افغانستان و جهان ده سونگی ایکی سنه‌ده خاتین قیزلر نینگ کیت‌مه_کیت سعی و حرکت‌لری جوانه اوریب و هر کونی باش کوترر ایدی، بیراق اسلام امیرلیگی نینگ حاکمیتیدن کیین، یوق بولیب و خاتین قیزلر تعلیم و ایش‌دن محروم بولدیلر.
شمال و شمالشرقی ولایت‌لر جمله‌دن، جوزجان، سرپل، فاریاب، بادغیس، تخار، بلخ، قندوز، بغلان، سمنگان، بدخشان، پروان، پنجشیر، کاپیسا و نورستان ده عیاللر و قیزلر نینگ حکایه‌لری اونچه‌هم جالب ایمس چونکه، کون اوتیشی بیلن یره‌تیله‌دیگن قیین چیکلاو‌لر نی تجربه قیله‌دیلر.
شونینگدیک یره‌تیله‌دیگن مذکور چیکلاو‌لر ایچکی و تشقی عکس‌العمل‌لر بیلن روپه‌ره بولگن که، ینگی‌لیکده، بیرلشگن ملت‌لر تشکیلاتی نینگ باش کاتب اورین‌باسری آمنه محمد، اسلام امیر‌لیگی‌دن تیزلیککه قیزلر گه تعلیم حقی بیریلیشی نی ایسته‌گن.
شونینگدیک سلام‌وطندار، قیز اوقووچیلر خواطرلری، تعلیمی نابیللی کیله‌جک، روانی وضعیت و اوشبو اوقووچیلر عایله‌لری نینگ ایسته‌کلری نی، مملکت نینگ ۱۴ ولایتی‌ده سکیز مارچ و افغانستان ده ینگی تعلیمی ییل نینگ یقین بولیشی مناسبتی بیلن، خاص بیر گزارش تیارلگن.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
شمال و شمالشرقی ولایتی‌لریده‌گی اوقووچیلردن قطاری نینگ ایتیش‌لریچه، مکتب‌لر یاپیق قالگنی بیلن، روانی کسللیکلر گه چلینگنلر و تدریجی اولیم نی تجربه قیلماقده‌لر. اولر گه کوره، اسلام عیاللر و ایرکک‌لر تعلیمی آره‌سیده هیچ قنده‌ی تفاوت قایل بولمه‌گن و علم نی عیال و ایرکک که فرض دیگن.
جوزجان ده «خدیجه» لیسه‌سی نینگ اونینچی صنف اوقووچیسی رخشانه امیری نینگ ایتیشیچه، هر تیزیم انتخاب حقی و قیزلر تعلیمی حقی گه ارزش قایل بولیب و حرمت قیلیشی کیره‌ک. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «عیاللر جماعه نینگ یریمی نی تشکیل بیره‌دی و عیاللر نینگ جماعه‌دن حذف بولمه‌یشی کیره‌ک.»
شونینگدیک سرپل ولایتی «سانچارک» تومنی‌ده جایلشگن «نور بهار» لیسه اوقووچیلریدن گلثوم رحمانی نینگ ایتیشیچه، قیزلر و عیاللر گه وضع بولگن چیکلاو‌لر، جماعه نی قارانغی گه آلیب باره‌دی و اولردن تعلیم حقی نینگ آلینمه‌یشی کیره‌ک. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «باشقه هیچ بیر اسلام مملکت‌ده قیزلر تعلیمی گه توسیق‌لیک بار. بو چیکلاو‌لر نینگ آلینیشی کیره‌ک و دنیا بو توغریده جیم تورمه‌یشی کیره‌ک. مکتب گه بارمه‌گنیم کوندن بیری وضعیتیم یخشی ایمس و اوزیم نی حبس‌ده بولگنیم‌ده‌ک فکر قیله‌من.»
باشقه بیر تامان‌دن، شمالی ولایت‌لرده عیال و ایرکک اوقیتووچیلر، قیزلر تعلیمی نینگ توخته‌تیلگنی نی، بیر نسل نینگ قارانغو گه سوق بیریش دیب و مکتب‌لر نینگ آچیلیشی گه تاکید قیلگنلر.
بغلان ده «نسوان معدن» مکتبی‌ده‌گی اونبیرینچی صنف اوقووچیسی لطیفه نینگ ایتیشیچه، اسلام امیرلیگی بو رقم نابیللی بیر وضعیت خصوصیده قرار آلیشی کیره‌ک و مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر نینگ آچیلیشی نی آرتده تشلمه‌یشی کیره‌ک. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «مملکت نینگ ترقیاتی‌ده سهم آلیش نی بیزلر هم ایسته‌یمیز. باشقه مملکت‌لر دانا‌لیک بیلن کون نینگ تکنالوژیسی‌دن صحبت قیله‌دیلر؛ بیراق قیز بولیش گناه ایمس. یره‌تیلگن قیین چیکلاو‌لر و قیزلر گه تعلیم نینگ توخته‌تیلیشی، جماعه‌ده‌گی بیر قشر خصوصیده کوپ یامان بیر ایش دیر.»
قیزلر یوزی گه مکتب‌لر نینگ یاپیلیشی باشقه قیینچیلیکلر یانیده، شونینگدیک اوقیتووچیلر هم آیلیک‌لری نی هم قولدن بیرگنلر.
قندوز ده «بی‌بی آمنه» قیزلر مکتبی‌ده‌گی توقیزینچی صنف اوقووچیسی نوریه نینگ ایتیشیچه: «سیستماتیک شکلده مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر نینگ ایشیگی یاپیلگنی‌دن کیین، قیزلر یامان بیر وضعیتده قرار تاپگن که، بو وضعیت برچه قیز، آته، آنه و بوتون عایله‌سی نینگ آرزو‌لری نی اورته‌دن کیتکزگن.»
انسان حقلری کمیسیونی، عیا‌لردن حمایت قیلووچی نهاد‌لر و ایچکی و تشقی سیاسی سیمالر هم اسلام امیرلیگی نینگ قیزلر برابریده‌گی رفتاری نی «آپارتاید جنسیتی» دیب قیزلر و عیاللر یوزیگه مکتب و بیلیم یورت‌لر نینگ آچیلیشی نی ایسته‌گنلر.
سمنگان ده‌گی نسوان مرکز مکتبی نینگ اونبیرینچی صنف اوقووچیسی نادیه نینگ ایتیشیچه، اوزی و هم‌یاش‌لری نینگ تقدیری‌دن خواطرده دیر که، جبرلی شکلده تعلیم‌دن قالیب و یامان بیر وضعیتده حیات کیچیرماقده‌لر.
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «اوقیگنی‌میز قرآن و حدیث‌لرده، اسلام دینی عیاللر و قیزلر نینگ کوپینچه حقی نی بیرگن دیر که، اولردن آلینمه‌یشی کیره‌ک. مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر ایشیگی آچیلسین.»
شونده‌ی بیرحالده، بدخشان، پروان، پنجشیر، کاپیسا و نورستان ده‌گی اوقووچیلر هم شو رقم بیر وضعیتده قرار تاپگنلر، حاضرگی وضعیت دوام تاپگنی نی عیاللر و قیزلر گه قارانغو بیر تقدیر دیب بیله‌دیلر. مذکور ولایت‌ده‌گی اوقووچیلر گه کوره، مملکت‌ده کیله‌جک تعلیمی دوره نابیللی دیر و قیزلر نابیللی بیر وضعیتده قرار تاپگنلر که، مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر نینگ آچیلیشی اوچون هر امکانیت‌دن قوللنیش کیره‌ک.
باشقه بیر تامان‌دن، بادغیس، فاریاب، تخار و بلخ ده‌گی اوقووچی قیزلر عایله اعضالری نینگ ایتیش‌لریچه، مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر ایشیگی نینگ یاپیق قالیشی بیلن، قیزلر یامان روانی وضعیت گه قرار تاپگنلر.
ایکینچی‌لیک بیلن شغللنگن بادغیس یشاوچیسی شاه‌محمد بادغیسی نینگ ایتیشیچه، ایکین‌زار‌ده ایش قیلیش بیلن، ایکی قیزی نی ۸-صنف و ۱۱-صنف گه درس اوقیتگن، بیراق مکتب‌لر یاپیق قالیشی‌دن مأیوس دیر. اونینگ ایشانچی گه کوره، علم بیر مملکت نینگ ترقیاتی گه سبب بوله‌دی و قیزلر گه تعلیم اوچون رخصت بیریلیشی کیره‌ک.
فاریاب یشاوچیسی عبدالقدیر، بیش قیز و بیر اوغیل نینگ آته‌سی دیر. اونینگ ایتیشیچه، قیزلر‌دن تعلیم حقی آلینگنی‌دن مأیوس دیر و بیر آته صفتیده قیزی نینگ ایغلش و یاش توکیشی نی تحمل قیله آلمه‌یدی.
عبدالقدیر نینگ کوپه‌یتیریشیچه: اسلام امیر‌لیگی‌دن بی قید و بی‌شرط مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر آچیلیش قراری نی آلیب و جماعه‌دن یریمی نینگ علم فیضی‌دن محروم قالیشی‌دن توسیق بولیشی کیره‌ک.»
شو رقم، نجار‌لیک شغلی بولگن تخار یشاوچی‌لریدن بیری عبدالله آذر نینگ ایتیشیچه: «اسلام امیرلیگی خوفسیزلیک تامین‌لنیشی خصوصیده، اوز کوچی نی بیلدیردی و قیزلر تعلیمی خصوصیده هم کوچی نی بیلدیریب و ییگیت‌لر امیدی نی اورته‌دن کیتکزمه‌یشی کیره‌ک.»
بلخ ده ایکی قیز و اوچ ییگیت نینگ آنه‌سی گل‌غوتی نینگ ایتیشیچه، قیزلر یوزی گه مکتب‌لر ایشی یاپیلگنی‌دن بیری، قیزلری روانی کسل‌لیککه چیلنگن و حاضرگی وضعیت نینگ دوام تاپگنی اهالی و اسلام امیرلیگی نینگ فایده‌سی گه ایمس.
باشقه بیر تامان‌دن، بدخشان، فاریاب، بلخ و پنجشیر ده انسان حقلری فعال‌لری هم حاضرگی وضعیت نینگ دوام تاپگنی‌دن خواطر بیلدیریب و ایتیش‌لریچه، مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر ایشیگی نینگ قیزلر یوزی گه آچیلیشی کیره‌ک.
بیزلرنینگ توییترده هم تعقیب قیلینگ!
ایتیش کیره‌ک که، اسلام امیرلیگی نینگ قدرت گه ایریشگنیدن کیین، مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر کیت‌مه-کیت یاپیلدی و اسلام امیرلیگی حجاب رعایت بولمه‌یشی و درسی ستندرد روش‌لر نینگ بولمه‌گنی نی مکتب و بیلیم یورت‌لر نینگ یاپیلیشی گه سبب بولگن دیب عنوان قیلگن. شونینگدیک مهندس‌لیک/انجنیرلیک و ایکینچی‌لیک/زراعت بولیمی‌لری نینگ حذف بولیشی بیان قیلیب و ینه بیر معلومات‌گچه قیزلر تعلیمی نی ممنوع اعلام قیلگن.
شونینگدیک اوشبو گزارش‌ده مذکور ولایت‌لرده‌گی قیز اوقووچیلر نینگ توپلم آماری نی تاپیش خصوصیده سعی و حرکت بولگن؛ بیراق موضوع نینگ حساس‌لیگی سبب، منبع‌لر صحبت قیلیش گه حاضر بولمه‌گنلر. شونده‌ی بیرحالده، ایشانچ‌لی منبع‌لردن بیری ۲۰۲۱-ییل‌دن حاضرگچه (۲۰۲۳-ییل، ۸ مارچ)، تعلیم‌دن قالگن قیزلر نینگ توپلم آماری نی ۱.۲ میلیون قیز اوقووچی دیگن.
اوشبو سوزلر شونده‌ی بیرحالده بیان بولدی که، حاضرگچه قیز اوقووچیلر ناامید‌لیک آره‌سیده، خوش بیر خبر ایشیتیش نی کوتیب تورگنلر که بو خبر نی ایشیتیب و ایشیته‌آلمه‌یشلری بیللی ایمس و بو سوراق نی یالغیز زمان جواب بیریشی ممکن.
