهوی تورموش طرزی یاشلرنینگ دنیاسینی آته-آنهلریدن اجرهتیب قویگن.
سلاموطندارنینگ ۲۴ نفر عیال بیلن اۉتکزگن صحبتلری شونی کورستهدی کی، عیاللرنینگ بندلیگی (ایش بیلن تأمینلنگنلیگی) عایلهلرنینگ مالیهوی باشقروویدهگی موفقیتنینگ اساسی عاملی دیر. ایشلهیاتگن عیاللر نهفقط عایلهنینگ خرهجتلرینی تأمینلشهدی اۉز حصهسینی قوشهدی، بلکی ذخیره قیلیش امکانیگه هم ایگه. بیراق ایشسیز عیاللر اقتصادی قرارلر قبول قیلیشده فعال رول اوینشگه قرهمی، «درآمدسیز مدیرلر» گه ایلنیشگن و بو اولرنینگ مالیهوی باشقرووینی مرکب معما گه ایلنتیرگن.
سلاموطندارنینگ ۲۰ نفر یاش (۱۲ قیز و ۸ اوغیل) بیلن اۉتکزگن صحبت نتیجهلری شونی کورستهدی کی، اوشبو یاشلر تیری و گوزهللیک معمالرینی دوالش اوچون تجارت محصولاتلریدن فایدهلنگن، بیراق ۱۵ نفری عکس تأثیریگه دوچ کیلگن. سۉنگی ییللرده ایشسیزلیکنینگ آشیشی و فیسبوک، اینستاگرام و تلگرام کبی اجتماعی ترماقلر کېنگهیشی بیلن گوزهللیک محصولاتلرینی ساتیش سیزیلرلی درجهده آشگن.
کوپچیلیک عیال حقلری بوییچه مناظرهلر اوسمیر قیزلر و اورته یاش عیاللر گه قرهتیلگن بولسهده، قری عیاللر بوتونلی چیتده قالگن. اولر، ییللر دوامیده عایلهلر و جمعیتنینگ تیهنچی بولگن عیاللر، بوگونگی کونده قشاقلیک، یالغیزلیک و دولت همده اجتماعی قۉللب-قوتلشنینگ یوقلیگیده یشهماقده. سلاموطندارنینگ ۲۵ نفر قری عیال بیلن آلیب بارگن صحبتلری شونی کورستهدی کی، بو عیالر یاش گه باغلیق جیم قهرمانلر حسابلنهدی؛ دایمی عذاب چېککن و حاضر سکوت بیلن اونیتیب قوییلگن عیاللر دیر.
بالهلیگیدن آغیر محنت گه مجبور بولگن اوسمیرلر کېلهجک حقیده باشقچه تصور قیلهدیلر. اوشبو گزارشده بالهلیگیدن آغیر محنت گه مجبور بولگن ۲۰ نفر اوسمیر سلاموطندار بیلن صحبتده اۉزلرینینگ آغیر حیات تجربهلری و عملگه آشمهگن آرزولری حقیده سۉزلب بیریشگن.
کوز فصلی یېتیب کېلدی، قیشلاقلر اېسه سریق برگلردن تیکیلگن لباسده آسایشته، قیسقه بیر بیرهمنی کوتیب آلگن. تیپهلیکلر اوستیده و باغلر آرهسیده برگلرنینگ شمالده رقصی شاعرلیک بیر منظره یرهتهدی؛ اما قیشلاق عیاللری اوچون بو گوزهللیک باشقه معناگه ایگه – بو ساووق، آچلیک و مشقتنینگ باشلنیشی بیلگیسی. شاخدن اوزیلگن هر بیر برگ یقینلشیب کېلهیاتگن قیشدن درک بیرهدی – بو قیش لای، شرایطنینگ یوقلیگی و آزیق-آوقت تنقیصلیگی آرهسیده حیاتنی قرانغو و آغیر بیر سفر گه ایلنتیرهدی.
