کنر ده یوز بیرگن سونگی زلزله، بو ولایتده جانی تلفات و اویلرنینگ کینگ کولملی شکلده خراب بولیشیگه سبب بولگنی یانیده، طبیعی منبعلر، اقتصادی آستقورمهلر و یشش محیطگه جدی و نیچه قتلملی زیانلرنی ییتیشتیرگن.
سلاموطندار رادیوسی آرقهلی اوتکزیلگن بیر تدقیقات اساسیده، بو فاجعه کوپینچه عاقبتلرگه ایگه بولیب، سوو منبعلری و اورمانلر اورتهدن کیتیشی همده ایکینچیلیک بیلن چاروهچیلیکنینگ جدی شکلده زیان کوریشیگه سبب بولگن.
یوز بیرگن زلزلهنینگ اینگ خواطرلنتیرووچی عاقبتلریدن بیری، کنر ولایتینینگ تومنلریدن قطاریده سوو منبعلری بوزیلگنی و اورتهدن کیتگنی دیر. معلوماتلر اساسیده، کنر ولایتی چوکی (څوکی) تومنی یشاوچیلریدن ۵۲.۸ فایزیگه کوره، سوو منبعلری اصلی بولیمی خراب بولیب و ۲۸.۷ فایزی، سوو منبعلرینینگ بوتونلی قوریگنیدن خبر بیرگنلر.
شونینگدیک ۱۰.۷ فایز، بار سوونی ایچیلمس و افلاسلنگن دیگن و یالغیز ۷.۴ فایز ایسه بیران اوزگریشنی کورمهگنلر. بو رقملر، منطقهدهگی سوو منبعلرینینگ ۹۲.۲ فایزی زیان کورگنینی کورستهدی.
چوکی (څوکی) تومنی یشاوچیلریدن محمد شیرین، سوودن فایدهلنیش توغریسیده کوپینچه قیینچیلیکلر بیلن روپهره بولگنلرینی بیان قیلیب و ایتیشلریچه: «حاضر بیر بقیر سوو اوچون کوپ قیینچیلیککه روپهرهمیز. بولاقلر قوریگن، تانکیلر یاریلگن. ایچیملیک سوویمیز یوق و برچه کیشی کسل بولگن.»
مذکور تومن یشاوچیلریدن باشقه بیری اسماعیلنینگ ایتیشیچه: «سوو ییتکزیش سیستملر بوتونلی خراب بولگن. پایپلر یاریلگن، دریا هم اوزاق دیر. بو وضعیت بالهلر و عیاللرنی کوپ قیینچیلیککه روپهره قیلگن. نهادلردن بیزلرگه همکارلیک قیلیشلرینی ایستهیمیز.»
بو بیانات یانیده، سلاموطندار تیکشیرووگه کوره، اهالیدن ۶۴.۹ فایزی حاضر سطحی سوولردن فایدهلنیش و ۲۵.۷ فایزی ایسه سوونی باشقه قیشلاقلردن انتقال بیرهدیلر که بو وضعیت عمومی ساغلیقنی جدی شکلده تهدید قیلهدی.
باشقه بیر تاماندن، قیشلاقده تیریکچیلیک اصلی ستونی بولگن ایکینچیلیک ییرلری کینگ کولملی شکلده زیان کورگن. قولگه کیلگن معلوماتلر اساسیده، ییرلردن ۷۳.۴ فایزی خراب بولیب، ۱۷.۸ فایزی بوتونلی اورتهدن کیتگن و فقط ۳.۹ فایزی ایسه درست قالگن. توپلم شکلده ایکینچیلیک ییرلردن ۹۳.۲ فایزی زیان کورگن که بو رقم، عایلهلر اقتصادیگه جدی زیان ییتیشتیریب و محلی آوقت ایشلب چیقریلیش امکانیتینی جدی شکلده کمهیتیرگن.
چوکی تومنینینگ بادینزو قیشلاغی یشاوچیسی بولمیش حفیظاللهنینگ ایتیشیچه، اهالی حیاتی ایکینیچیلیککه تیگیشلی دیر. «باغلر قوریگن، اهالیدن کوپ قطاری ایکینچیلیک بیلن شغللنگن و هیچ باشقه ایشلری یوق. کاناللرنینگ تازهلنیشی و ییرلرنینگ قیته تیکلیشی کیرهک، چونکه اهالی حیاتی ایکینچیلیککه تیگیشلی دیر.»
شونینگدیک اوشبو تومن سلیمانزو قیشلاغی یشاوچیسی گلمحمد، بوزیلگن جایلر قیته قوریلیشینینگ قیین بولگنینی بیان قیلیب و ایتیشیچه: «ایکینچیلیک ییرلریمیزدن قریب ۸۰ فایزی خراب بولگن؛ هم سوو تاشقینی همده زلزله ییرلریمیزدهگی توپراقلی دیوالرنی ییقیلتیردی. بو منطقه تاغلی دیر و ییرلر یوقاری ساحهلرده و اولرنینگ قیته قوریلیشی قیین دیر.»
باشقه بیرتاماندن، چاروهچیلیک قیشلاقدهگی عایلهلرنینگ اینگ اونملی درآمد منبعلریدن بیری بولیب، زلزله نتیجهسیده کوپ زیان کورگن. جواب بیرگنلردن ۵۹.۹ فایزیگه کوره، چاروهلریدن بیر بولیمی یا-ده برچهسی تلف بولگن و ۴.۱ فایزی چاروهلرینینگ قولدن بیرگنلرینی بیان قیلگنلر. یالغیز ۳۱ فایزینینگ چاروهسی ساغلام قالگن. بو وضعیت، قیشلاقلرنینگ آزیق-آوقت و اقتصادی قرملیگینی بحران بیلن روپهره قیلگن.
چوکی تومنی یشاوچیلریدن یعقوب، زلزله عاقبتیده چاروهلریدن کوپ قطارینینگ قولدن بیرگنی و قیین وضعیتده قالگنینی بیان قیلگن. «زلزلهده چاروهلریمدن قطارینی قولدن بیردیم، قریب ۱۰۰ باش ایچکیم بار ایدی و حاضر ۲۰ باش قالگن. اونگه علاوه تورتته سیگیرم تلف بولدی. حیاتیمیز چاروهچیلیککه تیگیشلی ایدی و حاضر اولردن اورتهدن کیتدی. قالگن چاروهلر ایسه یرهلنیب قالگن یا-ده کسل بولگن.»
بو تومن یشاوچیلریدن باشقه بیری ثمرگلنینگ ایتیشیچه: «۳۰-۴۰ باش چاروهم بار ایدی و تاشلر قولهب توشگنی نتیجهسیده، اولردن قطاری زیان کوردی و بیشته ایچکیم هم اولدی. مذکور ایچکیلر سوتیدن فایدهلنهر ایدیک. زلزله سبب چاروهلریمیزدن قطاری تاغلرده یوقالدی، بیر قطاری تاشلر آستیده قالدی و شونینگدیک باشقه بیر قطاری آچ و سووسیز قالگن.»
یاغاچ تامینلش، توپراقنی سقلش و اکوسیستم برقرارلیگیده مهم اورینگه ایگه بولگن کنر اورمانلری هم حاضر جدی شکلده جبرلنگن. جواب بیرگنلردن ۶۵ فایزی اورمانلرنینگ کوپ جبرلنگنی و ۱۸.۸ فایزی ایسه اورتهچه جبرلنگنینی ایتگنلر. یالغیز ۴.۷ فایز ایسه اورمانلرنینگ زیان کورمهگن و ۱۰.۶ فایز ایسه منطقهلریده اورمان یوقلیگینی بیان قیلگنلر. اورمانلردن ۸۳.۸ فایزی خراب بولگن که بو وضعیت کیلهجکده ییر سیلجیشی، سوو تاشقینلر و توپراق خراب بولیشی خوفینی کوپهیتیرهدی.
شوندهی بیرحالده، بو گزارشگه کوره، کنر ده یوز بیرگن زلزله یالغیز طبیعی بیر حادثه بولمهی؛ بلکیم اقتصادی و یشش محیط بوییچه کینگ کولملی بیر فاجعه بولگن که اونینگ عاقبتلری، قیشلاق یشاوچیلری حیاتینی تاثیر آستیده قرار بیرگن. سوو منبعلری کمهیشی، اورمانلر اورتهدن کیتیشی، ایکینچیلیک ییرلر خراب بولیشی، چاروهلر تلف بولیشی و طبیعی یشش محیط بوزیلیشی؛ برچهسی قیته تیکلش اوچون اورته و اوزاق مدتلی کینگ قمراولی بیر دستورگه تیزلیک بیلن نیازی بارلیگینی کورستهدی.
ایتیش کیرهک که، جاری قویاش ییل ۹-سنبله، ایرتهلب افغانستان شرقیده کنر ولایتیده ۶ درجه ریشترلیک زلزله یوز بیردی. کنر ولایتی نورگل تومنی یقینیده ۸ کیلومتر چقورلیک بیلن، سونگی نیچه دههده افغانستان ده یوز بیرگن اولیملی زلزلهلردن بیری بولگن که نتیجهده، کمیده ۲۲۰۰ کیشی اولیب، ۴۰۰۰ دن آرتیق کیشی یرهلنگن و شونینگدیک ۸۰۰۰ یشش اوی بوزیلگن.
