یافتههای سلاموطندار از گفتوگو با ۴۸ جوان (۳۸ پسر و ۱۰ دختر) در ۱۶ ولایت افغانستان نشان میدهد که علاقهمندی جوانان و حضور آنها به رشتههایی مانند رسانه، نویسندگی، شاعری، سینما، نقاشی، گرافیک و عکاسی در سالهای پسین کمرنگ شده است. نبود زمینههای مناسب کاری و نبود پشتیبانیهای فرهنگی، سبب شده که شماری از جوانان انگیزهی خود را از دست بدهند.
در دل هر جامعهی پویا و رو به رشد، جوانان به عنوان نیروهای خلاق و آیندهساز، نقش سازندهای در بهپیشراندن چرخهی توسعه دارند. آنها با انگیزه، انرژی و ایدههای نو، میتوانند مسیر پیشرفت را هموارتر کنند؛ اما بخش بزرگی از این نیروی توانا و اثرگذار در افغانستان، در زندگی کاری با مانعهایی روبهرو شده اند که نمیگذارد سهم شان را در توسعهی کشور داشته باشند.
نتیجهی گفتوگوی سلاموطندار با ۳۲ جوان (۱۶ دختر و ۱۶ پسر) و شماری از جامعهشناسان، نشان میدهد که شکاف نسلی در شهرهای افغانستان عمیقتر از روستاها است؛ جایی که تکنولوژی، رسانههای اجتماعی و سبک زندگی نوین، دنیای جوانان را از پدران و مادران شان جدا کرده است. جامعهشناسان، میگویند که این فاصلهی فکری ریشه در سطح سواد، دسترسی به تکنولوژی و تفاوت تجربههای زندگی دارد. در شهرها، جوانان با فرهنگهای مختلف، اینترنت و ارزشهای جدید آشنا میشوند؛ اما پدران و مادران همچنان به سنتها و باورهای گذشته پایبند اند.
از میان جوانان گفتوگوشده، ۳۲ جوان برای فرار از فقر و ساختن آیندهی بهتر به ایران و پاکستان رفته که ۱۶ جوان پس از تغییر نظام اقدام به مهاجرت کرده بودند. این جوانان، میافزایند که افزون بر نرسیدن به رویاهای شان در غربت، اکنون با اخراج اجباری به کشور نیز در سردرگمی و وضعیت بدتر از گذشته قرار دارند.
شماری از جوانان میگویند، به دلیل مشکلات اقتصادی و نبود فرصتهای کاری ناچار اند برای تأمین هزینههای زندگی به ایران مهاجرت کنند.
سلاموطندار برای بررسی تأثیر قطع اینترنت و شبکههای مخابراتی با ۳۷ جوان در کابل گفتوگو کرده است که نتیجهی آن نشان میدهد نسلی که در عصر اطلاعات بزرگ شده و به اینترنت به عنوان موضوع حیاتی ارتباطات و پیشرفت خود وابسته است، در درازای چند ساعت با بحرانی عمیق در هویت، وضعیت اقتصادی و سلامت روانی روبهرو شد.
یافتههای بررسی سلاموطندار، نشان میدهد که در سالهای پسین علاقهمندی شمار چشمگیری از جوانان در افغانستان به کارهای آزاد بیشتر شده است. در این گزارش، برای بررسی وضعیت کاری جوانان در ۱۷ ولایت کشور، با ۳۲ جوان (۱۲ دختر، ۲۰ پسر) که اکنون سرگرم کارهای آزاد هستند، گفتوگو شده است.
فوتسال، ورزشی سریع و پُرهیجان است که در فضای کوچکتر از فوتبال و با شمار بازیکنان کمتر برگزار میشود. این بازی با تأکید بر مهارت فردی، سرعت و همآهنگی تیمی، به یکی از محبوبترین رشتههای ورزشی داخل سالن به ویژه در میان جوانان، تبدیل شده است.
بیشتر جوانان (۶۴.۲ درصد) شوخیهای کلامی مانند لطیفه و طنز را ترجیح میدهند و ۱۵.۷ درصد به شوخیهای فیزیکی گرایش دارند. از منظر جنسیتی، ۷۲.۲ درصد مردان و ۵۸.۷ درصد زنان شوخی کلامی را انتخاب کرده اند. شوخی فیزیکی در میان زنان (۱۲.۴ درصد) اندکی بیشتر از مردان (۱۱.۳ درصد) گزارش شده است.
شوخطبعی به تواناییای گفته میشود که فرد برای پاسخدادن به موقعیتهای خندهآور و طنزآمیز از خود بروز میدهد و بیشتر با هدف سرگرمی، بهبود روابط اجتماعی یا کاهش استرس انجام میشود؛ به همین منظور، سلاموطندار نظرسنجیای را در ۲۲ ولایت افغانستان انجام داده که هدف آن بررسی میزان شوخطبعی و شادی در میان جوانان بوده است.
در پنج دههی گذشته، افغانستان صحنهی تحولات سیاسی عمیق و پرهزینهای بوده است؛ از نظام سلطنتی ظاهرشاه تا جمهوریخواهی، حکومتهای کمونیستی، مجاهدین، جمهوری و اکنون امارت اسلامی. اما در این میان، قشری که همواره در قلب تحولات بوده و در عین حال بیشترین آسیب را دیده، جوانان افغانستان اند.
سمیعالله ابراهیمی، سخنگوی این وزارت، میگوید: «برای کاهش میزان بیکاری، کنفرانس ملی کار را راه انداختیم و در بخشهای مختلف، تعهد یک میلیونونیم فرصت کاری به دست آمد.»
یافتههای سلاموطندار از گفتوگو با دهها جوان در ولایتهای مختلف، نشان میدهد که گرایش تحصیلی جوانان، بیشتر به چند رشتهی مشخص محدود شده است. آنها، دلیل انتخاب این رشتهها را فراهمبودن فرصتهای شغلی، چشمانداز رشد و آیندهی کاری روشن، عنوان کرده اند. بیشتر گفتوگوشوندگان در این گزارش، ترجیح داده اند در رشتههای کمپیوترساینس، پزشکی و اقتصاد تحصیل کنند.
در دل کوههای تاریخی بامیان، جوانانی زندگی میکنند که با انگیزه و خلاقیت تلاش میکنند تا گردشگری این ولایت را زنده نگه دارند. از راهنمایی گردشگران گرفته تا معرفی جاذبهها در شبکههای اجتماعی، آنها نقش مهمی در رونق این صنعت دارند. بامیان، با طبیعت دستنخورده و آثار تاریخیاش، سالها است میزبان گردشگران داخلی و بیرونی است. در این میان، جوانان نقش فعالی در معرفی و پشتیبانی از این صنعت ایفا میکنند.
یافتههای سلاموطندار از گفتوگو با ۷۶ جوان در سه گروه روستایی، شهری و مهاجر از روستا به شهر، نشان میدهد که بیشتر آنها به دلیل فرصتهای اقتصادی، آموزشی، رفاهی و تکنولوژیکی، زندگی در شهر را ترجیح میدهند. این تمایل، بیانگر افزایش چشمگیر مهاجرت از روستا به شهر است.
بررسیهای سلاموطندار نشان میدهد که با وجود خطرهای جانی و امتیاز اندک؛ اما جوانان به دلیل نبود فرصتهای شغلی، به کار غیرفنی و مسلکی در معادن رو آورده اند؛ کاری که سبب خطر جانی برای آنان شده میتواند. این در حالی است که بر اساس گزارشهای پخششده، در ۲۰۱۰ میلادی ارزش ذخایر طبیعی در افغانستان سه تریلیون دالر تخمین زده و افغانستان، از جملهی غنیترین کشورها از نگاه معادن دانسته شده است.
