با گسترش فن‌آوری و رواج ابزارهای دیجیتال در زندگی روزمره، روش‌های سنتی آموزش و تربیت کودکان، از جمله قصه‌گویی، به حاشیه رانده شده اند. در حالی که زمانی صدای گرم مادربزرگ‌ها و روایت‌های آموزنده و گاه افسانه‌ای شبانه‌ی آن‌ها، بخش جدایی‌ناپذیر کودکی بود، حالا اما صفحه‌ی سرد گوشی‌ها جای آن را گرفته است.
یکی بود، یکی نبود؛ خیلی وقت‌ها آغازگر قصه‌ای از سوی بزرگ خانه بود که کودکان با اشتیاق پای آن می‌نشستند و به در ذهن شان، منتظر پایان داستان می‌ماندندو گاهی پیش از پایان داستان به خواب می‌رفتند؛ اما اکنون، در دنیای پرمشغله و دیجیتالی، این سنت کهن در معرض فراموشی قرار گرفته است. در چنین شرایطی، برخی خانواده‌ها تلاش می‌کنند این بخش فرهنگ را حفظ کنند. مادربزرگی که هنوز هم شب‌ها برای نوه‌هایش قصه می‌گوید، بر این باور است که روایت داستان‌ها نه تنها برای کودکان آرام‌بخش است؛ بل که پلی میان نسل‌هاست.
اکنون، بسیاری از خانواده‌ها به دلیل فشارهای اقتصادی و کم‌بود وقت، فرصت کافی برای قصه‌گویی به فرزندان شان را ندارند و سرانجام، کودکان ناگزیر به ابزارهای دیجیتال روی می‌آورند؛ ابزاری که اگرچه سرگرم‌کننده است؛ اما خطرهای چون وابستگی، کاهش تمرکز و آسیب به مهارت‌های ارتباطی را به هم‌راه دارد.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنی
نبیلا مهران، مادر دو کودک، در این باره می‌گوید: «در سال‌های اخیر، فرزندانم به گوشی هوش‌مند علاقه‌مند شده اند، به ویژه برای تماشای ویدیو و بازی. سعی کرده‌ام با تعیین زمان مشخص و نظارت‌شده، استفاده از آن را کنترل کنم.»
در همین حال، برخی از آموزگاران کودک، می‌گویند که در کنار محدودکردن زمان استفاده از گوشی، معرفی گزینه‌های جای‌گزین مانند قصه‌گویی نیز تأثیرگذار بوده است. آن‌ها بر این باور اند که قصه‌گویی نه تنها ابزاری برای سرگرمی؛ بل که شیوه‌ای مؤثر برای انتقال مفهو‌م‌ها و تقویت مهارت‌های ذهنی کودکان به شمار می‌رود. مریم محمدی، مربی کودک، در این باره می‌گوید: «در قصه‌گویی محدودیت دیداری و شنیداری وجود ندارد. این شیوه بیشتر به توصیف‌های کلامی متکی است و همین امر، تخیل و قدرت تصویرسازی کودک را افزایش می‌دهد.»
از نگاه روان‌شناسان، تقویت تخیل در کودکان، زمینه‌ساز رشد شناختی و زبانی آن‌هاست. رضوانه رحیمی، روان‌شناس کودک، می‌گوید: «رشد مهارت تصویرسازی، به کودک کمک می‌کند تا مفاهیم را بهتر درک کند. این مهارت هم‌چنان حافظه، تمرکز و توانایی بیان او را تقویت می‌کند.»
شماری از نویسندگان، بر این باور اند که قصه‌گویی، نقش مهمی در انتقال ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی دارد.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
نصیر مهران، نویسنده و مربی نویسندگی، در این باره می‌گوید: «داستان‌ها تنها سرگرم‌کننده نیستند؛ آن‌ها بیشتر حامل پیام‌هایی آموزنده است که به شکل غیرمستقیم، به تربیت و جهان‌بینی کودک تأثیر می‌گذارند.»
فرخنده عیار، آموزگار ادبیات، شاعر و نویسنده نیز، به نقش مهم قصه‌گویی در فرهنگ اسلامی اشاره می‌کند و می‌گوید: «قصه‌گویی در سنت اسلامی، بر اساس آموزه‌های قرآن، جایگاه مهمی دارد. این شیوه‌ی آموزشی، ارزش‌ها و آداب را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده است. بسیاری از قصه‌های کهن، فقط برای سرگرمی نبودند. اگر خوب گوش دهید، متوجه می‌شوید که در دل هر قصه، درسی نهفته است.»
در جهانی پرهیاهو، میان صفحه‌های درخشان گوشی‌ها و زندگی‌های پرشتاب، شاید بازگشت به سنت قصه‌گویی، فرصتی برای بازآفرینی لحظه‌هایی انسانی‌تر باشد. لحظه‌هایی که نه تنها کودکان را به دنیای خیال می‌برد؛ بل که بزرگ‌ترها را نیز با کودک درون شان آشتی می‌دهد.
