با این که دوام زندگی بدون دست‌رسی به آب پاک ممکن نیست؛ اما روش زندگی امروزی، نیاز به آب را بیشتر کرده و شهرنشینان، برای نرمال‌نگه‌داشتن روند عادی روزمرگی شان، به دست‌رسی همه‌وقت به آن نیاز دارند. با این حال، شمار زیادی از شهروندان در کابل از سال‌ها به این سو با معضل محدودیت دست‌رسی به آب آشامیدنی روبه‌رو استند؛ شماری ناچارند برای تأمین نیاز آبی خانواده‌ی شان، ساعت‌ها پای یک پمپ آب در صف بیایستند و با کراچی یا دست، آن را به خانه انتقال بدهند و شماری هم، جز خریدن آب مورد نیاز از تانکرهایی که در کوچه‌ها برای فروش آب می‌آیند، انتخاب دیگری ندارند.
احمدشاه، باشنده‌ی کارته‌‌آریانای شهر کابل، با شکایت از توقف چندهفته‌‌ای آب‌رسانی از سوی شرکت دولتی آب‌رسانی و فاضلاب شهری، می‌گوید: «خانه‌ی ما در بالای کوه کارته‌‌آریانا است و چندین هفته می‌شود که در نل‌های دولتی آب نمی‌آید و مجبور می‌شویم که ساعت‌ها پیاده‌روی کنیم تا بتوانیم یک مقدار آب برای اعضای خانواده‌ی خود تأمین کنیم.»
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
همین گونه، عزیزالله، باشنده‌ی خیرخانه شهر کابل، می‌گوید که به دلیل خشک‌شدن چاه خانه‌ی شان، ناچار است که آب مور نیاز خانواده را از تانکرهای آب خریداری کند. «در حویلی خود تا بیشتر از۱۰۰ متر چاه برای دست‌رسی به آب آشامیدنی حفر کردیم؛ اما دیری نگذشت که آن هم خشک شد و به دلیل این که حفر چاه قیمت تمام می‌شود، فعلا مجبور استیم که آب خریداری کنیم.»
سیستم ناقص آب‌رسانی در شهر کابل و پایین‌آمدن سطح آب‌های زیرزمینی و ناداری در بیشتر خانواده‌ها، باعث شده که شمار چشم‌گیری از باشندگان کابل، برای فراهم‌کردن آب مورد نیاز شان، با مشکل روبه‌رو باشند.
در همین حال، وزارت انرژی و آب، می‌گوید که ۷۵ درصد باشندگان کابل، به آب صحی آشامیدنی دست‌رسی دارند و تنها ۲۵ درصد دیگر، به آب پاک برای آشامیدن دست‌رسی ندارند. مسئولان این وزارت، می‌افزایند که بحران کم‌بود آب در شهر کابل، از طریق تطبیق پروژه‌های درازمدت برطرف خواهد شد.
شفیع‌الله زاهد، رییس شرکت دولتی آب‌رسانی و فاضلاب شهری، می‌گوید که این شرکت به سه-چهار میلیون باشنده‌ی کابل در ۲۲ ناحیه‌ی شهر، آب آشامیدنی فراهم توزیع می‌کند. او، با اشاره به کم‌بود آب در کابل، می‌گوید که باشندگان این شهر ممکن است با بحران کم‌آبی روبه‌رو شوند. آقای زاهد، می‌افزاید که شرکت آب‌رسانی کابل، برای تأمین آب به باشندگان کابل، کار انتقال آب از بند قرغه به شهر را آغاز کرده است.
پروژه‌های درازمدت انتقال آب به کابل
پایین‌آمدن سطح آب‌های زیرزمینی کابل و ناکافی‌بودن منابع آبی این شهر برای تأمین نیازهای آبی باشندگان آن، باعث شده که وزارت انرژی و آب به دنبال انتقال آب از دیگر ولایت‌ها به کابل باشد. این روی‌کرد در زمان جمهوری شروع شد؛ اما به دلیل‌هایی، این پروژه‌ها تا پایان جمهوری نیز به پایان نرسید.
مسئولان کنونی وزارت انرژی و آب، می‌گویند که برنامه‌های درازمدتی را روی دست دارند که با عملی‌شدن آن، بحران کم‌آبی در کابل از میان خواهد رفت.
۱: انتقال آب از رودخانه‌ی پنجشیر به کابل
بحران کم‌آبی در شهر کابل، باعث شد که در سال‌های پایانی جمهوری، وزارت انرژی و آب، به انتقال آب از ولایت‌های هم‌جوار بیندیشد و طرح چند پروژه‌ی بزرگ را نیز ریخت که بایستی تا اکنونی عملی شده بود؛ یکی از این پروژه‌ها، انتقال آب از رودخانه‌ی پنجشیر به کابل بود.
عمار مموزی، رییس آبیاری و آب‌رسانی وزارت انرژی و آب در حکومت کنونی، می‌گوید؛ در پروژه‌های درازمدتی که برای کاهش کم‌آبی در شهر کابل، روی دست است، پروژه‌ی انتقال آب رودخانه‌ی پنجشیر به کابل در اولویت قرار دارد. به گفته‌ی او، اکنون این پروژه در مرحله‌ی سروی و دیزاین است و کار عملی آن، سال آینده آغاز خواهد شد. با تطبیق این پروژه، قرار است که در هر ثانیه، چهارمترمکعب آب از ردوخانه‌ی پنجشیر به کابل انتقال یابد و به نزدک به دو میلیون باشنده‌ی شهر در ناحیههای ۱۱، ۱۵ و بخش‌های شمال و شمال‌شرقی آب‌رسانی شود. مموزی، می‌گوید: «هزینه‌ی انتقال آب پنجشیر به کابل، ۳۰۰ میلیون دالر تخمین می‌شود. کشورهای خارجی در این هیچ کمکی نکرده است؛ از بودجه ملی کشور پرداخته می‌شود.»
۲: بند شاه‌وعروس و بند شاه‌توت‌للندر
رییس آبیاری و آب‌رسانی وزارت انرژی و آب، می‌گوید که کار ساخت بند شاه‌وعروس تکمیل شده و در سال آینده، به بهره‌برداری خواهد رسید. قرار است که از این بند، به ولسوالی شکردره و ولسوالی‌های هم‌جوار آن، به بیش از ۲۵ هزار خانواده آب آشامیدنی فراهم شود.
سلام‌وطندار فارسی را در تویتر دنبال کنید
آقای مموزی، می‌گوید که پروژه‌ی ساخت بند شاه‌توت‌للندر است که قرار بود با تطبیق آن، به ناحیههای ۱۱، ۱۵، ۱۸، ۱۹، ۲۱ شهر کابل، برای سه میلیون تن آب آشامیدنی فراهم شود؛ اما پس از روی‌کارآمدن امارت اسلامی، کار آن متوقف شده است. تمویل و تطبیق این پروژه را دولت هند بر عهده داشت؛ اما پس از فروپاشی جمهوری، به دوام کار روی این پروژه آمادگی نشان نداده است. مموزی می‌افزاید: «ما بار ها به دولت هند پیشنهاد دادیم که این پروژه را آغاز کند که نکرده است.»
با این حال، وزارت انرژی و آب، می‌گوید که در حال حاضر، این وزارت به ۲۵ درصد باشندگان کابل، آب‌رسانی دارند و شرکت‌های خصوصی نیز به ۵۰ درصد دیگر. بر اساس آمار این وزارت، ۲۵ درصد باشندگان کابل در ناحیههای ۴، ۸، ۵، ۱۱ به سیستم آب‌رسانی دست‌رسی ندارند.
با این همه، ناکافی‌بودن و اختلال در آب‌رسانی شرکت دولتی و شرکت‌های خصوصی آب‌رسانی، باعث شده که پایتخت‌نشینان با حفر چاه‌های عمیق در حویلی شان، امنیت آبی شان را فراهم کنند؛ اما، به دلیل برداشت بی‌رویه‌ی آب‌های زیرزمینی در درازای سال‌ها و تغذیه‌نشدن آن با تراکم هفت‌میلیونی جمعیت در پایتخت، سطح آب‌های زیرزمینی به شکل بی‌پیشینه‌ای پایین آمده است.
سیدحسیب اصغر، کارشناس امور آب، می‌گوید که برای کنترل بحران کم‌آبی در کابل در سال‌های آینده، نیاز است که زمینه‌های کاری بیش‌تری در ولایت‌ها ایجاد شده و باشندگان این شهر به رفتن در ولایت‌ها تشویق شوند. آقای اصغر، می‌افزاید که وزارت انرژی و آب، برای رفع کم‌آبی در شهر کابل، باید برنامه‌های آگاهی‌دهی به شهروندان را روی دست بگیرد. «عملی‌شدن پروژه‌های طویل‌مدت آب‌رسانی، تغذیه‌ی آب‌های زیرزمینی و آگاهی مردم نسبت به بحران کم‌آبی و جلوگیری باشندگان کابل از استفاده بی‌رویه آب، می‌تواند کم‌آبی را در کابل کاهش بدهد.»
کابل با تراکم جمعیتی نزدیک به هفت میلیون نفر، شلوغ‌ترین شهر افغانستان است که بخشی قابل توجهی از باشندگان آن از چند سال به این سو، با چالش دست‌رسی به آب آشامیدنی روبه‌رو است؛ چالشی که اگر به آن رسیدگی نشود، در ادامه‌ی پایین‌آمدن سطح آب‌های زیرزمینی، بخشی مهمی از جمعیت را به شهرهای دیگری خواهد کوچانید.
