بیماری «چیچک» یا لکه‌ی میوه که منشأ آن قارچی، ویروسی و باکتریایی است، در شرایط رطوبت بالا و بارندگی‌های غیرموسمی به سرعت در باغ‌ها گسترش می‌یابد. شماری از باغ‌داران در پروان، از افزایش این بیماری نباتی در باغ‌های میوه‌ی شان شکایت دارند و می‌گویند که بیماری چیچک به درختان سیب، زردآلو، ناک و شفتالو حمله کرده و سبب آسیب جدی به محصولات آن‌ها شده است.
به گفته‌ی آنان، نبود آگاهی مسلکی، دست‌رسی محدود به داروهای مؤثر و نبود مشوره‌های فنی از سوی نهادهای مسئول، زمینه را برای گسترش سریع این بیماری فراهم کرده و زیان‌های اقتصادی سنگینی به هم‌راه داشته است. در همین حال، مسئولان ریاست زراعت، آبیاری و مالداری پروان از اجرای برنامه‌هایی برای مبارزه با این بیماری، از جمله توزیع دوا و برگزاری نشست‌های آگاهی‌دهی برای کشاورزان، خبر می‌دهند.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
میرحمزه، یکی از باغ‌داران در ولسوالی بگرام پروان، در گفت‌وگو با سلام‌وطندار می‌گوید که این بیماری سبب آسیب جدی به میوه‌ها شده و بازار فروش را نیز دچار کساد کرده است. او میافزاید: «مرض چیچک درختان معمولاً از بیماری‌های ویروسی و باکتریایی و قارچی است که باعث ایجاد تورم‌ها، لکه‌های مثل چیچک روی برگ ساقه یا میوه‌ی درختان ظاهر می‌شود. درختان خسته سنگی مثل سیب، شفتالو و زردآلو در معرض این مرض قرار دارد. زمانی که این مرض میوه را می‌گیرد، میوه از فروش می‌ماند و رنگ بازار خود را از دست می‌دهد؛ یک ضربه‌ی اقتصادی بزرگ به دهقان وارد می‌شود. کار مهمی را که دولت در این عرصه می‌تواند انجام بدهد، بازار دوا را کنترل بکند.»
از سویی هم، فردین نبرد و امرالله محمدی، دو تن دیگر از باغ‌داران در پروان، نیز با نگرانی از کاهش کیفیت و بهای محصولات شان، خواستار برگزاری برنامه‌های آموزشی فوری برای روش‌های میخانیکی مقابله با این آفت اند.
فردین، می‌گوید: «چیچک در همین نباتات پیدا می‌شود. اگر از لحاظ ظاهری میوه خراب شود و داغمه پیدا بکند، در بازار خریدار خوب پیدا نمی‌کند و این باعث می‌شود که محصولات به فروش نرسد.»
امرالله، نیز می‌گوید: «سکتور زراعت مسئولیت دارد که به خاطر بلندبردن دانش مسلکی کشاورزان برنامه‌های آموزشی را راه‌اندازی کند. شاخه‌بری یکی از روش‌هایی است که ما می‌توانیم میوه‌جات و باغ خود را در مقابل امراض قارچی و سایر آفات حداقل کنترل و وقایه بکنیم.»
با این حال، نیازمحمد تایب، آمر امور زراعتی ریاست زراعت، آبیاری و مالداری پروان، می‌گوید که برنامه‌های مختلفی برای افزایش سطح آگاهی کشاورزان در زمینه‌ی مبارزه با بیماری‌های نباتی راه‌اندازی شده است و این روند هم‌چنان ادامه دارد.
او، میافزاید: «در مجموع دو نوع چیچک نباتی در باغ‌های پروان موجود است؛ چیچک‌های سخت‌قشر و چیچک‌های نرم‌قشر. پروگرام آگاهی‌دهی را طبق پلان‌های منظم برای باغ‌داران غرض کنترل چیچک‌های نباتی و سایر آفت‌های نباتی تطبیق کرده، مقدار ۵۰۰ لیتر ادویه‌ی نوع حشره‌کش را غرض کنترل امراض نباتی برای دهاقین و باغ‌داران به سطح ولایت پروان توزیع کرده اند.»
با این همه، سیداحمد ملک‌زاد، استاد دانش‌کده‌ی زراعت پروان و کارشناس باغ‌داری، در گفت‌وگو با سلام‌وطندار می‌گوید که بیماری چیچک، نوعی آفت قارچی باکتریایی و ویروسی است که در شرایط خاص جوی از جمله رطوبت بالا، بارندگی‌های غیرموسمی و نبود مراقبت‌های تخنیکی، به سرعت در باغ‌ها گسترش می‌یابد. این بیماری در نخست به برگ‌های تازه حمله کرده و سپس شاخچه‌ها، گل‌ها و میوه‌ها را آلوده می‌کند. میوه‌های آلوده به این بیماری لکه‌های قهوه‌ای یا سیاه دارند، شکل طبیعی شان را از دست می‌دهند و معمولاً پیش از رسیدن کامل از درخت می‌افتند.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
او، میافزاید: «چیچک که به نام لکه‌ی میوه یا پوسیدگی میوه یاد می‌شود، قارچ‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها هستند مانند سیب، ناک، شفتالو، زردآلو حتا در مزارع بادنجان رومی هم زیاد دیده شده است. معمولاً روش‌های میخانیکی را مانند مدیریت آبیاری، شاخه‌بری یا چیدن شاخه‌های سبز درختان. قارچ‌کش‌ها هم مفید بوده می‌تواند؛ انواع حشره‌کش‌ها را هم مردم استفاده می‌کنند.»
هرچند مسئولان در پروان از برنامه‌هایی برای آینده سخن می‌گویند؛ اما سرعت گسترش بیماری چیچک با تأخیر در اقدامات هم‌خوانی ندارد. آن چه امروز نیاز فوری باغ‌داران است در سه محور اصلی؛ تشکیل تیم‌های سیار مبارزه علیه آفت‌های نباتی در مناطق آسیب‌پذیر، نظارت جدی بر بازار فروش داروهای کیمیایی و راه‌اندازی برنامه‌های آموزشی منظم برای ارتقای دانش باغ‌داران، می‌تواند در نجات باغ‌های میوه از هجوم آفت‌ها و بیماری‌های نباتی در امان باشد.
