یازدهم مارچ، یک سوگِ فرهنگی در تاریخ افغانستان خوانده می‌شود؛ غم‌نامه‌یی که روایت از خمیده‌شدن قامتِ استوار «بودا» در بامیان دارد؛ مانند یک زخم عمیق بر پیشانی بلند تمدن بشری‌ست که روح هنر و فرهنگ جهان را می‌خراشد. درست ۲۱ سال پیش پیکره‌های بی‌جانِ شمامه و صلصال که هویت فرهنگی افغانستان در جهان خوانده می‌شد، منفجر و تخریب شد؛ آن‌چه که هنوز یک جنایت فرهنگی عنوان می‌شود.
تندیس‌های بودا، قدمت ۱۶۰۰ ساله دارند و یکی از ماندگارهای دورۀ بودیزم‌اند. صلصال با ۵۳ متر طول و شمامه با درازای ۳۵ متر در مسیر جادۀ ابریشم در شمال شهر بامیان واقع شده‌اند. شمامه و صلصال هم‌چنان به‌عنوان دو عجایب جهان ثبت یونسکو هستند. این مجسمه‌ها در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط امارت اسلامی به‌دلیل شرک‌بودن بت‌ها در اسلام، در جریان دو شبانه‌روز به کلی تخریب شدند.
مهم‌ترین دلیل تخریب مجسمه‌های بودا، انگیزۀ مذهبی و عقیدتی خوانده می‌شد، گویا حضور بت یا مجسمه در جامعۀ اسلامی ضد ارزشهای دینی‌ست و نباید جای پا داشته باشد. در حالی که این مجسمه‌ها برای پرستش و عبادت‌گاه نه؛ بلکه الگوی تاریخ، تمدن و هویت یک سرزمین بود.
سلام‌وطندار فارسی را در توییتر دنبال کنید
مجسمه‌های بودای بامیان نمایان‌گر هنر، تمدن و پیش‌رفت نیاکان سرزمینی به‌نام افغانستان بود که باید حفظ و نسل‌های بعدی و نیز جهان‌گردان از شهکارهای گذشته‌گان این سرزمین آگاه می‌شدند.
با آن‌که بیش از دو دهه از تخریب مجسمۀ بودا می‌گذرد، اما در جریان این همه سال هیچ رژیمی اقدام به بازسازی و نوسازی این اثر باستانی نکرده است. نوسازی این تندیس‌ها به باور نویسنده میتوانست بار دیگر روحیه و پشتی‌بانی جهانی را به خودش جلب کند و پای گردش‌گران بسیاری را به افغانستان بکشاند. اقدامی که میتوانست برای کشورمان هویتی باشد و به اقتصاد نوپای این سرزمین نیز کمک بزرگی کند. اما متأسفانه بامیان و بودا این همه سال از چشم دولت‌های حاکم به‌دور ماند.
افغانستان با از دست‌دادن مجسمه‌های بودا، نه‌تنها از ناحیۀ فرهنگی به‌شدت آسیب دیده؛ بلکه از لحاظ اقتصادی نیز سالانه ده‌ها میلیون دالر خسارت‌مند شده است. مجسمه‌های بودا نه‌تنها برای مردم افغانستان اهمیت داشت؛ بلکه برای جهانیان نیز از اهمیت فوق‌العاده‌‌یی برخوردار بود. این ارزش را می‌توان بخشی از میراث و داشته‌های جامعۀ بشری عنوان کرد که افغانستان را میتوانست در محراق توجه جهان قرار دهد.
در همین‌حال، در درازای بیش از ۲۰ سال، هیچ دادگاهی دربارۀ افراد دخیل در این روی‌داد بررسی انجام نداده است. افزون بر این هیچ تحقیقی نیز صورت نگرفته است تا عاملان این جنایت فرهنگی به جزای اعمال‌شان برسند. اکنون که امارت اسلامی لگام قدرت را در اختیار دارد، انتظار می‌رود در این باره تحقیق همه‌جانبه کند و نتایج را با مردم افغانستان که یکی از ارزشهای تاریخی شان را از دست داده‌اند، شریک سازد. امارت اسلامی برای درمان روح زخم‌خوردۀ فرهنگ جهان می‌بایست در راستای نوسازی تندیس‌های بودا اقدام کند؛ هرچند جای خالی بودای بامیان هرگز پر نخواهد شد، اما تلاش در این امر گامی‌ست که می‌تواند افکار عمومی و جامعۀ جهانی را با امارت اسلامی هم‌سو و هم‌داستان کند.
سلام‌وطندار فارسی را در تلگرام دنبال کنید
فرو غلتیدن بودای بامیان به این دلیل جنایت فرهنگی‌ست که به روان گروهی از انسان‌هایی که پیرو این مذهب بودند، آسیب زده است؛ انسان‌هایی که درد کشیدند، گریه کردند و حرمت انسانی‌شان شکسته شده است؛ انسان‌هایی که باید حق حرمت‌شان نگهداشته می‌شد.
آثار فرهنگی_تاریخی به این دلیل مورد احترام است که روحیۀ منحصربه‌فرد هنرمند در آن، جا گرفته، از این‌رو اگر اثر هنری ویران شود، هر بنایی که بر آن ساخته شود نمی‌تواند جای او را بگیرد؛ حتی اگر بهتر و هنرمندانه‌تر هم ساخته شود.
