سلام‌وطندار نینگ روحی کسل‌لیککه چلینگن ۱۶ خاتین قیز بیلن اوتکزگن صحبتی اساسیده، اولر نینگ ۱۲ ته‌سی حیات‌لریده‌گی اوزگریش طفیلی روحی کسل‌لیککه چلینگنلر. بو کسل‌لیککه چلینگن ۱۲ عیال نینگ یاشلری، ۱۶ و ۲۵ آره‌سیده دیر. بو گزارش ده صحبت قیلینگن ۱۶عیال دن ۱۲ ته‌سی روحی قیینچیلیک و باشقه تورت ته‌سی آغیر روحی کسل‌لیککه چلینگنلر.
حقوق و سیاسی بیلیم فاکولته طلبه‌سی ۲۰ یاشر فوزیه، قیزلر یوزی گه بیلیم یورت‌لر ایشیگی یاپیلیشی دن کیین تقدیرسیز بولگن. او نینگ ایتیشیچه: «سابق ده‌گی استعداد، ایشانچ، جرئت و انگیزه کونسه‌یین یوقالماقده‌لیگینی سیزدیم. سونگی نیچه آی ده قیینچیلیک‌لریم کوپه‌یگن؛ حیات معناسی یوق بولماقده. روان‌شناس گه مراجعت قیلدیم، روحی قیینچیلیککه چلینگنیم و دواله‌نیشیمنی ایتدی.»
عزیزه گه کوره: «ایش و تحصیل دن محروم بولگن برچه قیزلر روحی قیینچلیککه چلینگن؛ چونکه مین دولت نینگ ایشانچلی بیلیم یورت‌لریدن بیری گه درس اوقیب و زحمت چیککن من؛ بیراق حاضر بیز گه ایش فرصتی بیریلمه‌یدی و روحی قیینچلیککه چلینگن من.»
مملکت بویلب اوزگریش دن آلدین ایش، درس و اجتماعی ساحه ده فعالیت‌لری بولگن مریم و حسنا بابک نینگ ایتیشلریچه، حیات‌‌لری اسلوبی ده‌گی اوزگریش باعث قیینچیلیک بیلن روپه‌ره بولگنلر.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
مریم نینگ ایتیشیچه: «درس اوقیگندیم دیپلوم آلیب و ایشلشنی ایستر ایدیم؛ بیراق ایشله‌ی آلمه‌دیم. اوله‌شیلدیم و تورموش اورتاغیم یخشی انسان چیقمه‌دی و ایریم قیینچیلیک‌لر تاپیلیشی باعث اجره‌شنی ایسته‌دیم و محکمه غیابی روشده قرار قیلمس ایدی. محکمه نینگ قراری بیللی بولمسلیگی اوچون روحی قیینچیلیککه دوچ بولگن من.»
حسنا بابک گه کوره: «ایریم قیینچیلیک‌لر طفیلی قریب بیر ییل دن بیری بو کسل‌لیک حاد بولگن. بیلیم یورت‌لر و مکتب‌لر گه باریش رخصتی بیریلمسلیگی اوچون روحی تشویش‌لریم حد دن آشگن.»
باشقه تاماندن، اوشبو گزارش ده صحبت قیلگن عیاللر دن تورت ته‌سی گه کوره، اقتصادی قیینچیلیک، برق آلیش و عایله‌وی قیینچیلیک باعث روحی کسل‌لیککه چلینگنلر.
اوشبو عیاللردن شبانه نینگ ایتیشیچه: «مین تخمیناً ۱۳۹۸-ییل دن بیری روحی قیینچلیککه چلینگن من. دلیلی هم بیر زمان مینی برق آلگندی. بیر کیچه-کوندوز کُما دن کیین استه‌سیکین اونوتیش قیینچیلیگی تاپیلدی.»
بو عیاللردن باشقه بیری زینب گه کوره: «عایله‌وی قیینچیلیک سبب تورت ییل دن بیری روحی قیینچیلیک تاپگن من، کوپراق یالغیز قالیشنی ایسته‌ی من، یالغیز بولسم و اوی قرانغو بولسه بو قیینچیلیک کوپه له‌دی و جمعیت ده قاشیلیشنی ایستمه‌ی من.»
عین‌حالده، کابل یشاوچیلری عیاللر و ایرکک‌لر نینگ حیاتی بیر_بیری گه باغلیق دیب ایتیشلریچه، عیاللر گه یره‌تیلگن بعضی چیکلاولر عایله‌لرده‌گی ایرکک‌لرنی متأثر قیله‌دی؛ شونی اوچون سونگی کون‌لرده یشاوچیلر آره‌سیده روحی قیینچیلیک‌لر کوپه‌یگن.
کابل یشاوچیسی جاوید نینگ ایتیشیچه: «شهر و بازار ده یوریمیز، روحی قیینچیلیک کوپه‌یگن. عیاللر آره‌سیده بو کسل‌لیک کوپه‌لیش سببی اولر گه قرشی یره‌تیلگن چیکلاولر دیب اویله‌ی من.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
عیال حقوقی فعاللری هم عینن شو فکرده. عیال حقوقی فعالی فروزان داوودزی نینگ ایتیشیچه: «سابق عیاللر گه ایش فرصت‌لری بار ایدی، عیاللر تحصیل قیلر ایدیلر بولر تحصیل قیلیب و درس اوقیش گه امیدوار ایدیلر؛ بیراق امیدسیز بولیشگن بو مسئله‌لر روحی قیینچیلیککه سبب بوله‌دی.»
روان‌شناس‌لر، آلدی‌لری گه مراجعت قیلووچیلر سانی گه قره‌ب خاتین قیزلر آره‌سیده روحی قیینچیلیک‌لر کوپه‌لیشینی تصدیقلب ایتیشلریچه، اولر نینگ آلدی گه کوپراق روحی قیینچیلیککه چلینگن عیاللر مراجعت قیله‌دیلر.
روان‌شناس‌لردن بیری هبت‌الله ابراهیم گه کوره: «آلدیمیز گه کوپراق عیاللر مراجعت قیله‌دیلر؛ چونکه ییگیت‌لر روان‌شناس‌لر آلدی گه مراجعت قیلیشنی سیزمه‌یدیلر؛ چونکه عیاللر عایله‌لر نینگ کم‌سوادلیگی، باسیم‌لر و عایله‌ده‌گی ایرکک‌لر نینگ نامناسب یانده‌شوولری کبی دلیل‌لر طفیلی روحی قیینچیلیککه چلینه‌دیلر. خاتین قیزلر نینگ روحی قیینچیلیککه چلینیش عامللری کوپ دیر.»
روان‌شناس‌لردن باشقه بیری انوشه محمدی نینگ ایتیشیچه: «کوپراق عیاللر روحی کسل‌لیککه چلینگنلر. اولر جمعیت نینگ ضرر کوره‌دیگن قشری بولیشی طفیلی، اولر روحی کسل‌لیککه چلینه‌دیلر؛ چونکه تعلیم و تحصیل دن محروم بولگنلر.»
باشقه تاماندن عقلی و عصبی شفاکارلر، ایرکک‌لر گه نسبتن عیاللر روحی قیینچیلیککه کوپراق دوچ بولیشینی معلوم قیلیب ایتیشلریچه، برچه ساحه‌لرده عیاللر شفقت و اولر گه اعتبار قره‌تیلیش گه نیازمندلر.
عقلی و عصبی کسل‌لر پروفیسوری عبدالمبین حکیمی نینگ ایتیشیچه: «بو کسل گه کوپراق عیاللر چلینه‌دی و دنیا بویلب بو معمول دیر. بیولوژیکی توزیلمه گه قره‌گنده عیال و ایرکک نینگ میه‌سی فرق قیلمه‌یدی. بیر اصطلاح بار ایرکک که نسبتن عیال میه‌سی آز دیر؛ لیکن بو بوتونلی اثباتلنمه‌گن و عیاللر نینگ جنسی نازک و کوپراق زیان کوره‌دیلر، شونی اوچون اولر بو کسل‌لیککه کوپراق چلینه‌دیلر.»
برچه‌سی بیلن، افغان قیزیل آی جمعیتی دفتری مسئوللری، خاتین قیزلر نینگ روحی کسل‌لیککه چلینیش میزانی آشیشی یا که کمه‌یشی گه عاید معلومات بیرمسه‌لرده؛ بیراق افغان قیزیل آی جمعیتی دفتری نینگ سوزلاوچیسی و ییتکیرمه‌لر ایشلری بوییچه آمری عرفان‌الله شرف‌زوی، حاضر اوشبو نهاد نینگ ساغلیک مرکزلریده روحی کسل‌لیککه چلینگن ۱۶۴۸ عیال دوالنماقده‌لیگینی معلوم قیله‌دی.
عرفان‌الله شرف‌زوی نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «افغان قیزیل آی جمعیتی تامانیدن کابل، ننگرهار، هرات، بلخ و قندوز ولایت‌لری ده روحی کسل‌لرنی دوالش مرکزلری بار و بو مرکزلر ده روحی قیینچیلیککه چلینگن ۱۶۴۸ عیال دوالنماقده، اولر ارا ۲۵۸ ته‌سی افغان قیزیل آی جمعیتی دفتری گه عاید مرکزلر ده دوالنماقده و قالگنلری یشش اوی‌لری ده دیر، هفته ده بیر مرته ساغلیک مرکزلریمیز گه مراجعت قیله‌دیلر.»
