پیش از روی‌کارآمدن امارت اسلامی، در ناحیۀ مرکز شهر بامیان کنار رودخانه بازاری مشهور به «بازارچۀ هنر» پُر جمع‌وجوش و مزین با صنایع دست‌دوز زنان بامیانی، سبب جلب توجه هر ره‌گذر می‌شد. در بازارچۀ هنر، زنان بامیانی هنر ساخت دست خود را به نمایش می‌گذاشتند. بیشتر از ۲۰ دکان در این بازارچه وجود دارد که از سوی زنان تجارت‌پیشه مدیریت می‌شوند. گردش‌گران داخلی و خارجی پس از سیر و گردش در منظره‌های شگفت‌‌انگیز تاریخی و طبیعی بامیان، سری به بازارچۀ هنر می‌زدند و از صنایع ساخت دست زنان بامیانی برای خانواده و دوستان‌شان به‌عنوان یادگاری سوغاتی می‌خریدند. بازارچۀ هنر رونق چشم‌گیری داشت، زنانی که در این بازارچه از طریق فروش صنایع دستی امرار معاش می‌کردند، در پایان روز با خوش‌رویی و با دست پُر به خانه‌های‌شان می‌رفتند. روزبه‌روز رونق بازارچۀ هنر در حال فزونی بود که به یک‌باره‌گی جنگ و ناامنی شدت گرفت، حکومت جمهوری اسلامی توسط امارت اسلامی ساقط شد. این تحولات بحران‌زا رونق، خوش‌رویی و درآمد را از زنان تجارت‌پیشۀ بامیانی ربود.
با روی‌کارآمدن امارت اسلامی حدود یک‌ماه و ۲۰ روز بازارچۀ هنر به‌طور کامل بسته شد و هیچ زنی به‌دلیل ترس از نیروهای امارت اسلامی جرأت نتوانست که دروازۀ دکان صنایع دستی خود را بگشاید. عده‌یی از زنان هم به‌دلیل ترس بامیان را ترک کردند و به کابل و دیگر ولایت‌ها آواره شدند. حدود یک‌ماه می‌شود که فقر و گرسنه‌گی بر ترس از نیروهای امارت اسلامی غلبه کرده و سبب شده است که زنان تجارت‌پیشۀ بامیانی از روی ناچاری و درمانده‌گی دوباره بازارچۀ هنر را فعال کنند و صنایع دستی‌شان را برای فروش به نمایش بگذارند. اما اکنون به‌دلیل نبود گردش‌گران و گسترش سرسام‌آور فقر بازار فروش صنایع دستی به‌طور بی‌پیشینه کساد شده است و زنانی که از طریق فروش صنایع دستی نان‌آور خانواده‌‌های‌شان بودند، دیگر نان برای خوردن و سوخت برای گرم‌شدن ندارند.
ثریا حق‌یار، مسئول انجمن «صنایع دستی شه‌مامه» در گفت‌وگو با سلام‌وطندار از وضعیت رقت‌بار ۷۵ زن حکایت می‌کند که زیر دست او در انجمن «صنایع دستی شه‌مامه» فعالیت داشتند. بانو حق‌یار می‌گوید که با روی‌کارآمدن امارت اسلامی کار، درآمد و تمام رویاهایش را از دست داده است. او از مقام‌های امارت اسلامی می‌خواهد که زمینۀ کار و آزادی‌های زنان را فراهم کنند و بگذارند زنان دوشادوش مردان در آبادی کشور سهم داشته باشند. ثریا می‌افزاید، در یک‌ماه که از بازگشایی دوبارۀ بازارچۀ هنر می‌گذرد، تنها یک چادر خامک‌دوزی را به بهای ۷۰۰ افغانی فروخته و دیگر هیچ فروشی نداشته است.
او می‌گوید: «به‌دلیل سردشدن هوا گردش‌گران از بامیان دیدن نمی‌کنند، فقر و گرسنه‌گی در این ولایت در حال همه‌گیری‌ست، باشنده‌گان بامیان در فکر تهیۀ غذا و مواد سوخت‌اند و هیچ علاقه‌یی به خرید صنایع دستی زنان ندارند، بازار صنایع دستی کساد شده و دیگر فروش ندارد.» به گفتۀ بانو حق‌یار، در پی تحولات پسین و روی‌کارآمدن امارت اسلامی، زنان تجارت‌پیشۀ بامیان زیان‌مند شدهاند و نمی‌توانند نیازهای اولیۀ زنده‌گی‌شان را تأمین کنند. او از نهادهای خیریۀ بین‌المللی می‌خواهد که با زنان زیان‌دیده همکاری مالی کنند.
اما داستان زنده‌گی زنانی که هم‌راه ثریا حق‌یار در انجمن «صنایع دستی شه‌مامه» کار می‌کردند، دل‌خراش‌تر از قصۀ زنده‌گی ثریاست. انس‌گل، باشندۀ ولسوالی شیبر بامیان هم‌راه شوهرش نان‌آور یک خانوادۀ ۷ نفری‌اند. او می‌گوید که پیش از روی‌کارآمدن امارت اسلامی در انجمن «صنایع دستی شه‌مامه» کارهایی مانند تهیۀ نمد، گلیم‌بافی، جوراب‌بافی، جاکت‌بافی، یخن‌دوزی، تهیۀ برگ، خامک‌دوزی و … را انجام و به زنان همسایه‌اش می‌داد و خود از روند و کیفیت کارها نظارت می‌کرد. به گفتۀ او، از این کار ماهانه به‌طور میانگین ۵ هزار افغانی درآمد خالص نصیبش می‌شد و در کنار شوهر، او مسئولیت تأمین قرطاسیه و لباس کودکانش را عهده‌دار بود. انس‌گل با ناامیدی می‌افزاید که با روی‌کارآمدن امارت اسلامی، بازار صنایع دستی زنان در بامیان با رکود روبه‌رو شده است و در نتیجه او و ده‌ها زن دیگر شغل و درآمدشان را از دست داده‌اند. انس‌گل دیگر پول و درآمدی ندارد که برای کودکان قد‌ونیم‌قدش قلم، کتابچه، کتاب و لباس بخرد.
حلیمه رضایی، بانوی تجارت‌پیشه، وکیل مدافع و صاحب یک رستورانت به‌نام «شب‌های بامیان»، نیز داستان خودش را تعریف می‌کند. از او پرسیدم که در نتیجۀ تحولات پسین و روی‌کارآمدن امارت اسلامی، به‌طور میانگین زنان تجارت‌پیشۀ بامیانی چه میزان زیان مالی دیده‌اند؟ بانو رضایی در پاسخ گفت که در شهر بامیان حدود ۵۰ دکان صنایع دستی، خیاطی، آرایش‌گاه زنانه و لباس زنانه از سوی زنان مدیریت می‌شود که هر زن دکان‌دار نزدیک به ۱۵۰ هزار افغانی زیان دیده است و در مجموع زنان کسبه‌کار در شهر بامیان بالغ بر ۶ میلیون افغانی زیان‌مند شدهاند. حلیمه رضایی می‌افزاید که تنها با بسته‌شدن رستورانتش ۵۰۰ هزار افغانی زیان دیده است. به گفتۀ او، شماری از زنان تجارت‌پیشۀ بامیانی به‌شدت دچار فقر و تنگ‌دستی شدهاند و نیاز به کمک‌های فوری بشردوستانه دارند. او می‌گوید که امارت اسلامی از زنان کسبه‌کار و تجارت‌پیشه در شهر بامیان خواسته است حجاب اسلامی را رعایت کنند؛ ور نه مطابق شریعت اسلامی آن‌ها مجازات خواهند شد.
زنان تجارت‌پیشه و کسبه‌کار بامیانی در حالی از رکود بازار صنایع در این ولایت شاکی‌اند که حدود یک‌ماه پیش الیتا میلر، مسئول بخش زنان سازمان ملل متحد در دیدار با مقام‌های محلی امارت اسلامی در بامیان وعده داد که به زنان بی‌سرپرست، فقیر و زیان‌دیده در این ولایت کمک‌های نقدی و غذایی خواهند کرد. از سویی هم، سیف‌الرحمان محمدی، رئیس اطلاعات و فرهنگ امارت اسلامی برای بامیان تأیید می‌کند که زنان تجارت‌پیشۀ این ولایت زیان مالی دیده‌اند، اما می‌گوید که امارت اسلامی سبب زیان مالی آنان نیست. به گفتۀ او، با روی‌کارآمدن امارت اسلامی بازارچۀ هنر در مرکز بامیان و بازار ویژۀ زنان در پارک ملی بند امیر فعالیت داشتند و هیچ‌گونه محدودیتی در برابر زنان در این دو بازار از سوی امارت اسلامی وضع نشده است.
