یازده روز پیش انفجار بزرگی در غرب کابل در منطقۀ دشت برچی، از مربوطات ناحیۀ سیزدهم شهر کابل رخ داد. این انفجار در مکتب سیدالشهدا رخ داد و براساس آمارهای رسمی، دست‌کم ۸۰ تن که بیش‌ترشان دانش‌آموزان بودند در نتیجۀ این انفجار مرگ‌بار کشته شدند.
پس از این انفجار، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان با پخش اعلامیه‌یی گفت که جمعیت هزاره در افغانستان در معرض نسل‌کشی قرار دارد و دولت موظف است طبق قوانین بین‌المللی و بشردوستانه و حقوق بین‌الملل، از این جمعیت محافظت کند.
در اسناد بین‌المللی دربارۀ نسل‌کشی آمده است، جنایات جنگی که برای کشتن و ازبین‌بردن یک گروه خاصی قومی، مذهبی و نژادی صورت گیرد.
حقوق‌دانان می‌گویند، برای این‌که جنایتی به‌عنوان نسل‌کشی ثبت شود، باید مدارک کافی وجود داشته باشد و مراجع مختلف ملی و بین‌المللی وجود دارد که تحقیق می‌کنند آیا جرم نسل‌کشی اتفاق افتاده است یا نه.
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
اما در صورتی که مراجع و سازمان‌های رسمی نتوانند مدارک و عدلۀ کافی در این مورد پیدا کنند، مسئولیت مردم چیست؟
هارون رحیمی، حقوق‌دان می‌گوید که هرگاه افرادی بخواهند جنایتی را به‌عنوان نسل‌کشی نزد سازمان‌های معتبر ملی و بین‌المللی ثبت کنند، باید به صورت گسترده دادخواهی کنند. آقای رحیمی می‌افزاید که از نظر کمیسیون مستقل حقوق بشر، زنجیرۀ حمله‌ها بر هزاره‌ها در افغانستان نشان‌دهندۀ هدف‌قراردادن یک گروه دارای مذهب و قوم خاص است و هدف آن‌ها ازبین‌بردن جزئی و کلی این گروه است. از این‌رو، نزد این کمیسیون عدلۀ کافی وجود دارد که سازمان‌های بین‌المللی را وادار به تحقیقات همه‌جانبه در این مورد کند.
- کشته‌شده‌گان حملۀ موتر بمب‌گذاری‌شده به مکتبی در غرب کابل به بیش از ۵۰ تن افزایش یافت
- اول‌نمرۀ قالین‌باف؛ حکایت عاقله، یکی از قربانیان مکتب سیدالشهداء
- گزارشی از گورستان امید
- معترضان بامیانی: نسل‌کشی را متوقف کنید
- پرستوها همه رفتند، کبوترها همه رفتند؛ باز تقبیح، باز محکومیت!
به گفتۀ این حقوق‌دان، گروه‌های خاص مانند هزاره‌ها، هندوها و سیک‌ها در افغانستان از سال‌ها به این‌سو در معرض حمله‌های بزرگ قرار دارند و مردم مکلف‌اند در این مورد از دولت افغانستان دادخواهی کنند و جلو تبلیغات نفرت‌انگیز علیه گروه‌های خاص را بگیرند.
سمیر بدرود، دیگر حقوق‌دان در این باره می‌گوید که باید میزان آگاهی مردم بالا برود و باید به آن‌ها گفته شود که جرم محدود به یک قوم یا نژاد خاص نیست. به گفتۀ سمیر بدرود، ممکن است جرمی در گوشه‌یی از کابل اتفاق بیفتد و هیچ تضمینی وجود ندارد که این جرم روز دیگر در گوشۀ دیگری اتفاق نمی‌افتد. از این‌رو، همۀ مردم از خُرد تا بزرگ، در برابر جرم‌ها مسئول‌اند واکنش نشان دهند.
سلام‌وطندار را در اینستاگرام دنبال کنید
این حقوق‌دادن می‌افزاید که موضوع نسل‌کشی باید در چند سطح ملی و بین‌المللی بررسی شود و یک اجماع مردمی در این مورد ایجاد شود. از سوی دیگر به گفتۀ او، حکومت باید به این نتیجه برسد که گروهی مربوط به یک قوم یا مذهب در گوشه‌یی از قلمرو زیر حاکمیتش مورد نسل‌کشی قرار گرفته است.
سمیر بدرود می‌افزاید، پی‌گیری جنایاتی که نشان‌دهندۀ نسل‌کشی‌ست، وابسته به ارادۀ حکومت‌هاست و در صورتی که حکومت در این مورد اقدام نکند، بررسی آن برای سازمان‌های بین‌المللی کار دشوار است. او نیز می‌گوید که اصطلاح نسل‌کشی بار حقوقی دارد، اما باید ارادۀ سیاسی از سوی دولت‌ها برای این پدیده وجود داشته باشد؛ با درنظرداشت این‌که نباید پی‌گیری این مسألۀ حقوقی، سیاسی شود.
با این حال، هارون رحیمی می‌گوید، برای اثبات نسل‌کشی هزاره‌ها نیاز است بررسی‌های همه‌جانبه از سوی مراجع مختلف از جمله دادگاه بین‌المللی لاهه صورت گیرد. هم‌چنان سازمان بین‌الملل نیز با تشکیل گزارش‌گرهای ویژه و ایجاد کمیسیون‌های حقیقت‌یاب در این باره تحقیق می‌کند و کمیسیون حقوق بشر این سازمان در این باره تصمیم می‌گیرد که آیا نسل‌کشی صورت گرفته است یا نه.
به گفتۀ این حقوق‌دان، دولت افغانستان هنوز دربارۀ جنایاتی که ثابت کند نسل‌کشی در جایی اتفاق افتاده، با دادگاه بین‌المللی هم‌کار نبوده است؛ زیرا ادعا می‌کند که دستگاه قضایی این کشور توانایی بررسی این جرم‌ها را دارد. آقای رحیمی می‌گوید، در این قسمت مردم مکلف‌اند برای نهادهای بین‌المللی ثابت کنند که دولت افغانستان برای بررسی این جنایات ناتوان است یا ارادۀ کافی برای بررسی این قضایا ندارد.
سلام‌وطندار را در یوتیوب دنبال کنید
قتل عام، جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی، سه اصطلاح متفاوت‌اند که هر سه در مورد کشتن انسان‌ها بحث می‌کند؛ اما از لحاظ حقوقی بار معنایی هر سه متفاوت است. قتل عام به کشتار دسته‌جمعی انسان‌ها اشاره دارد، اما در ادبیات حقوقی جای‌گاهی ندارد و ممکن است علیه هر فرد و گروهی اتفاق بیفتد. جنایت علیه بشریت نیز شامل هرگونه جنایت از جمله قتل عام می‌شود و شامل حال گروه خاصی نمی‌شود. اما نسل‌کشی ترجمۀ فارسی اصطلاح ژنوساید است که به جنایت علیه گروه خاص قومی، مذهبی و نژادی اشاره دارد که در این رابطه کنوانسیون بین‌المللی وجود دارد و توسط سازمان بین‌الملل تصویب شده است.
نسل‌کشی دارای سه مولفه است. مولفۀ نخست این‌که باید یک سری اعمال مانند کشتار دسته‌جمعی یک گروه، شکنجه، آزارواذیت یک گروه و ممنوع‌قراردادن توالد و تناسل در میان اعضای یک گروه. مولفۀ دوم این‌که این اعمال به‌ویژه علیه یک گروه مشخص قومی، مذهبی یا نژادی اتفاق افتاده باشد و قربانیان دارای یک هویت گروهی باشند و مولفۀ سوم این است که هدف اقدام صورت گرفته، حذف جزئی یا کلی یک گروه خاص مذهبی، قومی یا نژادی باشد.
