حج، بو اعتقاد و بندهلیکنینگ اولوغوار بیرهمی همده اسلامنینگ بیشینچی رکنی دیر هر ییلی و دنیا بویلب میلیونلب مسلمانلرنی اللهنینگ اویی گه چارلهیدی، بو مقدس مراسم مسلمانلر اوچون بوتون دنیانینگ تورلی بورچکلریدن وحی یورتینینگ چوللریده توپلنیب، اۉز اعتقاد و بندهلیک عهدینی ینگیلش امکانیت دیر.
افغانستان هر ییلی، سعودی عربستان بیلن توزیلگن کېلیشوو اساسیده، اقتصادی، اداری وضعیت و ایچکی امکانیتلرنی انابت گه آلگن حالده، حج مراسملرینی ادا اېتیش اوچون ۱۳ مینگدن ۳۰ مینگ گچه حاجی اوچون سهمیه آلهدی؛ بو سهمیه هر ییلی موجود شرایطلر گه قرهب مسئول ادارهلر تامانیدن ایرککلر و عیاللر اورتهسیده تقسیملنیب و ریجهلشتیریلهدی.
افغانستانده عیاللر اوتمیشدن حاضرگچه تورلی سببلر طفیلی بو فرض (حج عبادتینی) ادا اېتیشده خیلمه-خیل معمالر گه دوچ کېلیب کېلگنلر.
سلاموطندار، اوشبو گزارشده ۲۳ عیال ( حج مراسمی گه بارگن ۱۱ عیال و حج مراسمی ادا اېتیشنی کوتیب تورگن ۱۲ عیال) بیلن صحبت اۉتکزگن، گزارشنینگ معلوماتی اساسیده، عیاللر حج باریش اوچون تورلی خیل معمالر بیلن دوچ دیر.
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
اقتصادی معمالر، سفرنینگ یوقاری خرهجتلری و قرعهتشلشدهگی قیینچلیکلر، بو فرضنی بجریش یولیده افغانستانلیک عیاللر دوچ کېلهدیگن اساسی توسیقلردن دیر؛ بیراق اوشبو معمالر گه قرهمهی، حج سفری کوپلب افغانستانلیک عیاللری اوچون نهفقط دینی بورچ، بلکه اوزاق ییللیک آرزو و اۉز اعتقادی و شخصیتی بیلن چمبرچس باغلیق بولگن معنوی تجربه دیر.
۵۰ یاشر لغمانلیک صدیقه و ۵۵ یاشر بامیانلیک ماهگلنینگ ایتیشلریچه، اقتصادی معمالر حج مراسمی گه اقدام قیله آلمسلیکلری گه سبب بولگن.
صدیقهنینگ کوپهیتیریشیچه: «یاشلیگیمدن بیری قلبیمده اللهنینگ اویینی بیر کون باریب یقیندن کوریش آرزوسی بولگن. بیزنینگ اساسی معمامیز – پول؛ شخصی درآمدیمیز یوق، هر سفر تلویزیونلرده حج اعلانی چیققنیده، یورهگیم ایزیلهدی.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
ماهگل گه کوره: «حج گه باریش دهگی اساسی رغبتیمیز اللهنینگ اوی گه یېتیب باریش، اونگه قولیم تیگیشنی اېستهگن میز. مینده پول یوق؛ عینن پول یوقلیگی سببلی باره آلمهی من؛ لېکن قلبیمده جوده کتته آرزو بار، خدا هېچ بولمسه بیر مرته مینی او ییرگه یېتکزیشنی اېستهی من.»
۳۸ یاشر تخارلیک مریم، کمبغللیک طفیلی حاضرگه قدر حج گه باریش آرزوسیگه یېتمه آلمهگن. اونینگ ایتیشیچه: «یاشلیگیمدن بیری حج گه باریشنی آرزو قیلگن من؛ بیراق بو آرزویمگه هلیگچه یېته آلگنیم یوق. هرکیم حجدن کېلسه باریش گه کوپراق قیزیقهمن؛ پولیم یوق صرف-خرهجتی یوقاری دیر. اورته بیر عایلهمیز و کوپ پولیمیز هم یوق.»
شونینگدیک، اوشبو گزارشده صحبت قیلگن عیاللردن بعضیلری، سرپرست حکومتدن حج خرهجتلرینی کمهیتیریش و رویخط گه اوتیش جریانینی آسانلشتیریش آرقهلی عیاللر اوچون تېنگ امکانیت یرهتیشنی سورهماقدهلر.
۳۴ یاشر قندوزلیک مهتاب، سفرنینگ یوقاری خرهجتلری همده قرعه تشلش جریانیدهگی کوتیش و کیچیکتیریشلر حقیده شوندهی دیېدی: «حج سفرینینگ چیقیملری و مالیهلشتیریش جوده کتته باسیم کېلتیرهدی؛ حج گه باریش و قیتیش جوده کوپ خرهجت طلب قیلهدی اینیقسه فرضی حج بولسه، خرهجتلر ېنهده آشهدی. عیاللرنینگ مقدس حرملر گه زیارت گه باریش دهگی بیرینچی توسیق اقتصادی معمالر دیر، ایککینچیسی اېسه محرمسیز رخصت بیرمهیدیلر. اگر سفر خرهجتلری کم بولسه، انسان آرزوسیگه ایریشه آلهدی، کوپچیلیک سفر گه باریش گه امکانیتی بولسه هم، اولرنینگ نامی قرعه تشلشده چیقمهیدی و اولر بیر نیچه ییل کوتیش گه مجبور بولهدی.»
۲۵ یاشر بادغیسلیک آرزو احمدی نیچه مرته ثبتنام قیلگن؛ بیراق بو سفر گه باریش گه موفق بوله آلمهگن. «مینینگ اساسی رغبتیم خدا بیز گه یوکلهگن دینی بورچنی ادا اېتیش دیر، شونینگدیک بالهلیگیمدن بیری اللهنینگ اوینی کوریب، او ییرده دعا قیلیشنی آرزو قیلگن من. حج گه هلی باره آلمسلیگیمنینگ سببی شونده که، کوپلب معمالر بولگن؛ مالیهوی قیینچیلیکلر و قرعه تشلش جریانی اونده دایم مینینگ اسمیم چیقمسلیگی. مالیهوی باسیم هم موجود، مین اویلی من و ایریم اېسه آز درآمد بیلن ایشلهیدی.»
بعضی دین عالملری گه کوره، ایرککلر و عیاللر حج عبادتیده اساسن تینگ دیر و اگر حج سفری دهگی خوفسیزلیک تولیق تأمینلنسه، عیالر هم بو فرضنی ادا اېته آلیشلرینی اېتهدیلر.
دین عالمی صبغتالله وثیقنینگ ایتیشیچه: «عیاللر حج عبادتینی ادا اېتیشده اساسن ایرککلر بیلن تینگ دیر؛ بیراق بعضی تفصیلاتلر و مراسملرده حج عیاللر اوچون فرق قیلهدی، بو اېسه عیاللرنینگ طبیعتی بیلن باغلیق دیر.»
عیاللر حقوقی فعالی سوسن خالقیار، بو بارهده عیاللر حقوقلری حساب گه آلینمسلیگیدن خواطر بیلدیرهدی. اونینگ ایتیشیچه: «هر بیر جمعیتده عیاللر و ایرککلر اوز فقرالیک و انسانی حقوقلریگه ایگه بولیشلی ضرور دیر. کوپلب مسلمان عیاللر حج گه باریب، حج مراسملرینی ادا اېتیشنی آرو قیلهدیلر، اما بوندهی تینگسیزلیکلر گه دوچ کېلگنده اولر جوده امیدسیزلنیب قالیشهدی و بو اولرنینگ نهفقط دینی ساحهدهگی بلکه باشقه ساحهلرده کوپلب آرزولریدن واز کیچیریش گه آلیب کېلهدی. بیز حکومتدن اوشبو ساحهده هېچ قندهی جنسی کمسیتیش حرکت قیلیشنی هر بیر انسان ایرکک یا که عیال بولیشیدن قطعی-نظر، اسلامی قانونلر گه موافق اوز حقوقلریگه ایگه بولیشنی تأمینلشنی طلب قیلهمیز.»
سرپرست حکومت حج و اوقاف وزیرلیگینینگ رسمی معلوماتی اساسیده، اوشبو قویاش ییلده افغانستاندن قریب ۳۰ مینگ کیشی حج مراسمینی ادا اېتیش اوچون سعودی عربستان گه یوباریلگن؛ بو رقم گه ۲۲ مینگ ایرکک و ۸ مینگ عیال کېرهدی. عیاللر حقوقلری فعاللرینینگ فکریچه، جنسی تقسیماتدهگی بو سیزیلرلی تفاوت، عیاللرنینگ اوشبو اولکن اسلامی مراسملرده اشتراکیده دوچ کېلهیاتگن قیینچیلیک و چېکلاولرنینگ عکسی دیر.
