بلخ ولایتی مارمل تومنیده دایمی قورغاقچیلیک، ییللردن بیری اوشبو ولایت اهالیسی اوچون تیریکچیلیک بوییچه اصلی قیینچیلیکلرگه اوزگریب و کون اوتیشی بیلن اونینگ زیان ییتیشتیریش ساحهسی کوچهیماقده. مذکور تومن یشاوچیلرینینگ ایتیشلریچه، بو قیینچیلیک نهفقط ایکینچیلیک ییرلرینی قوریتگن، بلکیم قیشلاق اقتصادینینگ اساسی بولیملرینی هم ایشدن چیقریب و اهالینینگ کوچیش، کمبغللیک و قیینچیلیکلر آستیگه قویگن.
بلخ ولایتی مارمل تومنیده جایشلگن «لبحوض» قیشلاغی آقسقالی حاجی قربان، بو تومنده ایکینچیلیک و چاروهچیلیک وضعیتینی فاجعهلی دیب و ایتیشیچه، بو وضعیت اهالی حیاتیگه ۸۰ فایز تاثیر قویگن. «اوچ-تورت ییلدن بیری قورغاقچیلیک، اهالی حیاتیگه ۸۰ فایز تاثیر قویگن. ییرلردن یالغیز ۲۰ فایزی سوو و قالگن ۸۰ فایزی للمی دیر. للمی حاصلات نیچه ییلده صفر آستیده ایدی. قوروقچیلیک بو رقم دوام قیلسه، اهالی مارمل تومنینینگ ترک قیلیشگه مجبور بولهدی؛ چونکه اولرنینگ حیاتی ایکینچیلیک و چاروهچیلیککه تیگیشلی دیر.»
شونینگدیک مذکور تومن هاشمآباد قیشلاغی آقسقالی حمیداللهنینگ ایتیشیچه، مارمل تومنیده ایکینچیلیک و چارهچیلیک صفر گه ییتیشماقده. «اهالیدن قطاری بتهلرنی ییغیب، مزارشریف گه آلیب کیتهدی و او ییرده ساتهدی. زراعت زیان کورگن. اهالیدن ۱۰ فایزیهم حاصل آلمهگن. کندهلر قوریگن. اوت یوق و چاروهچیلیک اورتهدن کیتگن. قوروقچیلیک اهالیگه کوپ زیان ییتیشتیرگن.»
عین حالده، محل یشاوچیلریدن قاری هاشمگه کوره، قورغاقچیلیک نهفقط بلخ ولایتی مارمل تومنی، بلکیم بوتون مملکت گه زیان ییتیشتیرگن؛ لیکن بو تومننینگ کوپراق جبرلنتیرگنی کوزگه کوریلهدی. «ایچیملیک سوو یوق. اوت یوق، چاروهلرگه آذوقه یوق. چاروهچیلر جدی قیینچیلیک بیلن روپهره بولگن. ایش هم یوق و قیینچیلیک کوپهیگن.»
اوشبو تومن «سنگر بالا» قیشلاغی یشاوچیلریدن دینمحمدنینگ ایتیشیچه، قورغاقچیلیک دوام قیلگنی صورتده، قیشلاق یشاوچیلرینینگ تیریکچیلیک وضعیتی یامانلنیشی ممکن. «حمل آییگچه وضعیت بیراز یخشیراق و و قورغاقچیلیک دوام قیلسه کیین برچه نرسه بوزیلهدی. تینگری یارمی بولمسه، وضعیت یامان بولهدی و برچه نرسه قوریدی.»
شوندهی بیرحالده، مارمل تومنی بالاسای قیشلاغی مردمی کینگش باشلیغی محمدطاهر، قورغاقچیلیکلر زیانلری حقیده گپلهشیب و ایتیشیچه، بو وضعیت اهالی حیاتینی توغری شکلده تهدید قیلهدی. «قورغاقچیلیک اهالی حیاتینینگ ۸۰ فایز فلج قیلگن. اهالینینگ ایکین ایککن ایدی، بیراق حاصل قولگه کیلتیرمهگن. زراعت و چاروهچیلیک بیر بیریگه باغلیق دیر. یاغینگرچیلیک بولمسه، اوت هم یوق و چاروهچیلیک اورتهدن کیتهدی. اهالی اوتمیشدهگی ذخیره و سرمایهلریدن فایدهلنهدیلر؛ بیری اویینی ساتهدی و باشقه بیری ییرینی. حیات کیچیریش حقیقتا قیین بولگن.»
شوندهی بیرحالده، اهالی صحبتلری یانیده محلی مسئوللر هم انقراضنینگ تصدیقلهیدیلر. مارمل تومیننینگ قیشلاقلر بوییچه مدیری حبیبالرحمانگه کوره: «قریب آلتی-ییتی ییل بولهدی که مارمل تومنی قوروقچیلیک بیلن روپهره دیر. ایکینچیلیک ییرلر قوریگن. اهالی ایکین ایکدی، بیراق حاصل آلالمهدی. اوت یوق و اوت بولمهگنی صورتده چاروهچیلیک هم دوام قیله آلمهیدی.»
ایچکی مهاجرت خوفی، تولیدلر کمهیشی، چاروهچیلیک و درآمد منبعلری اورتهدن کیتیشی آشیشی بیلن، مارمل تومنی یشاوچیلری حاضرگچه باشقه وقتگه قرهگنده عاجل یاردملر و زراعت همده سوو منبعلری قیته تیکلنیشی بوییچه اوزون مدتلی برنامهلرنی کوتیب تورگنلر. عکسینچه حالده، بو تومن یشاوچی قالمسلیک تهدیدی بیلن روپهره بولیشی ممکن.
