بررسی میزان شادی و غم‌گینی در میان جوانان افغانستان

شادی: یک حالت احساسی مثبت است که با احساس رضایت، آرامش درونی، امیدواری و لذت از زندگی هم‌راه است. شادی می‌تواند در نتیجه‌ی موفقیت‌های فردی، ارتباطات اجتماعی سالم، امنیت روانی و تجربه‌های خوشایند روزمره به وجود آید.

غم‌گینی: حالتی منفی از احساسات است که با ناراحتی، بی‌انگیزگی، ناامیدی و نارضایتی از شرایط زندگی هم‌راه است. این احساس می‌تواند واکنشی طبیعی به مشکلاتی مانند بی‌کاری، فشارهای خانوادگی، ناامنی، نبود امکانات یا تجربه‌ی شکست‌های شخصی باشد.

بیان مسئله

در شرایط کنونی افغانستان، جوانان با چالش‌های گسترده‌ در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی روبه‌رو اند. ناامنی، بی‌کاری، محدودیت‌های آموزشی، مهاجرت، تبعیض جنسیتی و فشارهای خانوادگی، از جمله عامل‌هایی اند که بر سلامت روانی و کیفیت زندگی جوانان تأثیر مستقیم می‌گذارد. بنابراین، توجه به وضعیت روانی و عاطفی جوانان – از جمله احساس شادی یا غم‌گینی آنان – نه تنها ضرورتی انسانی، بل پیش‌شرطی برای برنامه‌ریزی‌های مؤثر در حوزه‌‌ی توسعه‌‌ی انسانی و اجتماعی است.

با توجه به خلای اطلاعات دقیق و داده‌های آماری در زمینه‌ی سلامت روان و احساسات در میان جوانان افغانستان، این نظرسنجی به هدف سنجش سطح شادی و غم‌گینی جوانان در مناطق مختلف کشور انجام شده است. یافته‌های این پژوهش می‌تواند به نهادهای دولتی، سازمان‌های غیر‌دولتی، رسانه‌ها و فعالان اجتماعی کمک کند تا درک بهتری از وضعیت روانی جوانان به دست آورند و برنامه‌هایی مبتنی بر شواهد برای بهبود کیفیت زندگی آنان طراحی و اجرا کنند.

پرسش‌های اصلی

1. میزان شادی و غم‌گینی در میان جوانان افغانستان چه گونه است؟
2. چه عامل‌هایی سبب شادی یا غم‌گینی آنان می‌شود؟
3. جوانان برای کاهش غم و فشار روانی از چه روش‌هایی استفاده می‌کنند؟
4. آیا زمانی برای تفریح و لذت از زندگی در نظر می‌گیرند؟
5. تا چه میزان احساس می‌کنند جامعه در کاهش مشکلات شان نقش دارد؟
6. چه پیشنهادهایی برای پیش‌گیری از افزایش مشکلات روانی وجود دارد؟

پیشینه‌ی پژوهش

در سال‌های پسین، وضعیت روانی و عاطفی جوانان در افغانستان زیر تأثیر عامل‌های متعدد اجتماعی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی، دست‌خوش تغییرات چشم‌گیری شده است. با توجه به بی‌ثباتی نظام‌های حاکم در دهه‌های گذشته و سرانجام پس از تحولات پسین سیاسی و ایجاد تغییرات گسترده‌ی اجتماعی و فرهنگی و حتا علمی در افغانستان، روحیه و احساس جوانان به شدت زیر تأثیر قرار گرفته است. ممکن است برخی از جوانان احساس ناامیدی، افسردگی و انزوای اجتماعی را تجربه کنند. در عین حال، برخی از جوانان با وجود چالش‌ها،  تلاش می‌کنند امید و انگیزه‌‌ی خود را حفظ کنند و برای آینده‌ای بهتر برنامه‌ریزی داشته باشند.

با این که گزارش‌ها و مشاهدات میدانی به شکل پراکنده به وضعیت روانی جوانان اشاره داشته‌ است؛ اما تا کنون یک نظرسنجی جامع و سیستماتیک که میزان شادی و غم‌گینی این قشر را در سطح ملی بسنجد، به ندرت انجام شده است.

این سروی به منظور پر کردن این خلا اطلاعاتی، و با پوشش سراسری و مشارکت جوانان از ولایات مختلف کشور، تلاش کرده تا تصویری واقعی‌تر از وضعیت احساسی و روانی جوانان ارایه دهد و زمینه را برای گفت‌وگو، مداخله و حمایت هدفمند از آنان فراهم سازد.

هدف‌های پژوهش

1. سنجش میزان واقعی شادی و غم در میان جوانان افغانستان؛
2. شناسایی عامل‌ها و دلیل‌های اصلی غم‌گینی یا شادی در زندگی جوانان؛
3. بررسی روش‌های مقابله‌ی جوانان با مشکلات روانی و اجتماعی کشور؛
4. ارائه تصویری دقیق از وضعیت روانی جوانان برای کمک به سیاست‌گذاری‌های اجتماعی، آموزشی و روان‌شناختی آینده در کشور؛

زمان آغاز و پایان پژوهش

این نظرسنجی در ۲۵ فبروری ۲۰۲۵ آغاز شده و در ۲۲ اپریل همین سال به پایان رسیده است.

روش تحلیل

این پژوهش از طریق توزیع پرسشنامه با سوالات بسته به گونه چاپ شده و دیجیتال جمع آورده شده و داده ها با استفاده از برنامه «SPSS»   تحلیل شده است.

چالش‌های پژوهش

بررسی موضوع شادی و غم در میان جوانان افغانستان، به‌ویژه در یک جامعه سنتی، بدون چالش و دشواری نبوده است. و این پژوهش با مشکلات و چالش‌های مختلفی نیز هم‌راه بود که چند مورد آن در پایان تذکر یافته است.

1. به‌ دلیل موانع فرهنگی و اجتماعی و محدودیت‌ها بر مشارکت زنان در جامعه، دسترسی به دختران جوان در بسیاری از مناطق دشوار بود.
2. با توجه به وضعیت سیاسی و اجتماعی حاکم، شماری از جوانان از ارایه پاسخ‌های صادقانه در مورد احساسات، امید، یا نارضایتی خود خودداری کردند.
3. بسیاری از پاسخ‌دهندگان با مفهوم سروی آشنا نبودند یا آن را بی‌فایده می‌دانستند، که باعث کاهش صرف وقت بیشتر برای قناعت دادن و پاسخ گرفتن شد.
4. برخی از پاسخ دهندگان به‌دلیل ترس از قضاوت‌های منفی جامعه، تمایلی به بیان احساسات، مشکلات روانی و به‌ویژه بیکاری خود نداشتند و تلاش ‌کردند وضعیت واقعی‌شان را پنهان کنند.
5. عدم دسترسی برخی از پاسخ دهندگان به انترنت و نداشتن آشنایی به پر کردن پرسشنامه آنلاین فرایند جمع آوری دیتا را دشوار ساخت.

متغیرهای پژوهش

سطح شادی و غم‌گینی، وضعیت شغلی، تحصیلی، مشکلات خانودگی، امکانات تفریحی، تجربه‌ی مهاجرت و سنت‌های حاکم، متغیرهای این پژوهش اند.

فشرده‌ی گزارش

سلام‌وطندار نظرسنجی‌ای را در ۲۲ ولایت افغانستان انجام داده که هدف آن بررسی میزان شادی و غم‌گینی در میان جوانان بوده است. در این نظرسنجی، ۵۰۰ جوان اشتراک کرده‌ اند. بیش‌ترین میزان مشارکت از ولایت‌های کابل با ۱۴ درصد، هرات با ۱۲ درصد و فاریاب با ۱۱.۲ درصد بوده؛ در حالی که کم‌ترین میزان مشارکت از ولایت‌های نیمروز، فراه و هلمند با ۰.۲ درصد ثبت شده است.

در این سروی، جوانان میزان شادی یا غم خود را از ۱ تا ۱۰ نمره داده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که ۳۰.۸ درصد از جوانان خود را غمگین، ۴۹ درصد در حالت میانه بین شادی و غم، و ۲۰.۲ درصد خود را شاد توصیف کرده‌اند.

در بخش وضعیت شغلی، ۴۲ درصد از جوانان بیکار، ۳۴.۲ درصد دارای شغل و ۲۳.۶ درصد دانشجو بوده‌اند. این نشان‌دهنده سطح بالای بیکاری در میان جوانان اشتراک‌کننده است.

جوانان دلایل مختلفی را برای شاد بودن خود بیان کرده‌اند. ۳۷.۲ درصد آن‌ها خانواده، ۲۹.۲ درصد شغل یا تحصیل، ۱۴.۴ درصد دوستان، ۱۳.۴ درصد فعالیت‌های تفریحی، و ۵.۸ درصد جشن‌ها و مراسم محلی را از عوامل شادی خود دانسته‌ اند.

در بخش دلایل غم‌گینی، جوانان عوامل مختلفی را مطرح کرده‌اند. ۴۵ درصد از آن‌ها بیکاری، ۲۳.۶ درصد مشکلات خانوادگی، ۱۹.۹ درصد نبود امکانات تفریحی، ۶.۸ درصد ناامنی و ۴.۸ درصد بازگشت به کشور را دلیل غم خود دانسته‌اند.

برای کاهش احساس غم، ۴۴.۲ درصد از جوانان به دعا یا عبادت پناه می‌برند، ۲۸.۸ درصد با دوستان یا خانواده صحبت می‌کنند، ۱۹.۶ درصد به موسیقی گوش می‌دهند یا فیلم تماشا می‌کنند و ۷.۴ درصد در فعالیت‌های تفریحی شرکت می‌کنند.

گزارش کلی

سلام‌وطندار نظرسنجی را در ۲۲ ولایت افغانستان، پیرامون بررسی  میزان شادی و غمگینی در میان جوانان انجام داده‌‌‌ که ۵۰۰ جوان در آن اشتراک کرده است از این میان کابل، با ۱۴ درصد، هرات با ۱۲ درصد، فاریاب ۱۱.۲ درصد بلندترین آمار اشتراک‌کننده و نیمروز، فراه، هلمند با ۰.۲ درصد کم‌ترین میزان مصاحبه‌شونده را دارند.

در این سروی ۵۰۰ جوان اشتراک‌کننده برای حس شادی و غمگین بودن شان از ۱ الی ۱۰ برای خود نمره داده اند که نتایج آن نشان می دهد ۳۰.۸ درصد این جوانان در کتگوری غم‌گین، ۴۹ درصد در حد میان خوشی و غم‌گینی و ۲۰.۲ درصد دیگر خود شان را شاد می دانند.

از میان کسانی که سلام‌وطندار با آن‌ها مصاحبه انجام داده، ۵۹.۶ درصد زن، و ۴۰.۴ آن‌ها مرد اند.

از میان کسانی که در این سروی اشترام کرده اند، ۴۸.۲ درصد آن‌ها، میان ۱۸ تا ۲۵ سال دارند، ۳۹.۴ درصد ۲۵ تا ۳۰ سال، ۱۲.۲ درصد ۳۰ تا ۳۵ سال دارند.

از مجموع مصاحبه شدگان در این نظرسنجی، ۸۷.۶ درصد شهری و  ۱۲.۴ درصد روستایی اند.

در این نظرسنجی وضعیت شغلی این جوانان نیز بررسی شده است که ۴۲ درصد آنان  بی‌کار، ۳۴.۴ درصد دارای کار و ۲۳.۶ درصد دیگر دانش‌جو اند.

از مجموع ۵۰۰ جوان که در این سروی اشتراک کرده اند گفته اند که دلیل های مختلف دلیل بر شادی آنان شده است که  ۳۷.۲ درصد جوانان خانواده، ۱۴.۴ درصد دوستان، ۲۹.۲ درصد شغل یا تحصیل، ۱۳.۴ درصد فعالیت‌های تفریحی و ۵.۸ درصد جشن‌ها و مراسم محلی را دلیل بر شادبودن شان دانسته اند.

از میان این جوانان ۵۲.۲  درصد وقت گفته اند که زمان مشخص برای تفریح‌کردن دارند و ۴۷.۸ درصد دیگر زمان مشخص برای تفریح یا لذت‌بردن از زندگی ندارند.

جوانان اشتراک کننده دلیل غمگین بودن شان را نیز در این سروی ذکر کرده اند که ۴۵ درصد  جوانان به دلیل بیکاری، ۲۳.۶ درصد به دلیل مشکلات خانوادگی، ۱۹.۹ درصد  به دلیل نبود امکانات تفریحی، ۶.۸ درصد به دلیل ناامنی و ۴.۸ درصد برگشت اجباری به کشو را دلیل غمگینی شان می دانند.

از مجموع ۵۰۰ جوان، در این نظرسنجی شرکت کرده اند، ۴۴.۲ درصد دعا یا عبادت، ۲۸.۸ درصد صحبت با دوستان یا  خانواده، ۱۹.۶ درصد گوش دادن به موسیقی یا تماشای فیلم و  ۷.۴ درصد شرکت در فعالیت های تفریحی را برای کاهش غم در زمان غمگینی خود استفاده می‌کنند.

پیشنهادها

باورها بر این است که جوانان، ستون فقرات یک جامعه را تشکیل می‌دهند و وضعیت روحی و روانی آنان مستقیماً بر ثبات، توسعه و آینده‌ی یک کشور تأثیرگذار است. شادی و نشاط در میان نسل جوان، تنها یک نیاز فردی نیست، بل یک ضرورت اجتماعی و ملی به شمار می‌رود. با توجه به یافته‌های این پژوهش که نشان‌دهنده‌ی سطح‌های مختلف شادی و غم‌گینی در میان جوانان افغانستان است، نیاز به اقدامات مؤثر در راستای بهبود وضعیت روانی و اجتماعی این قشر احساس می‌شود. پیشنهادهای زیر بر اساس نتایج به‌دست‌آمده ارائه شده است تا بتواند به عنوان راهکارهایی عملی در بهبود کیفیت زندگی جوانان، کاهش فشارهای روانی و افزایش امید به آینده مورد استفاده قرار گیرد.

• فراهم‌سازی خدمات مشورتی و روانی برای جوانان در مراکز شهری و روستایی.
• ایجاد فرصت‌های شغلی و آموزشی جهت کاهش ناامیدی و افزایش انگیزه.
• آگاهی‌دهی درباره سلامت روان از طریق رسانه‌ها و نهادهای آموزشی.
• ادامه و گسترش پژوهش‌های مشابه در سطح ملی برای رصد وضعیت روانی جوانان به‌صورت دوره‌یی و ارایه راهکارهای مبتنی بر شواهد.