یافته‌های سلام‌وطندار از گفت‌وگو با ۱۸ سینماگر زن، نشان می‌دهد که در دو سال گذشته پس از فروپاشی جمهوری، سینماگران زن در وضعیت بد اقتصادی و روانی قرار گرفته و با تهدیدهای امنیتی نیز روبه‌رو اند. از این ۱۸ سینماگر زن، هشت تن آن‌ها که در افغانستان به سر می‌برند، می‌گویند که در دو سال گذشته، به مشکلات اقتصادی و روانی دچار شده اند.
نفیسه نفیس که ۴۰ سال زندگی‌اش را با کار در سینما گذرانده است، با شکایت از وضعیت بد اقتصادی‌اش، می‌گوید که در دو سال گذشته، از ناداری رنج می‌برد. او، سرپرست ندارد و با درآمدی که از طریق فعالیت‌های هنری به دست می‌آورد، نیازهای خانواده‌ی خود را تأمین می‌کرد.
نفیسه، میافزاید: «۴۰ سال در سینما کار کرده‌ام. در افغانستان با ترس و لرز زندگی می‌کنم، یک زن بیوه هستم، نان‌آور خانه هستم و از لحاظ اقتصادی بسیار با مشکل زندگی خود را پیش می‌برم. از حکومت می‌خواهم دست ما را از کار نگیرد، نگران زندگی خود هستم، از مجبوریت کار می‌کردم.»
بهار همدرد، دیگر سینماگر افغان که شش سال در صنعت سینما کار کرده، نیز با شکایت از ناداری‌ای که پس از فروپاشی جمهوری دامن‌گیرش شده است، می‌گوید که ناداری و محدودیت‌های سر راهش، سبب شده است که به مشکلات روانی دچار شود.
او میافزاید: «مدت شش سال می‌شود در سینما فعالیت دارم. از وقتی که امارت اسلامی آمده، فعالیت هنری نداشته‌ام. در بخش تیاتر فعالیت اصلاً وجود ندارد. هنرپیشه‌ها با مشکلات اقتصادی روبه‌رو اند. از طریق هنر ما زندگی خود را پیش می‌بردیم، حالا به مشکلات روحی و روانی روبه‌رو هستیم، از لحاظ روحی در وضعیت خوبی قرار نداریم.»
از میان هشت سینماگر زن که هنوز هم در کشور به سر می‌برند، سه تن آن‌ها گفته اند که به دلیل تهدیدهای امنیتی نمی‌توانند از خانه‌های شان بیرون بروند.
سلام‌وطندار را در تویتر دنبال کنید
تهمینه احمدزی، یکی دیگر از سینماگران زن که اکنون در کندهار زندگی می‌کند، می‌گوید که پس از فروپاشی نظام جمهوری، اجازه‌ی رفتن به محل کارش را ندارد و از ترس فعالیت‌های هنری‌اش در گذشته، از خانه‌اش بیرون نمی‌شود.
او میافزاید: «از سال ۲۰۱۰ به این سو در هنر سینما فعالیت دارم، زیادترش در ولایت کندهار بوده است. با آمدن امارت اسلامی، تمام فعالیت‌های ما متوقف شد. شرایط فعلی بسیار سخت است، حتا ما به جای کاری که در زمان جمهوری داشتیم، رفته نمی‌توانیم. از سینماگرانی که در خارج از کشور هستند، می‌خواهیم که از سینماگرانی که در افغانستان گیر مانده اند، حمایت کنند. امروز ما حتا نمی‌توانیم از خانه برآییم.»
در همین حال، شماری از سینماگران زن که در دو سال گذشته به بیرون از افغانستان فرار کرده اند، تهدیدهای امنیتی به دلیل فعالیت شان در هنر سینما و تیاتر و مشکلات اقتصادی را، دلیل مهاجرت شان عنوان می‌کنند.
از میان ۱۸ سینماگری که با آن‌ها در این گزارش گفت‌وگو شده است، ۱۰ سینماگر زن که در نزدیک به دو سال گذشته به بیرون از افغانستان رفته اند، یک تن در پاکستان و یک تن در فرانسه و هشت تن دیگر آن‌ها در ایران پناهنده شده اند. آن‌ها، تهدیدهای امنیتی به دلیل فعالیت شان در هنر سینما و تیاتر و مشکلات اقتصادی را، دلیل مهاجرت شان عنوان می‌کنند.
یاسمین یارمل که ۴۰ سال در صنعت سینما و تیاتر کار کرده است و اکنون در فرانسه به سر می‌برد، به سلام‌وطندارمی‌گوید که پس از روی‌کارآمدن حکومت سرپرست، به دلیل تهدیدهای امنیتی از افغانستان فرار کرده است.
او میافزاید: «بیش از ۴۰ سال می‌شود در سینما و تیاتر کار کرده‌ام و با آمدن امارت اسلامی مهاجر شدم. با وجودی که نمی‌خواستم، با دلی پر از درد، داروندار خود را رها کردم و فرار را ترجیح دادم. بار بار تهدید شدم.»
به گفته‌ی خانم یارمل، بیشتر خانم‌هایی که در سینما کار می‌کردند، تنها نان‌آور خانواده‌های خود بودند. از آن جمله یک تن آن‌ها مرضیه عزیزی، سینماگر مهاجر در ایران است. او می‌گوید که پس از از‌دست‌دادن همسرش در یک حمله‌ی انتحاری، ناتوانی اقتصادی او را ناچار به ورود به صنعت سینما کرد؛ اما پس از تحولات در کشور به دلیل تهدیدهای امنیتی و وضعیت بد اقتصادی، به ایران مهاجرت کرده است.
مرضیه میافزاید: «۱۷ سال در سینما کار کرده‌ام، شوهرم را در انتحاری از دست دادم، مردم مرا از هر طریق اخطار دادند، مجبور شدم که به ایران مهاجر شوم. مجبور هستم کار کنم، سرپرست ندارم. ما فقط زنده هستیم، در ایران زندگی نمی‌کنیم.»
لیلا همدرد، دیگر سینماگر افغان که اکنون در پاکستان زندگی می‌کند، نیز می‌گوید که به دلیل بی‌کاری با مشکلات روانی روبه‌رو شده است.
او میافزاید: «مدت ۲۴ سال در سینما و تیاتر کار کرده‌ام و حالا در پاکستان زندگی می‌کنم. زیادتر خانم‌ها بودند که تمام مصارف خانه به دوش خود شان بود و حالا بی‌کار هستند. در پاکستان مهاجر هستیم، هیچ عایدی نداریم. از بی‌کاری، مشکلات روحی به من پیدا شده است.»
از سویی هم، صحرا کریمی، آخرین رییس افغان‌فیلم در دوره‌ی جمهوری، به سلام‌وطندار می‌گوید که در ۲۰ سال گذشته، حضور زنان در سینمای افغانستان بسیار پررنگ بود؛ اما با تغییر رژیم و محدودیت فضای کاری بر سینماگران زن، صنعت سینمای کشور از بین رفته است.
او میافزاید: «در زمان جمهوریت در ۲۰ سال گذشته، یکی از بزرگ‌ترین تحولاتی که در هنر سینما اتفاق افتاد، حضور پررنگ زنان بود. کسانی فیلم‌نویس شدند، کارگردان شدند، فیلم‌های مهمی ساختند که انعکاس‌دهنده‌ی مردم افغانستان به خصوص زنان افغانستان بود. متأسفانه با تغییر رژیم صنعت سینمای واقعی افغانستان فلج شد.»
رییس افغان‌فیلم در دوره‌ی جمهوری، تأکید می‌کند که در دو سال گذشته، هیچ فیلمی در صنعت سینمای افغانستان ساخته نشده است که انعکاس‌دهنده‌ی زندگی شهروندان باشد. او می‌گوید: «این‌ها تصور بسیار غلط از سینما دارند، فکر می‌کنند مردم را گم‌راه می‌کند؛ اما سینما فرهنگ، اجتماع و تاریخ ما را به دنیا معرفی می‌کند. نبود سینما، یک جامعه را از دیدن واقعیت‌ها دور می‌کند.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
به گفته‌ی صحرا کریمی، در زمان جمهوری تنها ۲۳ تا ۲۵ زن در زمینه‌ی تولید فیلم فعالیت می‌کردند؛ اما پس از تحولات سیاسی در کشور و تهدیدهای امنیتی، همه‌ی آن‌ها مجبور به ترک کشور شدند.
این در حالی است که بسم‌الله حبیب، معاون سخن‌گوی وزارت امور داخله، به سلام‌وطندار می‌گوید که هیچ تهدید امنیتی از سوی حکومت امارت اسلامی به سینماگران زن متوجه نیست.
او میافزاید: «وزارت امور داخله به تمام هنرمندان و سینماگران اطمینان می‌دهد که از بابت امنیت هیچ مشکلی به آن‌ها مواجه نیست و امنیت آن‌ها تأمین است.»
از سویی هم، حیات‌الله مهاجر فراهی، معین امور نشراتی وزارت اطلاعات‌وفرهنگ، به سینماگران زن وعده می‌دهد که این وزارت تلاش دارد تا زمینه‌ی کار را به آنان فراهم کند.
او می‌گوید: «تعدادی از سینماگران زن که به صورت رسمی در سینما فعالیت داشتند و ثبت وزارت اطلاعات‌وفرهنگ بودند، هنوز هم معاش شان را دریافت می‌کنند و آن تعداد از خانم‌هایی که قبلاً فعالیت هنری داشتند و فعلاً بی‌کار هستند؛ چون مشکلات در هر بخش وجود دارد، وزارت اطلاعات‌وفرهنگ وعده می‌دهد که به آن‌ها زمینه‌ی کار را فراهم می‌کند.»
مسئولان در وزارت اطلاعات‌وفرهنگ در حالی از فراهم‌کردن زمینه‌ی کار به سینماگران زن خبر می‌دهند که با گذشت هر روز، فرصت‌های شغلی برای زنان افغانستان محدود می‌شود و در این دو سال حکومت امارت اسلامی، آن‌ها از حقوق اساسی شان نیز محروم شده اند.
