سلاموطندارنینگ قیشلاق، شهر و قیشلاقلردن شهر گه مهاجر بولیش اوچ گروهدهگی ۷۶ ییگیت بیلن اۉتکزگن صحبتی اساسیده، اولرنینگ اکثریتی اقتصاد، تعلیم، آسایشتهلیک و تکنالوژی امکانیتلری بارلیگی طفیلی، شهرده تیریکچیلیک قیلیشنی اوستون کورهدیلر. بو مایللیک قیشلاقلردن شهر گه مهاجر بولیش سیزیلرلی درجهده آشماقدهلیگیدن درهک بیرهدی.
بیلرمانلر، بو جریان دوامی قیشلاقلرده ایش کوچی کمهیب، ایکینچیلیک و چاروهچیلیک ضعیفلشیب و ولایتلرده تېنگ ترقیات اوستیگه سلبی تأثیر قویشی حقیده آگاهلنتیرهدیلر.
اوشبو گزارشده قیشلاقدن شهر گه مهاجرت قیلگن ۳۵ ییگیت، قیشلاقدهگی ۲۰ ییگیت و شهرلیک ۲۱ ییگیت بیلن صحبت قیلینگن، اولر قیشلاققه نسبتن شهرده حیات کیچیریشنی اوستون کورهدیلر.
تخار نمکآب اولسواللیگی «دهبالا» قیشلاغی یشاوچیسی ۳۰ یاشر حبیبرسول، حاضر تالقان شهریده کمیپوتر خذمتلری بوییچه ایش بیلن مصروف، قیشلاقده یخشی درآمد و تعلیم امکانیتلری یوقلیگینی شهر گه مهاجرت قیلیش یگانه دلیلی اتهیدی. اونگه کوره: «شهر گه مهاجرت قیلیشدن آلدین ایکینچیلیک و اوقیش بیلن مصروف اېدیم قیشلاقنی ترک قیلدیم چونکه دهقانچیلیک ایشی قیین و درآمدی آز دیر.»
بامیان ورس تومنی یشاوچیسی ۲۳ یاشر محمدحسن اندیشمند، قیشلاقده ۱۲ ییل حیات کیچیریشدن کېین کابل شهری گه مهاجرت قیلگن، تیریکیچلیک اسلوبیده اۉزگریش کېلتیریشنی بو قرار گه کېلیش دلیلی اتهیدی. «قیشلاقده کوپینچه محرومیتلیکلر بار؛ شونی اوچون شهر گه کېلیش گه مجبور بولدیم. کابل شهری گه کېلمسدن آلدین، دستلبکی و دینی اوقوولر بیلن مصروف اېدیم؛ یانیده نارسمی دکاندارلیک، چاروهچیلیک و ایکینچیلیک ایشلرینی قیلردیم. بو ایشلرنی اونچهلیک درآمدی یوق اېدی.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
اوشبو گزارشده صحبت قیلگن شهرلیک ۲۱ ییگیت، قیشلاق حیاتیگه قیزیقیشلری یوقلیگینی بیلدیرگنلر و بونینگ اساسی سببینی قیشلاقلردهگی آرقهده قالگنلیک دیب اېتگنلر.
بدخشان مرکزی فیضآباد شهری یشاوچیسی ۲۰ یاشر کیهان گه کوره: «مین قیشلاققه بارگن من، سوو یوق، برق یوق، باشقه ساحهلرده حیاتلری اونچهلیک یخشی اېمس. فقط سیاحت اوچون بارسنگیز، یخشی دیر.»
۲۴ یاشر هراتلیک حمیرانینگ ایتیشیچه: «یوق، قیشلاق حیاتیگه قیزیقمهی من؛ چونکه مملکتیمیزده قیشلاقلر کوپ آرتگه قالگن. او ییرلرده زمانهوی مکتب و کسلخانهلر یوق و امکانیتلری آز دیر. نیچه کون سیاحت اوچون باریش گه قیزیقهمن؛ بیراق دایمی حیات اوچون اېمس.»
قیشلاقدهگی ۲۰ ییگیت، سلاموطندار بیلن اۉتکزگن صحبتلریده اولرنینگ ۱۳ نفری شهر حیاتی اوچون قیشلاقنی ترک اېتیشلرینی اېتگنلر؛ بیراق باشقه ییتتی نفری تینچ فضا و تازه محیط همده قانیقرلی درآمدلری بارلیگی اوچون، قیشلاق حیاتی گه قیزیقیشلرینی معلوم قیلگن.
بغلان ولایتی «گاوسوار« قیشلاغی یشاوچیسی ۱۹ یاشر راحل حیدری، حیات قولیلیکلری و کوپراق امکانیتلردن فایدهلنه آلمسلیگی طفلی، شهر گه مهاجر بولیش گه قیزیققن. «شهرده تیریکچیلیک قیلیش گه قیزیقهمن؛ چونکه قیشلاققه قرهگنده بو ییرده کوپراق امکانیتدن فایدهلنیش ممکن.»
بلخ چهاربولک اولسواللیگی یشاوچیسی ۲۳ یاشر سمیه، تعلیم و تربیه فاکولتهسیدن فارغ بولگن، قیشلاقده تینچ فضا بارلیگی اوچون شهرلر گه نسبتن قیشلاق حیاتیگه قیزیقیشینی اېتهدی. «قیشلاق حیاتینی بوتون قیینچیلیکلری بیلن سیوهمن؛ چونکه اهالیسی صمیمی دیر، طبیعتی گوزهل و هواسی تازه دیر. قیشلاقده قیینچیلیک کوپ بولسه-ده، ېنه هم بو ییرده تینچلیک و صمیمیت بار، شهرلرده آزراق تاپیلهدی بو صمیمیت.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
عینحالده، مهاجرت ساحهسیده بیلرمانلر، شهر و قیشلاق اورتهسیدهگی بوشلیک کېنگهیشی حقیده آگاهلنتیرماقدهلر. مهاجرت ساحهسیده ایش بیلرمان آصفه استانکزینینگ ایتیشیچه: «سۉنگی ییللرده، یاشلرنینگ قیشلاقدن شهرلر گه مهاجرتی کوپهیگن و بو مهاجرتلر فرصت بولمسه-ده، ایریم قیینچیلیکلر بیلن بیرگه دیر. قیشلاقلر یاش ایش کوچی کمچیلیگی بیلن روپهره دیر، ایکینچیلیک یېتیشتیریشلر کمهیب و اجتماعی توزیلمهلر ضعیف بولگن. باشقه تاماندن، شهرلر جمعیت کوپهیشی، ایشسیزلیک، شهری خذمتلر گه باسیم و اجتماعی قیینچیلیکلر آشیشی بیلن دوچ دیر.»
جامعهشناسلرنینگ ایشانچی گه کوره، قیشلاقده رواجلنمسلیک، شهرلرده جمعیت کوپهیشیگه سبب بولیب و نهایت قیشلاققه نسبتن شهر حیاتیگه مایللیک کوپهیگن.
جامعهشناس شعیب احمدی گه کوره: «دولتلر قیشلاق اهالیسی گه امکانیت یرهتیب بیریشی کېرهک؛ مثال اوچون تحصیل و تعلیم امکانیتلری-اولرنینگ مهاجرت قیلیشیگه سبب بولگن. شونینگدیک، اولر شهرلر گه مهاجرت قیلمسلیگی اوچون ایش امکانیتلرینی یرهتیب بیریشی لازم.»
جامعهشناسلردن باشقه بیری راشد صدیقینینگ ایتیشیچه: «بو قیینچیلیک دوام تاپیب و حل قیلینمسه، بو حالت شهرلرده نفوس کوپهیشیگه سبب بولهدی. نفوس حددن تشقری کوپهیشی، برچه ساحهده امکانیت کمهیشیگه سبب بولهدی، شونی اوچون ولایتلر تېنگسیز رواجلنیب و مملکت تورلی معمالر بیلن دوچ بولیشی ممکن.»
قیشلاقدن شهر گه مهاجر بولیش دلیللریدن باشقه بیری، ارزان تیز ترانسپورتی سیستم یوقلیگی دیر. قیشلاقلیکلر ایشلرینی حل قیلیش اوچون شهر گه کېلیش گه مجبور، بو مورد تحقیقاتچیلر تامانیدن نقد بولیب و شهرلرده جمعیت کوپهیشی آلدی آلینیشی اوچون قیشلاقده امکانیت یرهتیلیشی گه تأکید اېتهدیلر.
سرپرست حکومت قیشلاقلرنی رواجلنتیریش و قیته قوریش همده ترانسپورت و هوا یوللری وزیرلیکلری، بوتوغریدهگی سوال گه جواب، بو ایککی وزیرلیک قیشلاقلرنی رواجلنتیریش اوچون ایریم ریجهلری بارلیگینی اېتگنلر.
قیشلاقلرنی رواجلنتیریش و قیته قوریش وزیرلیگی سۉزلاوچیسی نورالهادی عادل، یاشلر اوچون ایش امکانیتلرینی یرهتیش ساحهسیده ترقیاتی لایحهلر و برنامهلر سیزیلرلی درجهده کوپهیشی و قیشلاق حیاتی یخشیلنیشی اوچون ایریم قولیلیکلر یرهتیلیشی گه اشاره قیلیب ایتیشیچه: «قیشلاقلرنی رواجلنتیریش وزیرلیگی، اوزاق حدودلرده بوندن اول اونچهلیک اعتبار قرهتیلمهگندی، حاضرگی کونده مینگلب ترقیاتی لایحهلرنی باشلهگن و بو لایحهلر عملگه آشیریلیشی بیلن، قیشلاقدهگی یاشلر ایش بیلن تأمینلنهدی و اولر قیشلاقنی شهر قصدی گه ترک اېتمهیدیلر.»
ترانسپورت و هوا یوللری وزیرلیگینینگ نشرات بوییچه آمری حکمتالله آصفی، ترانسپورتی ترقیاتی اهمیتیگه تأکیدلب ایتیشیچه، بو وزیرلیک قیشلاق و شهرلر یونهلیشی یخشیلنیشی و ترانسپورتی خذمتلرنی ترتیبی اوچون الاحیده اعتبار قرهتماقده. «ترانسپورت و هوا یوللری وزیرلیگی شهر و ولایتلر یوللریده لیندار موترلری تعیینلنگن و بو آرقهلی ایش امکانیتلری هم یرهتیلگن. اونگه قۉشیمچه، کابل و باشقه بعضی ولایتلرده ایریم لایحهلر عملگه آشیریلماقده و اهالی گه ایش و خذمت کورسهتیش امکانیتی یرهتیلگن.»
مخابرات، انترنت، برق، تعلیم و ایش خذمتلری یوقلیگی یا که کمچیلیگی، قیشلاقدن شهر حیاتیگه قیزیقیش باشقه دلیللردن اته لهدی. معارف و عالی اوقوو وزیرلیکلری بوتوغریده گپیریش گه حاضر بولمهدیلر؛ بیراق باشقه باغلیق وزیرلیکلر بو حقده جواب قیتریشگن.
مخابرات و تکنالوژی معلوماتی وزیرلیگی سۉزلاوچیسی عنایتالله الکوزی، سۉنگی اوچ ییلدن کوپراقده قیشلاق و شهرلرده مخابراتی خذمتلر سیزیلرلی درجهده یخشیلنگنیدن خبر بیرهدی و بو آدیمنی جمعیتدهگیلر اوچون باغلنیش و خذمت کورسهتیش یونهلیشیده مهم آدیم بیلهدی. «مخابرات و تکنالوژی معلوماتی وزیرلیگی اوتگن اوچ یریم ییل ایچیده، دایمی شکلده مخابراتی شرکتلر بیلن ییغین اۉتکزگن – بو شرکتلر اوزاق حدودلرده هم فعالیت گه باشلش اوچون. خورسندلیک بیلن اېندی اکثریت تومنلرده مخابراتی شبکهلر و تکنالوژی معلوماتی فعال دیر، اوزاقدهگی بوتون حدودلر اهالیسی مخابراتی خذمتلر بیلن تأمینلنیشی اوچون ایشلر همان دوام اېتماقده.»
شونینگدیک، سوو و برق وزیرلیگی سۉزلاوچیسی مطیعالله عابد، ولایتلر جملهدن اوزاق حدودلرده سوو توغانلری قوریلیش اهمیتی گه تأکیدلب، بو لایحهلرنی یشاوچیلرنینگ کوندهلیک احتیاجلرینی تأمینلش و یاشلر اوچون دایمی ایش امکانیتلری یرهتیلیشی ساحهسیده اساسی آدیم بیلهدی. «سوو و برق وزیرلیگی سوو منبعلری و برق خذمتلرینی باشقریش بولیمیده خذمت قیلماقده و کوپراق قیشلاق اطرافیدهگی حدودلرنینگ سوو منبعلری ساحهسیده، و بو یول بیلن قیشلاق یشاوچیلری ایش بیلن تأمینلنهدی و ایکینچیلیک بولیمیده کتته خذمتلر کورسهتیلگن.»
افغانستاننینگ قریب ۲۴ فایز اهالیسی شهرلیک دیر و بو رقم اۉتکزیلگن تېکشیرولر گه اساسلنیب تعیینلنگن و حاضر آشماقده دیر. بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی یشش ادارهسینینگ میلادی ۲۰۱۵-ییلدهگی تېکشیرولری اساسیده، ۲۰۶۰ییل گه قدر، افغانستان اهالیسیدن (ایککی کیشیدن بیر کیشی) شهر حیاتیگه قیزیقیشی تخمین اېتیلگن.
