با این که قرن ۲۱ به جهان فن‌آوری/تکنولوژی و نوآوری شهرت دارد؛ اما با این هم، شمار بسیاری از جوانان در افغانستان به دلیل‌های مختلفی از این جهان نو دور اند. گفت‌وگوی سلام‌وطندار با ۳۴ جوان در افغانستان، نشان می‌دهد که آن‌ها از فن‌آوری، نوآوری و اینترنت به گونه‌ی اندک در زندگی روزمره‌ی شان استفاده می‌کنند.
از این ۳۴ تن، ۱۰ تن آن‌ها به دلیل زندگی در مناطق دوردست، به فن‌آوری و اینترنت دست‌رسی ندارند؛ ۱۷ تن تا اندازه‌ای دست‌رسی دارند و هفت تن آنان کامل به فن‌آوری و اینترنت دست‌رسی دارند و از آن در زندگی روزمره‌ی شان استفاده می‌کنند.
۱۰ تنی که به فن‌آوری و اینترنت دست‌رسی ندارند، می‌گویند که آگاهی‌نداشتن مردم از نحوه‌ی استفاده‌ی اینترنت، دوربودن از مناطق شهری، کیفیت پایین اینترنت و رسم‌ورواج‌های ناپسند در جامعه، سبب شده است که از فن‌آوری روز دور بمانند.
شیرحسین، باشنده‌ی بامیان که به موضوع‌های نوین و جهان فن‌آوری و نوآوری دست‌رسی ندارد، میگوید: «ما در منطقه‌ای که زندگی می‌کنیم، اینترنت کار نمی‌کند و از تلفن‌های خطی استفاده می‌کنم و اقتصاد هم خوب نیست که بگیرم. با کمپیوتر هم آشنایی ندارم.»
فضل‌الله، باشنده‌ی تخار هم که به موضوع‌های نوین و جهان فن‌آوری و نوآوری دست‌رسی ندارد، میگوید: «ما در باره‌ی تکنالوژی/تکنولوژی زیاد نمی‌فهمیم؛ فقط تلویزیون داریم؛ از اینترنت استفاده نمی‌کنیم؛ چون قیمت است و کار نمی‌دهد.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
حسیب‌الله، دیگر باشنده‌ی تخار نیز که به موضوع‌های نوین و جهان فن‌آوری و نوآوری دست‌رسی ندارد، میگوید: «بیشتر مردم این جا زیاد دست‌رسی ندارند؛ یکی مردم آگاهی ندارند و یکی کیفیتش خوب نیست و استفاده نمی‌کنند. من از موبایل نوکیا استفاده می‌کنم؛ اقتصادم خوب نیست.»
همین گونه، ثنا و مرسل، دو باشنده‌ی کندز و نیک‌بخت، باشنده‌ی بامیان، می‌گویند که به دلیل محدودیت‌های خانوادگی، نمی‌توانند از موبایل‌های هوش‌مند استفاده کنند و این سبب شده است که از جهان فن‌آوری دور بمانند.
ثنا، میگوید: «تلویزیون داریم؛ پدرومادرم موبایل دارند؛ اما دختران جوان نمی‌توانند موبایل بگیرند؛ اینترنت قیمت است.»
مرسل، هم میگوید: «ما هیچ دست‌رسی نداریم؛ فقط پدرم یک موبایل دارد و ما را مکتب نمی‌ماند؛ چه برسد به این که به ما موبایل بدهند و یکی قیمت اینترنت هم زیاد است.»
نیک‌بخت، نیز میگوید: «ما هفت خواهرها موبایل نداریم؛ ما هیچ استفاده نمی‌کنیم و پدرم فقط استفاده می‌کند. ما هیچ هوش مصنوعی را نشنیده‌ایم و نمی‌فهمیم.»
۱۷ تن از گفت‌وگوشوندگان در این گزارش که به گونه‌ی نسبی به اینترنت و فن‌آوری روز دست‌رسی دارند، می‌گویند که بهای بلند اینترنت، سبب شده است که گاهی از موضوع‌های نوین که در جهان می‌گذرد، دور بمانند و پنج تن دیگر می‌افزایند با این که بسته‌های اینترنتی خیلی بهای زیادی دارد؛ اما با آن هم، مجبور اند برای رفع مشکلات آموزشی از آن استفاده کنند.
محمد، باشنده‌ی کابل و دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی خبرنگاری با این که به فن‌آوری و اینترنت دست‌رسی دارد؛ اما از بهای بلند و کیفیت پایین اینترنت شکایت دارد. او می‌افزاید که بهای بلند خدمات اینترنتی سبب شده است که از دست‌رسی به مواد آموزشی باز بمانند.
محمد، میگوید: «تا اندازه‌ای مشکل ما حل می‌شود؛ بهای زیاد اینترنت طبعاً تأثیرگذار است؛ قیمتش بلند است و کیفیت اینترنت خوب هم نیست و طوری که باید استفاده بکنیم، نمی‌توانیم. من نیاز دارم که مواد آموزشی را در یوتیوب ببینم؛ ولی نمی‌توانم.»
زحل، یکی دیگر از گفت‌وگوشوندگان در این گزارش که اکنون در کابل به سر می‌برد و تا اندازه‌ای به فن‌آوری دست‌رسی دارد، میگوید که اینترنت کیفیت خوبی ندارد و آن طوری که باید به فن‌آوری و نوآوری دست‌رسی داشته باشد، ندارد.
او می‌افزاید: «دنیای امروزی، دنیای تکنالوژی است و امروز هر کس خواسته نخواسته دست‌رسی دارد و ۵۰ درصد دست‌رسی دارم. اینترنت در افغانستان بسیار ضعیف است؛ به مشکل می‌توانیم استفاده کنیم و بسیار قیمت هم است.»
هفت جوان گفت‌وگوشونده‌ی دیگر در این گزارش که به فن‌آوری دست‌رسی دارند، می‌گویند که دنیای امروزی، دنیای فن‌آوری‌های نوین است و از این طریق، می‌توانند به رشد فردی شان بیفزایند. آنان، می‌افزایند که امروزه دانش‌گاه‌ها و مکتب‌ها به روی جوانان بسته است و دست‌رسی به دنیای فن‌آوری، آنان را وادار به کسب آموزش می‌کند.
مریم و حمیده، دو باشنده‌ی کابل که پس از بسته‌شدن دانش‌گاه‌ها از تحصیل باز مانده اند، می‌گویند که شرایط دست‌رسی به فن‌آوری به آن‌ها مساعد بوده و اکنون برای درس‌های آنلاین از یوتیوب و دیگر اپلیکیشن‌های سودمند استفاده می‌کنند.
مریم، میگوید: «تکنالوژی در زندگی انسان‌ها سهم دارد؛ در درس‌های آنلاین و آموزش استفاده می‌کنم به خصوص در این شرایط که مکتب‌ها بسته است یوتیوب و این‌ها کمک می‌کند به من و من به خاطر یادگیری زبان انگلیسی استفاده می‌کنم.»
حمیده، نیز میگوید: «من به تکنالوژی دست‌رسی دارم؛ درس‌های آنلاین دارم و زمینه‌سازی شده است. جوانان در کابل به تکنالوژی دست‌رسی دارند؛ حتا اکنون طفل‌ها هم دست‌رسی دارند؛ ولی در ولایت‌ها دست‌رسی ندارند؛ به دلیل مشکلات نبود برق و اینترنت دست‌رسی درست ندارند.»
شماری از گفت‌وگوشوندگان در این گزارش، می‌گویند که در کنار کسب اطلاعات عمومی، برای سرگرمی نیز از اینترنت و فن‌آوری استفاده می‌کنند.
مصطفا امیری، دانش‌جوی سال اخیر رشته‌ی خبرنگاری و احمد، دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی حقوق، می‌گویند در کنار این که از فن‌آوری برای موضوع‌های آموزشی استفاده می‌کنند، برای سپری‌کردن زمان‌های بی‌کاری شان نیز از اینترنت استفاده می‌کنند.
مصطفا، میگوید: «در زمینه‌ی دست‌رسی به تکنالوژی مانعی را نمی‌بینم و دست‌رسی دارم؛ بیشتر در عرصه‌ی آموزش و سرگرمی استفاده می‌کنم؛ از فیسبوک و گیم کلش‌آف کلنز استفاده می‌کنم.»
احمد، نیز میگوید: «۱۰۰ درصد دست‌رسی داریم؛ در عرصه‌ی پابجی زدن و اینستاگرام، تیک‌تاک استفاده می‌کنیم؛ وای‌فای گرفتیم و اقتصادی است.»
در سوی دیگر، شماری از جوانان گفت‌وگوشونده در این گزارش، می‌گویند که هم‌اکنون از فن‌آوری‌های نوین بیشتر در عرصه‌ی کار و تجارت استفاده می‌کنند.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
لطف‌الرحمان، باشنده‌ی کابل و دانش‌جوی رشته‌ی اداره‌ی تجارت، میگوید: «حدود یک سال می‌شود که از چت‌جی‌پی‌تی استفاده می‌کنم؛ انواع مختلف دارد و از تمامش اسفاده می‌کنم و از چت‌جی‌پی‌تی جدید یک سال می‌شود استفاده می‌کنم. گوگل جمینای است در بخش‌های کاری و دفتری بیشتر استفاده می‌کنم.»
عبید، باشنده‌ی کابل و دانش‌جوی رشته‌ی خبرنگاری، نیز میگوید: «امروزه چت‌جی‌پی‌تی خیلی کارها را آسان کرده است؛ من همه‌روزه استفاده می‌کنم و مفید است به انسان‌ها.»
با این حال، جلال‌الدین شمس، سخن‌گوی اداره‌ی تنظیم خدمات مخابراتی افغانستان (اترا)، میگوید که هم‌اکنون بیش از ۱۲ ملیون تن در افغانستان به اینترنت دست‌رسی دارند.
او می‌افزاید: «در حال حاضر ۲۳ ملیون تن در افغانستان به خدمات مخابراتی دست‌رسی دارند و از آن جمله بیشتر از ۱۲ ملیون تن از اینترنت استفاده می‌کنند. اداره‌ی اترا سال گذشته بیشتر پوهنتون‌ها/دانش‌گاه‌ها را به وای‌فای وصل کرد تا محصلین/دانش‌جویان از اینترنت استفاده کنند.»
دست‌رسی جوانان در افغانستان در حالی به اینترنت اندک است که در بیشتر کشورهای جهان، اینترنت راهی برای کار و درآمدزایی است.
