نامنظم مهاجرلیک؛ امیرخان: کوپینچه قیین‌چیلیکلرنی تحمل قیلدیم، لیکن آرزوم‌گه ییتیشمه‌دم

مملکت یشاوچی‌لری تینچ فضا ده حیات کیچیریش مقصد ده باشقه مملکت‌لرگه مهاجر بوله‌دیلر. لیکن اوز مقصدلریگه قول تاپه آله‌دی می؟ بو گزارشده کوپینچه قیین‌چلیکلرنی تحمل قیلیب اروپا مملکتی‌گه بارگن بیر مهاجرنینگ حکایه‌سینی تعقیب قیله‌میز.

امیرخان نیچه ییل آلدین تینچ‌بیر مملکت‌گه باریش مقصد ده نامنظم مهاجرلیک آرقه‌لی یول‌گه چیقگن. او، حاضرده کوپینچه قیین‌چیلیکلرنی قبول قیلیش بیلن اوزینی اروپالیک مملکت‌لردن بیریگه ییتیشتیرگن.

«بیز باره‌دیگن پیت‌لرده یولده جنجل‌لر و ناتینچلیکلر کوپ ایدی، قیین‌چیلیکلر کوپ ایدی، پولی‌میز هم یوق ایدی، لیکن بوتون قیین‌چیلیکلرنی تحمل قیلدیک و تینچ بیر مملکت‌گه باریش اوچون یولگه چیقدیک.»

سلام‌وطندارنی فیسبوک‌‎ده تعقیب قیلینگ

بیراق، امیرخان گه قرشی بولگن قیین‌چیلیکلر یول مسیریده خلاصه بولمه‌یدی. او، مهاجرلر تیریک‌چیلیک قیله‌دیگن بیر کمپ‌گه ییتیشگن پیتده، کرونا ویروسی سبب، قرنطین بوله‌دی. امیرخان کمپ ایچیده هم کوپینچه قیین‌چیلیکلر بیلن روپه‌ره بوله‌دی.

امیرخان نینگ مهاجرلر تیریک‌چیلیک قیله‌دیگن کمپ وضعیتی خصوصیده ایتیشیچه: « مهاجرلرنینگ وضعیتی یمان دیر. چونکه بو ییرده کووید ۱۹ بار. فاصله رعایت ایتیلمه‌یدی. کسل‌لیکلر کوپ دیر و هر کیم اوز قیغوسی بیلن. ایش یوق کرونا کوپه‌یگنی سبب، کمپ دن چیقیش اوچون رخصت بیرمه‌یدیلر. کمپ ده بیر خیمه یا-ده بیر اتاق ده ۱۰ دن باشلب ۱۵ کیشی تیریک‌چیلیک قیله‌دی. فاصله رعایت ایتیلمه‌یدی و انه‌شو سبب، کمپ دن چیقیب ایش‌لش اوچون رخصت بیریلمه‌یدی.»

امیرخان نینگ ایتیشیچه، کمپ‌لرده کرونا ویروسی‌گه توسیق بولیش اوچون دقت بولمه‌یدی و انه‌شو سبب، کوپ قطار کیشی‌لر جان‌لرینی قولدن بیرگن.

مهاجرلیک و باش‌پناه ایزلاوچی‌لر وزیرلیگی نینگ مطبوعاتی بولیمی مصلحتچی‌سی سیدعبدالباسط انصاری نینگ ایتیشیچه، افغانستان دولتی نینگ نماینده‌لری اروپا ده بولگن مهاجرلرنینگ قیین‌چیلیک‌لرینی حل قیلیش اوچون سعی و حرکت قیله‌دی.



جناب انصاری نینگ ایتیشیچه: «بیزنینگ نماینده‌لیگی‌یمیز بار. اتشه‌لریمیز فعال دیر. ایران، پاکستان و یونان مملکت‌لریده نماینده‌لیگی‌میز بار و اولر عملا فعالیت قیله‌دی و وطنداش‌لریمیزنی قیین‌چیلیکلرینی حل قیلیش اوچون اولر سعی و حرکت قیله‌دی.»

جناب انصاری نینگ کوپه‌یتیریشیچه، افغانستان‌لیک مهاجرلرنینگ اوز مملکت‌لریگه قیتیب کیلیش‌لری کوپراق اوزلریگه تیگیشلی دیر.

اونینگ ایتیشیچه، مهاجرلیک و باش‌پناه ایزلاوچی‌لر وزیرلیگی باشقه نهادلر یاردمی بیلن تینچلیک دن سونگ، مهاجرنینگ قیتیب کیلیش برنامه‌سی اوستیگه ایشلماقده.

مهاجرلیک و پاش‌پناه ایزلاوچی‌لر وزیرلیگی مصلحتچی‌سی نینگ ایتیشیچه: «تورلی بولیم‌لرده تیکشیروو صورت تاپگن. شغل ایجاد قیلیش بولیمی، عاجل یاردم بیریش، باش‌پناه بولیمی. اوشبو پلان مهاجرلیک وزیرلیگی تامانیدن عمل‌گه آشیریله‌دی، باشقه بیرقطار اداره‌لر هم شامل دیر و مسوولیت‌لری بار. مملکت ده تینچلیک تامین ایتیلگن صورتده، پلانی‌میزنی یخشی شکلده عمل‌گه آشیریش‌گه تیار میز.»

اوروش‌لر و ناتنیچلیکلر سبب، افغانستان‌نی ترک قیلگن بوتون مهاجرلر مملکت‌ده تینچلیک تامین‌لنیشینی ایسته‌یدیلر. اولرنینگ ایتیش‌لریچه، افغانستانده دایمی تینچلیک تامین ایتیلگن صورتده، قیتیب کیله‌دیلر.

مهاجرت نامنظم و روایت‌های دردناکی که پایان ندارد

وکیل ‌احمد، جوان ۲۰ ساله، باشندۀ ولایت غور است. او، دو شبانه‌روز در یکی از پاسگاه‌های ایران از پا آویزان بوده و گاز اشک‌آور به چشمانش پاشیده شده است.

وکیل‌ احمد، حدود شش‌ماه پیش از مرز نیمروز با کوله‌باری از امید راهی ایران شد؛ اما دیری نگذشت که از سوی نظامیان ایرانی در منطقۀ کاشان این کشور بازداشت شد.

این جوان افغانستانی می‌گوید، پس از ۱۰ شبانه‌روز پیاده‌روی، تحمل گرسنه‌گی، تشنه‌گی، لت‌وکوب و توهین قاچاق‌بران، سرانجام به کاشان اصفهان رسیده است.

وکیل‌ احمد پس از شش‌ ماه کار در یک ساختمان در اصفهان ایران، هنگامی‌ که به سمت اتاقش می‌رفت، از سوی نظامیان ایرانی بازداشت شد.

این جوان در حالی که درد مهاجرت نامنظم در چهره‌اش هویداست، به سلام‌وطندار می‌گوید که نظامیان ایرانی او را دو شبانه‌روز از پا آویزان کرده و به چشمانش گاز اشک‌آور می‌پاشیده‌اند.

وکیل ‌احمد می‌گوید، تنها تقصیرش مهاجرت نامنظم و اقامت غیرمجاز او در ایران به‌خاطر کار و بهبود وضعیت اقتصادی خانواده‌اش بوده است.

«مرا از پا آویزان کردند و گاز اشک‌آور به چشمانم پاشیدند. دو شبانه‌روز مرا شدید لت‌وکوب کردند؛ به حدی که نمی‌توانستم تا رسیدن به افغانستان چشمانم را باز کنم. دو شبانه‌روزی که نزد ماموران ایرانی بودم، برایم جز لت‌وکوب و فحش، حتا غذا و آب هم ندادند.»

روایت‌ دشواری‌های مهاجرت‌ نامنظم با آزار و اذیت وکیل ‌احمد تمام نمی‌شود، بل این مشکل‌ها با سرنوشت همه افراد، به‌ویژه نوجوانان و جوانانی گره خورده است که می‌خواهند از مسیر‌ نامنظم به کشورهای اروپایی از طریق ایران سفر کنند.

نقیب‌الله، باشندۀ ولایت سرپُل، جوان ۲۵ ساله‌یی‌ست که همانند وکیل ‌احمد تجربۀ مهاجرت نامنظم به ایران را دارد.

او سرگذشت درد‌آوری از مهاجرتش به ایران را روایت می‌کند.

نقیب‌الله می‌گوید که سه‌ ماه پیش از مسیر نامنظم و از راه نیمروز به ایران رفته بود؛ اما پس از یک‌ هفته ماندن در این کشور، از سوی نظامیان ایرانی بازداشت و به کشور برگشت داده شده است.

او می‌گوید که قاچاق‌بر هنگام پیاده‌کردن او از موتر، پای او را زیر گرفت و اکنون درست راه رفته نمی‌تواند.

«قاچاق‌بر مرا از موتر بیرون انداخت، به خیابان افتادم. موتر در حال رفتار بود و از سر پایم گذشت و پای مرا به شدت زیر گرفت.»

جنگ، فقر و بی‌کاری در افغانستان سبب شده است که جوانان بیش‌تر خانواده‌ها، برای معیشت خانواده‌های‌شان، راه‌های پُرخطر مهاجرت نامنظم را در پیش گیرند.

جواد عمید، فعال مدنی در هرات از برخورد نامناسب نظامیان ایرانی در برابر شهروندان افغانستان انتقاد می‌کند. او به این باور است که دولت ایران هر زمانی که بخواهد حکومت افغانستان را زیر فشار قرار دهد، از پناه‌جویان افغانستان به‌عنوان ابزار استفاده می‌کند.

احمد جاوید نادم، رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان هرات به سلام‌وطندار می‌گوید، از آغاز سال روان خورشیدی تاکنون، بیش از ۳۰۰ هزار شهروند افغانستان از ایران و از مسیر اسلام‌قلعه به‌گونۀ خودخواسته و اجباری وارد کشور شده‌اند.

آقای نادم افزود، روزانه بیش از ۲ تا ۳ هزار شهروند افغانستان از مرز اسلام‌قلعه وارد کشور می‌شوند که از این میان، ۴۰ درصد آنان جبراً از سوی دولت ایران برگشت داده می‌شوند. به گفتۀ آقای نادم، در بین کسانی که اخراج می‌شوند، زنان بی‌سرپرست و کودکان نیز حضور دارند.

کنسولگری ایران در هرات هماره هشدار می‌دهد، شهروندان افغانستانی که بدون گذرنامه وارد خاک ایران ‌شوند، اخراج خواهند شد.

بر اساس معلومات سازمان جهانی مهاجرت یا آی‌او‌اِم، در شش‌سال پسین از هر سه شهروند افغانستان یک نفر تجربۀ مهاجرت نامنظم را داشته است که از این میان، ایران با ۴۸ درصد مهاجرت نامنظم، پاکستان با ۳۱ درصد، عربستان سعودی ۹ درصد و به همین ترتیب آلمان و انگلستان کشورهای مقصد مهاجرت‌های نامنظم را تشکیل می‌دهند.

مهاجرت نامنظم؛ اگر صلح شود به کشورم بر می‌گردم

هرچند پدیدۀ مهاجرت از سال‌های دور به این‌سو در میان مردم وجود داشته، اما افزایش ناامنی‌ها و بی‌ثباتی در چند سال پسین در کشور سبب شده است که رقم مهاجرت به‌ گونۀ بی‌پیشینه افزایش یابد. سیدمحمد، باشندۀ ولایت سرپل، یکی از هزاران جوانی‌ست که ترس بدترشدن وضعیت امنیتی در این ولایت به‌ ویژه ولسوالی‌‌یی که او در آن زنده‌گی‌ می‌کرد، وادارش کرد تا با پذیرفتن هزاران خطر و صرف هزینۀ گزاف راه مهاجرت نامنظم را در پیش گیرد.

سیدمحمد که از مشکلات و ناهنجاری‌های مهاجرت نامنظم روایت می‌کند، می‌گوید که آرزو داشت تا با مهاجرت خود و خانواده‌اش در یکی از کشورهای امن، به امنیت جسمی و روانی دست یابند. او دلیل مهاجرتش را این‌گونه بیان می‌کند: «یگانه مشکل ما نبود امنیت بود؛ چون امنیت درست گرفته نمی‌شد، ارگان‌های امنیتی کنترل کم‌تر داشتند. در ولایتی که ما زنده‌گی می‌کردیم تنها مرکز آن دست حکومت و نیروهای امنیتی بود، دیگر جاها دست مخالفان حکومت بود.»

در ادامۀ گفت‌وگو با سیدمحمد آشکار می‌شود که این تنها قاچاق‌بران نیستند که با رویایی جلوه‌دادن کشورهای اروپایی برای جوانان، سبب ترغیب و کشاندن آنان به مهاجرت نامنظم می‌شوند؛ بل‌که ناامنی در افغانستان نیز جوانان را وادار به مهاجرت نامنظم و پذیرفتن هزاران مشکل در این مسیر می‌کند.

سیدمحمد می‌گوید که برای تهیۀ هزینۀ سفرش، حویلی، لوازم ‌خانه و دیگر داشته‌هایش را نیز فروخته است. او می‌گوید که حدود دو سال در یونان در اردوگاه‌های مهاجران به سر بردند و با هزار مشکل و پرداخت پول هنگفت به ایتالیا و از آن‌جا به آلمان رفته‌اند.

سیدمحمد که ندامت و پشیمانی در چهره‌اش به گونۀ روشن دیده می‌شود، می‌گوید، پس از گذشت چند سال زنده‌گی در آلمان برایش طاقت‌فرسا شده و می‌خواهد به افغانستان برگردد، اما منتظر نتیجۀ گفت‌وگوهای صلح است.

روح‌الله شیخ‌زاده، مشاور مرکز معلومات مهاجرت یا MRC  به سلام‌وطندار می‌گوید، موفقیت روند صلح تیغۀ دو لبه برای افغانستان است. به گفتۀ او، در صورتی‌که این روند به تأمین امنیت، رفاه و احراز حقوق شهروندی برای مردم کشور بینجامد، سبب کاهش مهاجرت‌ها و بازگشت شمار زیادی از پناه‌جویان خواهد شد، اما اگر گفت‌وگوهای صلح با بن‌بست روبه‌رو شود، افغانستان گواه موج دیگری از مهاجرت‌ خواهد بود.

مرتضی رسولی، رئیس حمایتی و حقوقی وزارت مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان نیز می‌گوید، برای مهاجرانی که به خواست خود دو باره به کشور برمی‌گردند، پس از ثبت در سازمان‌های بین‌المللی، کمک‌های اساسی و اولیه توزیع می‌شود.

اخیراً مهاجرت از افغانستان به دلیل ناامنی افزایش یافته است. حتی شماری از خانواده‌ها از پایتخت و شهرهای بزرگ کشور نیز به علت ناامنی پس از فروش داروندارشان، راه مهاجرت نامنظم را در پیش گرفته‌اند.

مهاجرت نامنظم؛ جوانی که به مقصد نرسید و دست‌خالی برگشت

در سال‌های پسین ناامنی و بیکاری در کشور دلیل بیشتر مهاجرت‌های نامنظم بوده است، اما با این حال کسانی هم هستند که از سر شوق تصمیم به مهاجرت می‌گیرند. از نظر این افراد زنده‌گی در بیرون از کشور، رویایی و بدون دغدغه است.

عبدالله یکی از این افراد ا‌ست که بلندپروازیش سبب‌شد تا وظیفۀ خود را در کابل ترک‌کرده و بدون اجازۀ خانواده مهاجرت کند. او در یکی از نهادهای خارجی به عنوان عکس‌بردار کار می‌کرد.

عبدالله که ۲۶ سال دارد دو سال پیش تصمیم گرفت به یکی از کشورهای اروپایی که دوست‌اش نیز آن‌جاست مهاجرت کند. او چهار سال پیش نیز تصمیم به مهاجرت گرفته بود، اما با مخالفت شدید خانواده‌اش روبه‌رو شده بود.

عبدالله این بار بدون در جریان قراردادن خانوادۀ خود به گونۀ پنهانی تصمیم به مهاجرت گرفت.

این پسر می‌گوید که با پول پس‌انداز و پولی که از فروش موتر خود به دست آورده بود و همچنان گرفتن قرض از دوستان خود راه مهاجرت نامنظم را در پیش گرفت.

عبدالله را یکی از دوستانش به قاچاقبر آشنای خود معرفی می‌کند، اما آن قاچاقبر به دلیل نامعلومی او را نمی‌برد.

او با کمک دوستان خود قاچاقبر دیگری را پیدا می‌کند، اما این قاچاقبر از عبدالله و سه تن از همراهانش خواسته بود تا پیش از سفر تمام پولش را بدهند وگرنه آن‌ها را نمی‌برد. او و همراهانش از سر ناچاری در همان ابتدا بدون هیچ‌گونه ضمانتی تمام پول قاچاقبر را پرداختند.

عبدالله می‌گوید که با دوستان و ۳۰ تن دیگر بدون هیچ‌گونه مشکلی تا ولایت نیمروز رفتند و در جایی‌که شب اول را سپری کردند در حدود ۳ هزار تن دیگر نیز آن‌جا بودند. اما تا دو روز دیگر تمامی این ۳ هزار تن از آن‌جا به سوی ایران رفتند به جز کاروانی که عبدالله و دوستانش در آن بودند.

این پسر می‌گوید که دو روز دیگر را نیز در بی‌سرنوشتی در آن‌جا سپری کردند، اما  هیچ‌خبری از قاچاقبر نشد.

آنان هیچ راه ارتباطی با قاچاقبر نداشتند، با آن هم منتظر ماندند. در روز سوم به آن‌ها خبر رسید که یک قاچاقبر که قصد فرار به ایران را داشت از سوی مرزبانان این کشور به اتهام قاچاق مواد مخدر بازداشت شده است.

به گفتۀ عبدالله، آن قاچاقبر در کنار قاچاق انسان، مواد مخدر نیز قاچاق می‌کرده است.

پس از آن اتفاق عبدالله ناگزیر می‌شود دو باره به کابل برگردد. در این‌جا از یک‌سو خانواده‌اش او را سرزنش می‌کند و از سوی دیگر وظیفۀ خود را دو باره به دست آورده نتوانسته است.

اکنون عبدالله نزدیک به ۳۰ هزار دالر به دوستانش بدهکار است. او در حال حاضر کابل را ترک کرده و به  شهر مزارشریف رفته، اما با گذشت نزدیک به یک‌سال هنوز شغل مناسبی پیدا نکرده است.

در این حال سیدشیرحسین هنریار، مسئول مرکز معلومات مهاجرت می‌گوید که این نهاد برنامه‌های آگاهی‌دهی در بارۀ چگونگی مهاجرت منظم را به مردم آموزش می‌دهد.

به گفتۀ او، اکنون به دلیل شیوع ویروس کرونا تیم آگاهی‌دهی آن‌ها نمی‌توانند که برای آگاهی‌دهی به دانشگاه و انستیتوت‌ها بروند، اما برنامه‌های آنلاین این مرکز هنوزهم ادامه دارند.

از سوی دیگر سیدعبدالباسط انصاری، مسئول بخش رسانه‌های وزارت مهاجران و بازگشت‌‌کننده‌گان به سلام‌وطندار می‌گوید که سال گذشتۀ خورشیدی حدود ۳۳۰ هزار مهاجر از کشورهای مختلف به ویژه ایران به افغانستان برگشته‌اند.

او می‌افزاید که همچنان سال گذشته ۵۵ هزار مهاجر از پاکستان نیز به کشور آمده‌اند.

به مهاجرت نامنظم نه بگویید!