یافته‌های سلام‌وطندار نشان می‌دهد، شرکت‌هایی که به عنوان خدمات مشورتی تحصیلی فعالیت دارند وعده‌های‌شان به داوطلبان خیالی است و هیچ تضمینی برای اعزام دانشجویان برای ادامۀ آموزش به خارج از کشور وجود ندارد.
شمس از داوطلبانی است که برای ادامۀ تحصیل، به این شرکت‌ها مراجعه کرده، اما ماه‌ها انتظار و سرگردانی نتیجه‌یی نداشته است. او به سلام‌وطندار می‌گوید، ده ماه پیش به یکی از این شرکت‌ها مراجعه کرده و مسئولان شرکت تعهد کرده‌اند که ویزای تحصیلی او را در کوتاه‌ترین مدت ممکن به او بدهند، اما تاهنوز هیچ پاسخی دریافت نکرده است.
نعمت احمدی از دیگر قربانیان این کلاه‌برداری‌ها می‌گوید که به تعداد زیادی از شرکت‌ها مراجعه کرده و با این که وعدۀ صددرصدی فرستادن به بیرون از کشور را دریافت کرده، اما هیچ ضمانتی از سوی شرکت‌ها نگرفته است. احمدی می‌گوید، از سوی شخصی که خود را نمایندۀ دفتر بانوی اول و هم‌کار یوناما معرفی کرده، با تعهد برای گرفتن بورسیه، حدود یک سال او را فریب داده است. به گفتۀ احمدی، فرد کلاه‌بردار از نزدیک به ۵۰ دانشجوی دیگر نیز در عین زمان به بهانۀ بورسیه پول گرفته، اما چندی بعد ناپدید شده و تا کنون هیچ پیدایش نیست.
احمدی که کم‌ترین مقدار را به عنوان پیش‌پرداخت به وی داده است را سه هزار دالر می‌گوید و می‌افزاید دیگر داوطلبان بیشتر از این‌ها به کلاه‌برداران پرداخت می‌کنند. او می‌گوید: «ادعای ارتباط این شرکت‌ها با دانشگاه‌های خارج کشور دروغی بیش نیست.»
شماری از داوطلبان که با هزینه‌های بلند در نهایت توانسته‌اند از طریق این شرکت‌ها ویزای تحصیلی به دست آورند نیز حالا این شرکت‌ها را به وعده خلافی متهم می‌کنند.
محمدعارف که با پرداخت بیش از یک هزار دالر توانسته به یکی از دانشگاه‌های ترکیه راه یابد، می‌گوید که جز راهنمایی از شرکت‌های خدمات تحصیلی، کار دیگری ساخته نیست و این شرکت‌ها به وعده‌های‌شان عمل نمی‌کنند. به گفتۀ او، شرکت به داوطلبان وعده می‌دهد که بدون هیچ‌گونه مشکل به رشتۀ دلخواه راه خواهند یافت، اما این‌گونه نیست و در مقابل هزینۀ گزاف، کاری انجام نمی‌دهند، «این شرکت‌ها فقط رهنمایی می‌کنند و دیگر تمام کارها را دانشجو انجام می‌دهد، پول را پیش‌ازپیش نقد می‌گیرند و بعد بهانه می‌گیرند که نمرات پایین است و این‌گونه مردم را فریب می‌دهند.»
سلام‌وطندار در گفت‌وگو با مسئولان شرکت‌های خدمات تحصیلی دریافته است که این شرکت‌ها با پیشنهاد تحصیل در رشته‌های مختلف در کشورهای گوناگون مقدار پول متفاوت تقاضا می‌کنند و در بدل آن تنها خدمات ارایه‌شده از سوی آن‌ها «نام‌نویسی دانشجو» در دانشگاه مورد نظر است. این شرکت‌ها در اخذ ویزا، مصارف سفر و دیگر هزینه‌های تحصیلی هیچ سهمی نمی‌گیرند.
به گفتۀ مسئولان این شرکت‌ها، هزینۀ نام‌نویسی برای ادامۀ تحصیل در خارج از کشور به یک تا ده هزار دالر می‌رسد. در آغاز به داوطلبان گفته می‌شود که روند دریافت ویزا یک تا دوازده ماه و حتی بیشتر از آن را در بر خواهد گرفت و احتمال رد ویزا هم وجود دارد.
مسئولان این شرکت‌ها ادعا می‌کنند که شمار بسیاری را برای آموزش به خارج اعزام کرده‌اند، اما رقم دقیقی از این شمار به دست نمی‌دهند. آلمان، ترکیه، استرالیا، هند و روسیه از جمله کشورهایی‌ست که شرکت‌های خدمات تحصیلی وعدۀ دریافت ویزای آن‌ها را به دانشجویان می‌دهند.
بر بنیاد داده‌های وزارت صنعت و تجارت در حال حاضر تنها پنج شرکت به عنوان خدمات مشورتی تحصیلی در کشور ثبت این وزارت بوده و جواز دارند، در حالی که رقم شرکت‌های فعال بسیار بیشتر از این رقم است. این پنج شرکت شامل «برایت فیوچر اورسیس، بلو سکای، کابل افغانستان، افغان کاروان ملت و سرو» اند.
وزارت تحصیلات عالی اما ارایۀ خدمات این شرکت‌ها را غیرقانونی می‌خواند و می‌گوید فعالیت آن‌ها مطابق لایحۀ بورسیۀ این وزارت نیست. حامد عبیدی، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی می‌گوید که تمام بورسیه‌ها مطابق لایحۀ بورسیه از سوی این وزارت اعلام و به دست‌رس متقاضیان قرار داده می‌شود، «شرکت‌هایی که خدمات تحصیلی ارایه می‌کنند، مطابق لایحۀ بورسیه‌هایی که در وزارت تحصیلات است ارایه نمی‌شود و خدمات‌شان جزء لایحه نیست.»
به گفتۀ آقای عبیدی، این وزارت از ریاست جمهوری درخواست کرده است که پس از این تمام بورسیه‌ها برای داوطلبان از سوی هر نهادی مطابق لایحۀ بورسیه‌های وزارت تحصیلات عالی طی مراحل شود و به دست‌رس همه قرار گیرد.
بر بنیاد آمار وزارت تحصیلات عالی از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۸ خورشیدی، بیش از ۱۷ هزار داوطلب شامل استادان دانشگاه، کارمندان دولتی و متقاضیان آزاد، مطابق لایحۀ بورسیه‌ها به دانشگاه‌های بیرون از کشور فرستاده شده‌اند.
