شماری از پزشکان متخصص نسایی_ولادی در بادغیس، از گسترش آرام اما نگرانکنندهی ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در میان زنان هشدار میدهند و میگویند که نبود آگاهی و دسترسینداشتن به واکسین این ویروس، زمینهساز افزایش موارد سرطان دهانهی رحم شده است. به گفتهی آنان، این بیماری خاموش زمانی شناسایی میشود که دیگر دیر شده و مراحل پیشرفتهاش فرصت درمان را از بیماران میگیرد.
زرمینه مهمند، پزشک متخصص نسایی_ولادی در شفاخانهی ولایتی بادغیس، میگوید که در سالهای پسین موارد مشکوک به ویروس پاپیلومای انسانی در میان زنان افزایش یافته است؛ اما به دلیل ناآگاهی، بیشتر بیماران زمانی مراجعه میکنند که بیماری شان وارد مرحلهی پیشرفته شده است.
او، میافزاید: «ما موارد مشکوک به HPV زیاد داریم. نشانهها در دهانهی رحم دیده میشود و پس از آزمایش مشخص میشود که خانم مبتلا است. در افغانستان آمار رسمی وجود ندارد؛ ولی موارد بسیاری است به ویژه در میان زنانی که هیچ آگاهی ندارند و زمان مراجعه، بیماری شان پیشرفته شده است.»
ویروس پاپیلومای انسانی از راه تماس مستقیم پوست به پوست به ویژه در روابط جنسی انتقال میکند و برخلاف تصور برخی، ارثی نیست. زرمینه مهمند، تأکید میکند: «در کشورهای توسعهیافته چون واکسیناسیون عمومی شده، روند این ویروس کاهش یافته؛ اما در افغانستان هم واکسین در دسترس نیست و هم آگاهیدهی بسیار کم است.»
معصومه احسان، دیگر پزشک متخصص نسایی_ولادی در بادغیس، نیز میگوید که نبود برنامههای اطلاعرسانی سبب شده است زنان بسیاری هیچ گاه ندانند که چنین بیماریای وجود دارد.
او، میافزاید: «وقتی معلومات داده شود، زنان میفهمند که علایم چیست و به موقع مراجعه میکنند؛ اما وقتی معلومات نباشد، بیماری پنهان میماند تا وقتی که خیلی دیر شده است. اگر ویروس بیشتر شد، شکل دهانهی رحم را تغییر میدهد؛ از شکل نارمل/عادی به سوءشکل تغییر میدهد و بعداً آرامآرام باعث سرطان میشود. گاهی خونریزی در آنها به وجود میآید؛ بعضیها هم لاغر میشوند؛ بعضی خانمها هم ادرار خود را نگه داشته نمیتواند. اگر به موقع تشخیص نشود، جان یک زن را میگیرد.»
در همین حال، بسیاری از زنان در بادغیس، حتا نام این ویروس را نشنیده اند و نمیدانند واکسینی برای پیشگیری از آن وجود دارد. حنیفهی ۳۵ساله، مادر دو کودک، میگوید که هیچ گاه چیزی در بارهی ویروس پاپیلومای انسانی نشنیده است.
او، میافزاید: «واکسین HPV را دریافت نکردهام و در موردش هیچی نشنیدهام. هیچ آگاهیدهی نشده؛ ضرور است که به مردم معلومات داده شود تا از مزایای این واکسین خبر شوند و بگیرندش که در آینده دچار امراض رحمی یا سرطان رحم نشوند.»
عارفه فولاد، دیگر باشندهی بادغیس، نیز میگوید با وجود این که مادر دو فرزند است؛ اما تا کنون در بارهی این ویروس چیزی نشنیده است. «هیچ معلوماتی از این واکسین ندارم و استفاده هم نکردهام. میخواهم بیشتر در موردش بفهمم؛ چون بعضی خانمها به این ویروس دچار میشوند و وقتی نزد داکتر/پزشک میروند، معلومات کافی داده نمیشود، حتا بعضی خانمها ضایع میشوند. لازم است شفاخانهها، داکتران و تیمهای سیار این معلومات را برای خانمها برسانند.»
با این حال، مسئولان صحی در بادغیس، با تأیید نبود آگاهی در بارهی این ویروس میگویند که واکسین ویروس پاپیلومای انسانی اکنون در برنامهی معافیت کتلوی وزارت صحت عامهی افغانستان گنجانیده نشده است.
مصطفا صدیقی، سخنگوی ریاست صحت عامهی بادغیس، میگوید: «واکسین HPV در برنامهی معافیت کتلوی افغانستان فعلاً وجود ندارد که در دسترس عموم مردم باشد یا در مرکزهای صحی تزریق شود. اکنون چنین واکسینی نداریم. اگر در کدام مرکز خصوصی هم موجود باشد، ما اطلاعی نداریم.»
دسترسینداشتن به واکسین، نبود آزمایشهای غربالگری مانند پاپ اسمیر یا تست HPV، نبود آگاهی عمومی و هزینهی بلند آزمایشها، عاملهایی اند که به گفتهی پزشکان و مسئولان، سبب شده اند که زنان بسیاری در افغانستان در برابر سرطان دهانهی رحم آسیبپذیر بمانند.
بر بنیاد آمار سازمان جهانی بهداشت، پنج درصد از آمار مبتلایان به سرطان را، مبتلایان به سرطان دهانهی رحم تشکیل میدهند و بیش از ۹۰ درصد این رویدادها در کشورهای در حال توسعه و فقیر جهان اتفاق میافتد.
