پکتیا، یکی از ولایتهای کشور است که بیشتر کوههای آن پوشیده از جنگل است. بخش بزرگی از کوههای این ولایت با درختان طبیعی پوشیده است؛ اما تغییرهای آبوهوایی، نوسان دما و سرمای شدید زمستان، در سالهای پسین سبب آسیبدیدن بسیاری از درختان جنگلی و کاهش حاصلات جلغوزه شده است. برای بسیاری از خانوادههای محلی، جلغوزه یکی از مهمترین منابع درآمد سالانه به حساب میآید.
انور صدیقی، باشندهی ولسوالی آریوب زازی پکتیا، میگوید که در جریان دو سال پسین بسیاری از درختان جلغوزه خشک شده و حاصل آن کاهش یافته است. «بسیاری از جنگلها بر اثر تغییرات اقلیمی آسیب دیده اند. قبلاً میوه میدادند و برداشت میشد؛ اما اکنون دیگر میوه نمیدهند. بسیاری از درختان جلغوزه خشک شده و آسیب زیادی دیده اند. در گذشته محصولات میوه میدادند؛ اما اکنون جنگلها به دلیل تغییرات اقلیمی آسیب دیده اند.»
حنان زازی، دیگر باشندهی پکتیا، نیز میگوید که در سالهای پسین مردم به ارزش جنگل پی برده و برای حفاظت آن در میان خود توافقهای انجام داده اند. به گفتهی او، از جنگل به هر خانوادهی منطقه، مقدار معینی عاید از جلغوزه میرسد که بیشتر هزینههای سالانهی خود را با آن تأمین میکنند. «در بارهی حفاظت از جنگلها، در ولسوالی آریوب زازی، پیمانهای قومی وجود دارد. هر روستا و هر قوم پیمانهایی دارند و هیچ کس مجاز به قطع درختان جنگلی نیست. این روستاها و قومها خود از این درختان محافظت میکنند.»
کارشناسان، نیز میگویند که جنگلهای پکتیا در جریان سالهای پسین به دلیل تغییرهای آبوهوایی آسیب دیده اند. آنان، میافزایند که کاهش بارندگیها و تغییر چرخهی رطوبت، از اصلیترین عاملهای آسیب به درختان جلغوزه در این ولایت است.
اسماعیل لاروی، استاد بخش جنگلهای طبیعی در دانشگاه پکتیا، میگوید که جنگلهای جنوبشرق کشور زیر تأثیر تغییرهای آبوهوایی منطقه و سیستمهای جوی دریای هند قرار دارند. او، تأکید میکند که اگر برنامههای منظم احیا و مدیریت جنگل اجرا نشود، روند تخریب میتواند گستردهتر شود. «اگر حفاظت به همین منوال ادامه یابد، بسیاری از جنگلهایی که از بین رفته اند، ممکن است در نتیجهی احیای طبیعی بازسازی شوند. اگر زمینه برای کار جنگلکاری مصنوعی فراهم شود، این نیز نتایج مثبتی خواهد داشت.»
مسئولان اتحادیهی جنگلات در پکتیا، میگویند که سردی شدید هوا و بارش سنگین برف، درختان جنگلی را شکننده و بخشی از آنها را خشک کرده است. زدران زازی، رییس اتحادیهی جنگلات در پکتیا، میگوید که برای حفاظت و احیای دوبارهی جنگلها، برنامههای آگاهیدهی عامه برای مردم اجرا شود که بر بنیاد آن، مردم مجبور به قطع درختان جنگلها نشوند.
به گفتهی او، تا کنون از سوی ریاست زراعت، آبیاری و مالداری و برخی نهادهای بینالمللی هزاران اصله نهال غرس شده است، اما میافزاید که آنان نیز در بیشتر موارد گونههای بذرها را از جنگل جمعآوری کرده، در محل پرورش نهالها میکارند تا نهالها از آن به دست آید و سپس به کوهها منتقل میشود. «به همین ترتیب، بذرهایی را که جمعآوری میکنیم، خواه بذر کاج باشد یا صنوبر، در خزانه میکاریم. وقتی بذرها جوانه زدند و نهال شدند، پس از مدتی آنها را دوباره به کوهستانها منتقل میکنیم و در آن جا میکاریم.»
مسئولان ریاست زراعت، آبیاری و مالداری پکتیا، میگویند که برنامههای غرس و محافظت جنگلها ادامه دارد و تا اندازهای از قطع درختان پیشگیری شده است. سیدامین هاشمی، رییس زراعت پکتیا، میگوید که در سالهای پسین ایجاد قطعههای سبز و آگاهیدهی عمومی سبب شده است که تا ۸۰ درصد از قطع درختان جنگل پیشگیری شود. «قبلاً مردم به سمت قطع جنگلها میرفتند و جنگلها را قطع میکردند؛ اما در سال گذشته با توجه به اطلاعاتی که داریم و بررسیهایی که انجام دادهایم، تقریباً ۸۰ درصد وضعیت کنترل شده و از قطع ۸۰ درصد جنگلها پیشگیری شده است.»
گفتنی است که با وجود آسیبهای ناشی از تغییرهای آبوهوایی، جنگلهای جلغوزه در پکتیا با وسعت تقریبی ۹۹ هزار هکتار، هنوز یکی از منابع حیاتی اقتصادی و محیطزیستی این ولایت به شمار میرود. کارشناسان، میگویند که ادامهی برنامههای حفاظت و احیا، میتواند نه تنها جلغوزه را به عنوان منبع درآمد مردم حفظ کند، بل روند تخریب جنگلها را نیز کاهش دهد.
