بیان مسئله
میزان آموزش و تحصیل در میان جوانان یک جامعه، رابطه‌ی مستقیم با روند توسعه و نوسازی آن دارد. سطح تحصیلات و آمار جوانان تحصیل‌کرده در یک جامعه، نشان‌دهنده‌ی فرهنگ غالب و پیش‌شرط برای حرکت به سمت شکوفایی جامعه تلقی می‌شود؛ به همین جهت، سروی حاضر به بررسی میزان بازماندگی تحصیلی در میان جوانان و پیامدهای آن بر جامعه‌ی افغانستان می‌پردازد. این سروی به بررسی تعداد جوانانی که تحصیل کرده اند و میزان اثربخشی تحصیلات شان پرداخته و همچنان دلیل‌های بازماندن و ترک تحصیل در میان جوانان را به بررسی گرفته است. در این سروی، تلاش می‌شود تأثیرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بازماندگی تحصیلی بر جامعه‌ی افغانستان به وضوح نشان داده و راه‌کارهای ممکن برای کاهش میزان ترک آموزش و تحصیل ارائه شود.
پیشینه‌ی سروی
تحصیلات به عنوان یک شاخص مهم در توسعه‌ی جوامع، نقش زیادی در این مسیر دارد. سروی‌های مختلفی در زمینه‌ی تحصیلات جوانان در افغانستان انجام شده و نتایج متنوعی از آن‌ها به دست آمده است. این سرویها به تحلیل عوامل مؤثر بر تحصیل، دلیل‌های بازماندگی، اثرهای تحصیلات بر جامعه و راه‌کارهای کاهش بازماندگی تحصیلی پرداخته اند؛ اما سروی‌های جامع در زمینه‌ی بررسی میزان بازماندگی تحصیلی جوانان و پیامدهای آن محدود بوده است.
این سروی با انتخاب نمونه‌هایی از جوانان، آماری از میزان تحصیلات آنان ارائه داده و تأثیرگذاری آن را بررسی می‌کند. هم‌چنین، به زندگی جوانانی می‌پردازد که به دلیل‌های مختلف از تحصیلات عالی بازمانده اند، تا با شناخت بهتر این مسائل، راه‌کارهای مؤثرتری برای کاهش بازماندگی تحصیلی و بهبود وضعیت آموزشی-تحصیلی ارائه شود.
پرسش‌های سروی:
۱-از میان جامعه‌ی آماری در این سروی، چه تعداد آن‌ها تحصیل کرده اند؟
۲-چه تعداد از جوانان مصاحبه‌شونده در این سروی، از تحصیل باز مانده اند؟
۳-تحصیلات عالی برای جوانان، در زندگی روزمره چه اندازه کارایی داشته است؟
۴-چرا شماری از جوانان از تحصیلات عالی باز مانده اند؟
اهداف سروی
۱-بررسی میزان وضعیت تحصیلی و ترک تحصیل در میان جوانان؛
۲ ارائه‌ی آماری از جوانانی که از تحصیل باز مانده اند؛
۳-دست‌یافتن به دلیل‌های بازماندن جوانان از تحصیل؛
۴-میزان مؤثریت تحصیلات جوانان در زندگی روزمره‌ی آن‌ها؛
۵-پیامد بازماندن جوانان از تحصیل در جامعه؛
زمان سروی:
تهیه‌ی این گزارش به لحاظ زمانی از اول جنوری ۲۰۲۴ آغاز شده و در ۲۱ فبروری به پایان رسیده است.
روش سروی:
با توجه به سوژه‌ی گزارش و جمع‌آوری آمار، این سروی به شکل میدانی (توزیع پرسش‌نامه) صورت گرفته و با استفاده از برنامه‌ی« SPSS»، تحلیل و تبیین شده است.
چالش‌های سروی:
از آن جا که اجرای سرویها در افغانستان به دور از چالش نیست، این سروی نیز با چالش‌های زیر روبه‌رو بوده است:
۱-کم‌کاری جامعه‌ی آماری برای انجام سروی؛
۲-محدودبودن امکانات سروی؛
۳-کم‌بود نیروی انسانی برای انجام سروی؛
متغیرهای سروی
متغیرهای اصلی در این سروی عبارتند از:
- متغیر وابسته:
– میزان بازماندگی تحصیلی در میان جوانان
- متغیرهای مستقل:
– وضعیت تحصیلی جوانان (تحصیل‌کرده یا بازمانده از تحصیل)
– دلیل‌های بازماندگی و ترک تحصیل (مانند مشکلات اقتصادی، علاقه‌نداشتن، فرصت‌های شغلی، وضعیت خانوادگی و اجتماعی و …)
– تأثیرهای بازماندگی تحصیلی بر جوامع (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و …)
از طرف دیگر، متغیرهای میانجی نیز ممکن است مورد بررسی قرار بگیرند؛ مانند سن، جنسیت، تحصیلات والدین و … که ممکن است بر میزان بازماندگی تحصیلی اثرگذار باشند.
سلاموطندار را در تلگرام دنبال کنید
فشرده‌ی سروی
یافته‌های سلاموطندار نشان می‌دهد که بازماندگی تحصیلی در میان جوانان کابل یک معضل جدی است که به دلیل‌های مختلفی از جمله مشکلات اقتصادی، علاقه‌نداشتن، حمایت‌نشدن از سوی خانواده و شرایط نامساعد تحصیلی بروز می‌کند. این بازماندگی سبب نگرانی جوانان شده و تأثیراتی منفی بر آینده‌ی آن‌ها دارد؛ طوری که ۸۷.۲ درصد از شرکت‌کنندگان، نگران آینده‌ی خود استند. با این حال، در میان جوانان، علاقه‌ی زیادی برای ادامه‌ی تحصیل در صورت بهبود شرایط وجود دارد. این موضوع نشان‌دهنده‌ی تمایل جوانان به استفاده از فرصت‌های آموزشی برای بهبود زندگی فردی و جامعه‌ی شان است. هم‌چنین، دیدگاه بسیاری از جوانان در باره‌ی اهمیت تحصیل در رشد و توسعه‌ی جامعه مثبت است.
شرایط تحصیلی در افغانستان از نظر بسیاری از جوانان کم‌تر فراهم یا اصلن فراهم نیست. با این وجود، جوانان ارزش زیادی برای تحصیلات خود قائل اند و تأثیر مثبت آن بر زندگی شان را تأیید می‌کنند. هم‌چنین، بسیاری از جوانان با وجود داشتن تحصیلات عالی، به دلیل هم‌خوانی‌نداشتن رشته‌ی کاری و تحصیلی شان یا بی‌کاری، از درآمد خود ناراضی استند. برای بهبود وضعیت تحصیلی و کاهش بازماندگی تحصیلی، باید به مشکلات اقتصادی، فراهم کردن شرایط مناسب تحصیلی، و حمایت خانواده‌ها از تحصیل جوانان توجه ویژه شود. حمایت دولت و نهادهای مرتبط نیز می‌تواند نقش مهمی در فراهم‌آوردن این شرایط داشته باشد.
گزارش سروی
سلاموطندار برای بررسی میزان بازماندگی آموزشی-تحصیلی در میان جوانان و دلیل‌های آن، مؤثربودن تحصیل در جامعه، پیامدهای ترک تحصیل در جامعه و میزان رضایت جوانان تحصیل‌کرده از تحصیل شان، سروی‌‌ای را در کابل راه‌اندازی کرده که در آن، از ۳۲۰ جوان پاسخ گرفته شده است. در این سروی، از میان ۳۲۰ تن ۶۳ تن که ۱۹.۷ درصد می‌شود، زنان استند.
در این سروی سن اشتراک کنندگان نیز برررسی شده که ۴۸.۴ درصد پاسخ‌دهندگان میان ۱۸-۲۴ سال؛ ۳۱.۹ درصد میان ۲۵-۳۰ سال؛ ۱۸.۴ درصد میان ۳۱-۴۰ سال و فقط چهار تن آن‌ها یعنی ۱.۳ درصد پاسخ‌دهندگان از ۴۰ سال به بالا عمر دارند.
همچنان ۵۸.۱ درصد پاسخ‌دهندگان مجرد و ۴۱.۹ درصد متأهل استند.
میزان تحصیل در میان پاسخ‌دهندگان نیز بررسی شده که، ۳۶.۹ درصد لیسانس، ۳۲.۵ درصد فارغ مکتب، ۱۲.۳ درصد دارای تعلیمات ابتدایی، ۱۰.۷ درصد فوق بکلوریا، ۳.۸ درصد ماستر و ۳.۵ درصد بی‌سواد و ۰.۳ درصد هم تا درجه‌ی دکترا تحصیل کرده اند.
در این سروی رقم جوانانی که از آموزش و تحصیل بازمانده اند یا ترک تحصیل کرده اند نیز بررسی شده که در مجموع ۵۸.۹ درصد پاسخ‌دهندگان را بازماندگان تحصیلی تشکیل می‌دهند.
دلیل‌های بازماندگی آموزشی-تحصیلی در میان جوانان بازمانده از تحصیل بررسی شده که ۵۱.۱ درصد پاسخ‌دهندگان گفته اند که به دلیل مشکلات اقتصادی، ۲۷.۱ درصد به دلیل علاقه‌نداشتن یا ناامیدی، ۱۱.۷ درصد به دلیل حمایت‌نشدن از سوی خانواده یا ازدواج زودهنگام و ۱۰.۱ درصد دیگر به دلیل مساعد‌نبودن شرایط تحصیلی در کشور، نتوانسته اند تحصیلات شان را ادامه بدهند.
میزان نگرانی در میان جوانان بازمانده از تحصیل که در این سروی اشتراک کرده اند نیز به بررسی گرفته شده که ۸۷.۲ درصد، گفته اند که نگران آینده‌ی شان استند، ۵.۹ درصد گفته که نگرانی آنان کم‌تر است و ۶.۹ درصد دیگر هم گفته اند از این که تحصیل نکرده اند، هیچ نگرانی ندارند.
میزان علاقه‌ی جوانان بازمانده از آموزش به ادامه‌ی آن نیز در این سروی بررسی شده و ۷۹.۸ درصد پاسخ‌دهندگان، گفته اند که در صورت فراهم‌شدن شرایط می‌خواهند تحصیلات شان را ادامه بدهند؛ اما ۲۰.۲ درصد دیگر گفته اند که زمان برای آموزش آنان از دست رفته است و نمی‌خواهند به آموزش ادامه بدهند.
سلاموطندار را در اکس دنبال کنید
نوعیت دید بازماندگان تحصیل بر نقش آموزش در جامعه نیز، بررسی شده و ۷۸.۶ درصد گفته اند که همه‌گیری تحصیل، سبب رشد جامعه می‌شود؛ ۱۹.۸ درصد گفته که تحصیل بر جامعه مؤثر است و ۱.۵ درصد هم گفته که تحصیل بر جامعه هیج اثرگذاری مفیدی ندارد.
همچنان در این سروی میزان مؤثریت آموزش بر زندگی جوانان تحصیل‌یافته و ارزش‌گذاری آنان بر تحصیل، نظرهای آنان در باره‌ی شرایط تحصیلی در کشور نیز بررسی شده است. ۵۸.۸ درصد جوانان تحصیل‌یافته که در این سروی اشتراک کرده اند، گفته اند که شرایط تحصیلی برای جوانان در افغانستان کم‌تر فراهم است؛ ۲۶.۷ درصد گفته که شرایط برای آموزش در کشور اصلن فراهم نیست؛ اما ۱۴.۵ درصد دیگر گفته این شرایط در افغانستان برای جوانان فراهم است.
همچنان ۸۵.۵ درصد این جوانان در باره‌ی ارزش‌گذاری شان به تحصیلی که کرده اند، گفته که بسیار زیاد به آن ارزش قائل هستند؛ ۱۰.۷ درصد گفته اند که به تحصیل شان زیاد ارزش قائل استند؛ ۲.۳ درصد گفته اند که کم‌تر به تحصیل شان ارزش می‌دهند و ۱.۶ درصد دیگر هم گفته اند که تحصیلات شان برای آن‌ها هیچ اهمیت و ارزشی ندارد.
۵۵ درصد جوانان از مؤثریت تحصیل بر زندگی شان گفته که بسیار زیاد مؤثر بوده، ۳۰.۵ درصد گفته زیاد مؤثر بوده و ۱۴.۵ درصد گفته که کم‌تر مؤثر بوده است.
رشته‌ی کاری و تحصیلی جوانان تحصیل‌یافته در این سروی نیز بررسی شده و ۴۵.۸ درصد گفته اند که مطابق رشته‌ی تحصیلی شان کار می‌کنند؛ ۲۹ درصد گفته خلاف رشته کار می‌کنند؛ ۱۳.۷ درصد گفته رشته‌ی کاری و تحصیلی شان تاحدی با هم هم‌خوانی دارد و ۱۱.۵ درصد هم گفته که بی‌کار استند.
میزان رضایت جوانان تحصیل‌یافته که در این سروی اشتراک کرده اند نیز بررسی شده است. ۴۴.۲ درصد اشتراک‌کنندگان گفته اند که از درآمد شان کم‌تر راضی استند؛ ۳۴.۱ درصد گفته که اصلن رضایت ندارند؛ ۱۲.۴ درصد گفته که زیاد راضی استند و ۹.۳ درصد دیگر هم گفته که بسیار زیاد از درآمد شان راضی استند.
پیشنهاد‌ها
با درنظرداشت نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود؛
۱-ایجاد سهولت‌ها برای جوانان جهت کسب تحصیلات عالی؛
۲-فراهم‌سازی بستر کار و بهره‌داری از تحصیلات عالی جوانان؛
۳-ایجاد انگیزه و امید برای جوانان؛
۴- فراهم‌سازی میتود درسی به‌روز برای جوانان.
