برای شماری از شهروندان افغانستان، مصرف خودسرانهی انتی‌بیوتیک‌ها به یک عادت تبدیل شده است. کارشناسان صحی، هشدار می‌دهند که این روند می‌تواند پیامدهای مرگ‌بار از جمله مقاومت دارویی و نارسایی در درمان بیماری‌ها را به هم‌راه داشته باشد.
قیس قیومی، متخصص داخله‌ی عمومی در کابل، می‌گوید: «استفاده‌ی خودسرانه از هر گونه دوا/دارو، عوارض جانبی و خطرات خاص خود را دارد؛ به ویژه مصرف خودسرانهی انتی‌بیوتیک‌ها به هیچ وجه توصیه نمی‌شود؛ زیرا می‌تواند سبب واکنش‌های شدید دوایی شده و سبب مرگ مریض شود.»
او، هشدار می‌دهد که استفاده‌ی بی‌رویه و نادرست از انتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند تأثیر آن را کاهش دهد و در آینده بدن به آن مقاوم شود. همین گونه، ممکن است سبب بروز نشانه‌های خطرناکی چون خارش، گرفتگی گلو، تنگی نفس و حتا توقف تنفس شود.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
واکنش‌های حساسیتی به دارو، زندگی امید، باشنده‌ی کابل را تیره کرده است. او به سلام‌وطندار در این باره می‌گوید: «حالا حتا با مصرف دوا نیز حالم بهتر نمی‌شود.» امید، از تجربه‌اش چنین روایت می‌کند: «مشکل اصلی این است که وقتی از دوا استفاده می‌کنم، بدنم دچار خارش می‌شود یا لکه‌ها و جوش‌هایی ظاهر می‌شوند. بعضی وقت‌ها اصلاً با این دوا خوب نمی‌شوم.»
وقتی انتی‌بیوتیک به گونه‌ی خودسرانه و بدون توصیه‌ی پزشک مصرف شود، میکروب‌ها ممکن در برابر این دارو مقاومت پیدا کنند. بر پایه‌ی تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO)، این پدیده «مقاومت ضدمیکروبی» نام دارد. در این حالت، انتی‌بیوتیک دیگر نمی‌تواند میکروب را از بین ببرد.
با توجه به پیامدهای خطرناک این وضعیت، از امید پرسیدیم چرا بدون نسخه‌ی پزشک و مراجعه به یک متخصص، به گونه‌ی خودسرانه دارو مصرف می‌کند؟
او، دلیل این کارش را مشکلات اقتصادی عنوان می‌کند و می‌گوید: «به داکتر مرجعه نکردم؛ زیرا وقتی نزد داکتر می‌روم، از من پول می‌خواهد.»
افزون بر مشکلات اقتصادی، عامل‌هایی چون کم‌بود آگاهی عامه و دست‌رسی آسان به دارو بدون نسخه‌ی پزشک، نیز در بروز و گسترش این مشکل نقش دارند.
میرویس (نام مستعار)، داروفروش در یکی از داروخانه‌های شهر کابل، تأیید می‌کند که بسیاری از شهروندان «بدون مراجعه به داکتر/پزشک، برای دریافت داروها به ویژه انتی‌بیوتیک‌ها» مراجعه می‌کنند.
او، نبود کارکنان مسلکی در داروخانه‌ها را نیز یکی از عامل‌های این مشکل عنوان می‌کند و می‌افزاید: «در بیشتر دواخانه‌ها فارمسست‌ها/داروفروشان وجود ندارد و دواخانه را مثل یک فروش‌گاه مواد خوراکی تصور کرده اند. هر کسی که مراجعه کند، بدون تشخیص و بدون امکانات، برایش دوا تجویز می‌شود.»
میرویس، از مسئولان حکومت سرپرست افغانستان، می‌خواهد که در این زمینه توجه لازم داشته باشند و از فروش دارو توسط افراد غیر‌مسلکی پیش‌گیری کنند.
شیراز (نام مستعار)، جوان دیگری است که بدون نسخه‌ی پزشک توانسته است انتی‌بیوتیک بگیرد و مصرف کند. او مطمئن نیست که بیماری‌اش چه بوده و در این باره می‌گوید: «نمی‌دانم گلودردی‌ام خفیف بود یا شدید، یا چه نوعی بود؛ اما خودم انتی‌بیوتیک گرفتم.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
به گفته‌ی میرویس، این گونه رفتار به یک «عادت معمول در میان مردم» تبدیل شده است. با این حال، سازمان جهانی بهداشت، نسبت به خطرهای مقاومت ضدمیکروبی هشدار می‌دهد.
بر بنیاد گزارش سازمان جهانی بهداشت، مقاومت ضدمیکروبی یکی از ده تهدید جدی برای صحت عامه در سطح جهان به شمار می‌رود؛ تهدیدی که در افغانستان، روز‌به‌روز در حال گسترش است.
تلاش کردیم پاسخ مسئولان در وزارت صحت عامه را نیز در پیوند به این موضوع داشته باشیم؛ اما موفق نشدیم.
