به رغم محدودیت‌های گسترده بر زنان در افغانستان، شماری از زنان توانسته اند در حوزه‌های مختلف کاری فعالیت خود را ادامه دهند و حتا زمینه‌ی کار را به دیگر زنان نیز فراهم کنند.
گزارش سلام‌وطندار که بر اساس گفت‌وگو با ۲۶ زن فعال در بخش‌های تجارت، صنعت، طبابت، رسانه و کشاورزی تهیه شده است، نشان می‌دهد که برخی زنان توانسته اند از فرصت‌های محدود بهره بگیرند و در شرایط دشوار کنونی به فعالیت خود ادامه دهند.
از میان زنان گفت‌وگوشونده، نُه تن در بخش تجارت و صنعت فعالیت می‌کنند، هفت تن در بخش طبابت، شش تن کشاورزی و چهار تن در رسانه فعالیت دارند.
کریمه رحیم‌یار، رییس «مؤسسه‌ی خدمات تعلیمی حرفوی زنان افغان» و مسئول «بورد پیشتاز زنان افغانستان»، می‌گوید که پس از فروپاشی نظام جمهوری همواره برای ایجاد فرصت‌های کاری و ارائه‌ی خدمات مشورتی برای زنان فعالیت دارد.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
این زن، محدودیت‌های وضع‌شده را مانع رشد سراسری زنان نمی‌داند و باور دارد که در دل محدودیت‌ها و چالش‌ها فرصت نیز برای زنان موجود است. «سه سال شده که امارت اسلامی آمده است؛ کارم را رشد داده‌ام و به خانم‌هایی که دختران شان از تحصیل منع شده اند، وضعیت اقتصادی خوبی ندارند و کودکان شان را می‌فروشند، همکاری می‌کنیم و خانم‌هایی که روح‌وروان شان آسیب دیده، آن‌ها را در کار مشغول کرده‌ایم و به آنان مشوره‌های رایگان می‌دهیم.»
شکریه شمس، دیگر زن تجارت‌پیشه که در بخش تولید لباس فعالیت دارد، نیز به این باور است که زنان نباید تسلیم شرایط شوند. «در بخش تولید لباس فعالیت می‌کنم. بعد از سقوط نظام تصمیم گرفتم کارم را گسترش دهم و ۳۰ خانم در کارگاه ما کار می‌کنند. من باور دارم که زنان روزهای خوبی را خواهند داشت و تسلیم نشوند.»
در بخش‌های دیگر، نیز زنان توانسته اند راه‌هایی برای ادامه‌ی فعالیت خود پیدا کنند. برشنا نیک‌زاد و محبوبه که هر دو آموزگار بودند، می‌گویند که با وضع محدودیت‌ها در بخش‌های کاری شان، بخش‌های بدیل کاری را پیش گرفتند.
برشنا نیک‌زاد، می‌گوید: «خودم در یک انستیتیوت کار می‌کردم؛ اما پس از منع‌شدن زنان از کار، تسلیم نشدم و حالا در یک مرکز صحی کار می‌کنم و تسلیم نشدم. انسان اگر بخواهد، می‌تواند برنده شود و باید انسان خود را توانا فکر کند و به خود امید داشته باشد.»
محبوبه، نیز می‌گوید: «با وجود محدودیت‌ها، تلاش کرده‌ام از فرصت‌های موجود بیش‌ترین استفاده را ببرم. علاوه بر این، در کارگاهم به زنان دیگر فرصت یادگیری و کار می‌دهم تا بتوانند روی پای خود بایستند و از نظر اقتصادی مستقل شوند.»
برخی دیگر از این زنان که هنوز می‌توانند فعالیت شغلی داشته باشند؛ اما با درک شرایط موجود در افغانستان نگران آینده‌ی شغلی شان هستند.
شمایل موسوی، خبرنگاری که هم‌اکنون در حوزه‌ی رسانه مشغول کار است، می‌گوید: «نگران این استم که از کار منع شویم؛ چون در این شرایط احتمالش وجود دارد و ادامه‌ی این محدودیت‌ها بسیار به بانوان بد است و آنان را خانه‌نشین می‌کند. امیدواری‌ای به آینده‌ی شغلی‌ام ندارم.»
حلیمه صدیقی، دیگر خبرنگاری که هم‌اکنون در حوزه‌ی رسانه مشغول کار است، نیز می‌گوید: «چنانچه کار خبرنگاری اطلاع‌رسانی دقیق است و ما نمی‌توانیم اطلاع‌رسانی درست داشته باشیم، ادامه‌ی این محدودیت‌ها می‌تواند باعث حذف زنان از جامعه و کار شان شود و در شرایط کنونی امیدواری به کار در رسانه نداریم.»
با این همه، به جز از چند بخش معدود، کار زنان در همه عرصه‌ها ممنوع شده است. اما کارشناسان مسائل حقوقی و جامعه‌شناسان، بر اهمیت اجتماعی و اقتصادی کار زنان در جامعه تأکید دارند و می‌گویند که حدود نیمی از پیکر جامعه را زنان تشکیل می‌دهند و «محروم‌کردن» آن‌ها از کار، زیان‌های جبران‌ناپذیری به همه‌ی اقشار جامعه دارد. آن‌ها، هم‌چنان بر ایجاد فرصت‌های بدیل و استفاده از آن توسط زنان تأکید دارند.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
احمدراشد صدیقی، جامعه‌شناس، می‌گوید: «خانم‌ها به عنوان یک بخش بزرگ جامعه در رشد تمام ابعاد اجتماعی نقش دارند و زنان که در این شرایط دشوار همت می‌کنند، امیدواری به جامعه ایجاد می‌کنند و ما باید آنان را تشویق بکنیم تا در رشد جامعه و اقتصاد آن سهم داشته باشند.»
نورآقا شعیب، کارشناس مسائل حقوقی، نیز می‌گوید: «بر اساس اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر، منشور سازمان ملل متحد ایجاب می‌کند که دولت‌ها در خصوص تأمین حقوق اتباع خود کوشا باشند. حق کار، حق اولیه‌ی بشری است. دولت‌ها باید در قسمت زمینه‌سازی این حقوق سعی و تلاش کنند.»
با این حال، ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی امارت اسلامی، می‌گوید که با رعایت شریعت اسلامی زمینه‌ی کار در بخش‌های لازم به زنان فراهم است. او می‌افزاید که هم‌اکنون ۱۵۰ هزار زن در بخش تجارت و صنعت کار می‌کنند که از آن جمله پنج هزار زن در اتاق صنعت و تجارت ثبت اند.
زنان در افغانستان، علی‌رغم محدودیت‌های شدید، هم‌چنان در برخی حوزه‌ها فعالیت دارند. رسانه، طبابت، صنعت و تجارت، مشاغل خانگی و برخی حوزه‌های دولتی، از معدود بخش‌هایی اند که زنان هنوز در آن‌ها حضور دارند. با این حال، تعلیق کمک‌های خارجی از سوی ایالات متحده‌ی امریکا و کاهش حمایت‌های بین‌المللی، سبب توقف فعالیت برخی نهادها در افغانستان شده و تعداد بیش‌تری از زنان را به بی‌کاری کشانده است.
