افغانستان نینگ تورلی ولایت‌لریده ۳۶ دایه بیلن سلام‌وطندار نینگ اوتکزگن صحبت‌لری اساسیده، تورلی بولیم‌لرده عیال‌لر ساغلیق خذمت‌لردن فایده‌لنیش اوچون عیال ساغلیق ایشلاوچیلری کم‌لیگی سبب، وفات قیله‌دیلر؛ بیراق دایهلر ایش فرصت‌لری کم‌لیگی بیلن روپه‌ره دیر. مذکور دایهلر نینگ ایتیشلریچه، تورلی نهاد‌لرده ایش گه آلینگنلری صورت‌ده، شونینگدیک کسل‌لر نینگ دوالنیشی اوچون ییترلی امکانیت‌لر گه قول تاپه آلمه‌یدیلر.
اوشبو گزارش‌ده صحبت اوتکزیلگن ۳۶ دایه‌دن، ۱۸ ته‌سی ایش‌سیز دیر و شونینگدیک ایش بیلن شغللنگن باشقه ۱۸ ته‌سی ایسه، ایش امکانیت‌لری کم‌لیگی و مراجعت قیلووچیلر سانی نینگ کوپلیگیدن شکایت قیله‌دی. ایش قیلیش اوچون نیچه ییل سعی و حرکت قیلیب و حاضرگچه ایش‌سیز قالگن دایهلر، ساغلیق نهاد‌لری نینگ تجربه‌لی و مسلکی دایهلر گه ایش فرصت‌لری یره‌تیلمه‌سلیگی خصوصیده عیب‌له‌یدیلر.
ایش تاپیش اوچون کوپینچه سعی و حرکت قیلیب و ایش تاپه آلمه‌گن دایه‌لردن بصیره و حسنا نینگ ایتیشلریچه، افغانستان ده عیال ساغلیق ایشلاوچیلری گه نیازمندلیک کوپ دیر؛ بیراق ساغلیق نهاد‌لر نینگ کوپه‌یمسلیگی سبب، دایه‌لردن کوپینچه‌سی ایش‌سیز قاله‌دیلر. اولر نینگ کوپه‌یتیریشلریچه، حاضر ایسه ساغلیق نهاد‌لر ده تانیش و واسطه‌لری بولگن کیشی‌لر، ایش گه آلینیشلری ممکن.
بو توغریده بصیره نینگ ایتیشیچه: «دایم ایش اختریب یوریگن‌مین؛ بیراق ایش تاپه آلمه‌دیم. ایش اوچون اقدام قیلگنیم پیتده، کوپینچه قیین‌چیلیک بیلن روپه‌ره بولگن‌مین. چونکه واسطه و تانیشیم یوق ایدی. حتا شارت‌لیست بولمه‌دیم.»
شونینگدیک بو توغریده حسنا نینگ ایتیشیچه: «کوپ ایش اختردیم؛ بیراق واسطه و تانیشیم یوقلیگی سبب، ایش تاپه آلمه‌دیم. اقدام قیلگنیم پیتده، قیین‌چیلیک‌لر بیلن روپه‌ره بولدیم.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
باشقه بیر تامان‌دن، ساغلیق بولیمی‌ده سرپرست حکومت آرقه‌لی عیال‌لر گه یره‌تیلگن چیکلاو‌لر، شونینگدیک دایهلر ایشی گه تاثیر قویگن. قابلگی بولیمی‌دن فارغ بولگن قیزلر نینگ فارغ بولیش سیناوی تقیق‌لنگنی و عیال‌لر نینگ باریب-کیلیشی خصوصیده یره‌تیلگن چیکلاو‌لر، دایه‌لردن قطاری نینگ ایش‌سیزلیگی گه سبب بولگن باشقه عامل‌لردن دیر.
فاطمه، قابلگی بولیمی‌دن فارغ بولگنی؛ بیراق حکومت تامانیدن قابلگی بولیمی نینگ فارغ بولیش سیناوی گه شرکت قیلیش اوچون رخصت بیریلمه‌گن. اونینگ ایتیشیچه: «فارغ بولگن برچه قیزلر، ساغلیق‌نی سقلش سیناوی گه شرکت قیله آلمه‌دیلر و اسلام امیرلیگی تامانیدن رخصت بیریلمه‌گن. ایش اختریب یوریگن ایدیم؛ بیراق سندیم یوقلیگی و ساغلیق‌نی سقلش سیناوی نی بیره آلمه‌گنیم سبب، هیچ ییر ده مینگه ایش بیرمه‌یدیلر.»
شونینگدیک قندوز ده حیات کیچره‌دیگن قابله‌لردن بیری شاکره نینگ ایتیشیچه، عیال‌لر ایشی برابریده یره‌تیلگن چیکلاو‌لر سبب، ایش‌سیز بولگن و بیر ایش گه ایگه بولیب و اوز ایاغیده توخته‌ش خصوصیده‌گی برچه آرزولری اورته‌دن کیتگن. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «درس نی بیتیردیم. اوز بولیمیم گه تیگیشلی کسل‌خانه‌لر و کلینیک‌لر گه مراجعت قیلگنیم پیتده، مینگه رد جوابی نی بیردیلر.»
بولر گه علاوه، تورلی کلینیک‌لر و کسل‌خانه‌لرده ایش‌له‌یدیگن عیال‌لردن قطاری، ایش و ساغلیق امکانیت‌لر کمی‌لیگی و مراجعت قیلووچیلر سانی کوپلیگیدن شکایت قیله‌دیلر.
صدف، لوگر نینگ «نایب امین‌الله خان لوگری» ولایتی کسل‌خانه‌سی‌ده قابله دیر. اونینگ ایتیشیچه: «دایهلر نینگ قیین‌چیلیک‌لریدن بیری ایش حجم‌لری دیر و تشکیلات جوده‌یم آز دیر. ساغلیق‌نی سقلش وزیرلیگی و بی‌پی‌اِچ‌اِس تشکیل بیرگن تشکلات‌ده هم قیین‌چیلیک بار. اولردن تشکیلات و امکانیت‌لر نینگ کوپه‌یتیریب و آنه‌لر و چقه‌لاق‌لر اولیمی میزانی آلدی آلینیشی نی ایسته‌یمیز.»
مالی قیین‌چیلیک و ییترلی آیلیک یوقلیگی، قاله‌لر نینگ دوچ بولگن باشقه قیین‌چیلیک‌لریدن دیر.
دایه‌لردن بیری فرشته حیدری نینگ ایتیشیچه: «جمهوریت توزومی‌ده، آیلیگیم کوپ ایدی، ییترلی ایدی؛ حاضر ایسه اوشبو کسل‌خانه‌ده آیلیگیم آز دیر. مذکور آیلیک بیلن ایشله‌‌ماق ایسته‌سنگیز ایشله‌یلر و عکسینچه‌سی باشقه دایه آله‌میز دیدیلر.»
شونینگدیک قابله‌لردن باشقه بیری حمیرا همراز نینگ ایتیشیچه: «تورت ییل آی‌لیک‌سیز ایشله‌دیم. برچه صرف-خره‌جت اوز بوینیم گه ایدی، کسلخانه آرقه‌لی توللنیمه‌سدی.»
عین حالده، قاله‌لر نینگ ایتیشلریچه، کسل‌خانه‌لرده تشکیلات آز دیر و شونینگدیک ساغلیق مرکزلر هم اهالی نیازی گه قره‌گنده آز دیر. انه شوو سبب، کسلخانه نینگ ساغلیق ایشلاوچیلری خصوصیده مراجعت کوپه‌یگن و قابله‌لردن کوپینچه‌سی ایش‌سیز بولگن.»
قابله‌لردن باشقه بیری ملکه نینگ ایتیشیچه: «حتا بیر کلینیک یوق، اوزاق مطنقه‌لردن کسلخانه گه کسل کیلتیره‌دیلر. یول‌‌ده کسل‌لر جان بیره‌دی، اینیقسه قیشلاق‌لر و اوزاق منطقه‌لرده کلینیک‌لر قوریلیشی کیره‌ک. دولت‌دن کلینیک و ساغلیق مرکزلر نینگ قوریلیشی و واسطه‌بازلیک یکونلنیشی نی ایسته‌یمیز.»
شونینگدیک قابله‌لردن باشقه بیری فریحه نینگ ایتیشیچه: «ولایتی‌میزده ساغلیق مرکزلر آز دیر. دایهلر نینگ اصلی قیین‌چیلیگی اولر نینگ ایش‌سیزلیگی و شونینگدیک ساغلیق مرکزلر کم‌لیگی دیر.»
شونده‌ی بیرحالده، طبیات بیلیم یورتی نینگ اوقیتووچیلریدن پروین و خصوصی انستیتیوت‌لردن بیری نینگ اوقیتووچیسی خالده، مملکت‌ده قابله‌لر خصوصیده نیازمندلیک میزانی نی، کسل‌خانه‌لرده قابله‌لر نینگ حاضرگی ایشلاوچیلری سانی‌دن کوپ دیب ایتیشلریچه، حکومت کسل‌خانه‌لر و کلینیک‌لر سانی نینگ کوپه‌یتیریشی کیره‌ک که بو رقم، قابله‌لر گه ایش زمینه‌سی یره‌تیلسین.
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
اولر نینگ کوپه‌یتیریشلریچه، تورلی ولایت‌لرده عیال‌لر توغیش و حامله‌لیم جریانیده، جان بیره‌دیلر. اولر حکومت‌دن چقه‌لاق‌لر و آنه‌لر اولیم میزانی آلدی آلینیشی اوچون دایهلر گه ایش فرصت‌لری کوپه‌یشی نی ایسته‌یدیلر. خالده نینگ ایتیشیچه: «ساغلیق‌نی سقلش وزیرلیگی نینگ آماری اساسیده، هر بیر سکیز عیال اوچون بیر دایه گه نیازی‌میز بار. هیه، حاضرگچه دایهلر گه نیازی‌میز بار.»
عیال حقوقی فعالی وژمه یعقوبی نینگ ایتیشیچه، کابل گه قره‌گنده قابله‌لر گه نیازمندلیک، ولایت‌لرده کوپ دیر. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه، ییل‌ده آنه‌لر و چقه‌لاق‌لردن کوپینچه‌سی توغیش جریانیده جان بیره‌دیلر که، حتا امکانیت یوقلیگی سبب، ثبت هم بولمه‌یدی.
اونگه کوره، مملکت بویلب قابله‌لر گه نیازمندلیک بارلیگی بیلن، قابله‌لردن کوپینچه‌سی نینگ ایش‌سیزلیگی، مملکت‌ده ساغلیق بولیمی‌ده درست مدیریت یوقلیگی نی کورسته‌دی. اونینگ ایتیشیچه: «قیغو بیلن مملکت نینگ قطار ولایت‌لریده قیین‌چیلیک بار که قابله و توغروق متخصصلری یوقلیگی خصوصیده اذیت چیکه‌دیلر؛ انه شوو سبب، دایهلر یوق دیر. آنه یا-ده باله نینگ ساغلیق مرکز گه انتقال بیریلیشی گه قدر، یا باله یا-ده آنه جان بیره‌دی. فارغ بولگن قابله‌لر هم ایش‌سیز دیر و اولر نینگ ایش‌سیز قالگنلری سببی ایسه، حاضرگی وضعیت‌ده محرم‌سیز ایش گه رخصت بیریلمه‌سلیگی دیر.»
عین حالده، ساغلیق‌نی سقلش وزیرلیگی سوزلاوچیسی شرافت زمان امرخیل، ایش‌سیز قابله‌لر سانی نی ۲۶ مینگ دیب و اورغولشیچه، مذکور وزیرلیک قابله‌لر گه ایش زمینه‌سی یره‌تیلشی اوچون سعی و حرکت قیلماقده. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: مکمل شکلده، قابله‌لر سانی خصوصیده دقیق آماری‌میز یوق؛ بیراق تقریبی شکلده دولتی درمانی مرکزلرده قریب ۴۰۰ دایه و خصوصی بولیم ده قریب ۶۰۰۰ دایه نینگ فعالیت قیلیشی نی اَیته آله‌میز؛ البته مملکت بویلب ۲۶ مینگ‌دن آرتیق قابله تعلیمی مرکزلردن فارغ بولگن که، اولر گه ایش فرصت‌لری یره‌تیلیشی اوچون سعی و حرکت قیلماقده‌میز. انه شوو رقم، افغانستان اسلام امیرلیگی اوتگن ایکی ییل‌ده قریب ۱۱ مینگ کیشی نی ساغلیق‌نی سقلش وزیرلیگی ساختاری گه اضافه قیلگن که، قابله‌لر، نرس‌‌لر و عیال شفاکارلر ایش زمینه‌سی یره‌تیلسین.»
ایتیش کیره‌ک که، افغانستان هر ایکی ساعت‌ده توغروق یا-ده حامله‌لیک جریانیده بیر عیال جان بیره‌دیگن مملکت‌لردن بیری دیر.