مملکت ۳۰ ولایتیده بیر مینگ ۲۰ دهقان آرهسیده سلاموطندار آرقهلی اوتکزیلگن سوراو نتیجهسیگه کوره، قورغاقچیلیک قیشلاق اهالیسینینگ یشش درجهسی، آزیق-آوقت خوفسیزلیگی و اجتماعی برقرارلیگیگه کینگ کولملی تاثیر کورستگن. دهقانلردن ۸۰ فایزدن آرتیغی بو واقعهدن تاثیرلهنیب و اولرنینگ ۹۰ فایزدن آرتیغی اونینگ کوچهیب باره یاتگنیدن خواطر بیلدیرگنلر.
اوشبو سوراو نتیجهسی اساسیده، مملکتنینگ اصلی محصولی بولگن بوغدای، کوپراق زیان کورگن که ایکینزارلردن ۹۱ فایزی حاصل کمهیشی یا-ده بوتونلی قوروقچیلیک بیلن روپهره بولگن. بو بحران چقور اقتصادی عاقبتلر گه ایگه بولیب، عایلهلردن یریمدن آرتیغی درآمدلرینینگ جدی شکلده کمهیشی و قریب تورتدن بیر قسمی درآمدلرینینگ بوتونلی کیسیلگنی بیلن روپهره بولگنلر.
شونینگدیک سوو کملیگی تورلیخیل قیینچیلیکنی یرهتگن که، سوو منبعلریدن ۷۰ فایزی کمهیب یا-ده قوریگن و اینگ کوپ زیاننی سووغاریلهدیگن ییرلر کورگن. تیکشیروولرگه کوره، بادغیس، لوگر و قندوز ولایتلری فوقالعاده آغیر انقراض وضعیتی، فاریاب و میدانوردک آغیر سطح و بدخشان ایسه آزراق زیان کورگن ولایتلر آرهسیده دیر.
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
بو بحران گه جواب اولهراق، یالغیز دهقانلردن قطاری قودوق قازیش و محصول تورینی اوزگرتیریش کبی اقداملرنی قولگه آلگنلر. کابل کوپینچه ایجابی اقداملرنی ثبت قیلگن، بیراق تخار هیچ قندهی چاره-تدبیر کوریلمهگن ولایت دیر. دهقانلردن یریمی هیچ قندهی یاردم قولگه کیلتیرمهی و قالگن باشقه یریمی ایسه کیرهکلی تعلیملرنی آلمهگنلر.
بادغیس ولایتیدهگی دهقانلردن بیری ۶۰ یاشر غلاممحمدنینگ ایتیشیچه، قورغاقچیلیک و اقلیم اوزگریشلری سبب، یخشی حاصل قولگه کیلتیرمهی و ایکی ییلدن بیری اون کیشیلیک عایلهسی بیلن کوپینچه اقتصادی قیینچیلیک بیلن حیات کیچیرماقده. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «ایکی ییلدن بیری بو وضعیتنینگ دوامی بار و ایکینزارلریمیزدن هیچ قندهی فایده قولگه کیلتیرگنیمیز یوق. کوپ جدی قوروقچیلیک کیلگن که بیر فایز هم حاصلیمیز یوق. هیچ نرسهمیز هم یوق. آچلیک قیینچیلیکلری بیلن حیات کیچیرهمیز. دهقان زحمتینینگ حاصلی یالغیز تینگرینینگ یاردمی و اوز قوللری دیر. بوغدای، ارپه، بادرنگ، زیره، کنجد و نخوددن برچهسیگه ضرر ییتیشگن.»
لغمان ولایتی یشاوچیسی و اقلیم اوزگریشلریدن تاثیرلنگن دهقانلردن بیری عبدالشعورنینگ ایتیشیچه، سوو منبعلریدن فایدهلنه آلمسلیک سبب، حاصللری ثمر بیرمهی و نتیجهده، عایلهلر اقتصادیگه توغری تاثیر قیلهدی. «کوپ تاثیری بار. زحمت قیلهمیز و ایکهمیز، بیراق ثمریدن محروم قالهمیز. اوچ کیچهوکوندوز تلاش قیلهمیز که ایکینلریمیزگه سوو بیرهیلیک دیب، بیراق موفق بولمهیمیز و بو قیینچیلیکلر بیلن روپهرهمیز. چاروهچیلیک هم ایکینچیلیککه تیگیشلی دیر و او هم دهقانلرنینگ ضرری گه دیر. مسئوللردن علینگر تومنیده شاهی نهری ایشینینگ تیزلنتیریلیشی نی ایستمهیمیز، چونکه اوشبو نهر سوو کملیگی قیینچیلیگینی حل قیله آلهدی.»
شونینگدیک لغمان ولایتیدهگی دهقانلردن محمدقاسم، سوو منبعلری کملیگی عاقبتلرینی اهالی اوچون یامان دیب و ایتیشیچه، دهقانلرنینگ برچه امیدی ایکینچیلیک دیر، بیراق اقلیم اوزگریشلری و قوروقچیلیک اولر اوچون حیاتنی قیینلشتیرگن. «قیشلاقده سوو بولمهگنیده، اهالی آرهسیده اوروش چیقهدی، ایکینچیلیک ییرلر چول گه اَیلنهدی. ییرلریمیزدن برچهسی سوو یوقلیگی سبب، زیان کورگن. برچه ایکینچیلیک ییرلر خراب بولگن. حکومتدن ایستهگیمیز شو دیر که لغمان ده سوو بار؛ لیکن مدیریت بولمهیدی. برق بندی قوریلسه و سوونینگ منظم شکلده مدیریت بولگنیده، باشقه سوو کملیگی توغریسیده قیینچیلیک بیلن روپهره بولمهیمیز.»
شوندهی بیرحالده، اقتصاد حوزهسی ایش بیلرمانی مصطفاتیمور وردک، سوودن فایدهلنیشده توجهسیزلیکنی، قوروقچیلیکنینگ اصلی سببلریدن بیری دیب و ایتیشیچه، اقلیمی اوزگریشلر یانیده، سوو منبعلریدن دهقانلرنینگ حددن تشقری فایدهلنیشی، قوروقچیلیک و سوو منبعلری کملیگیگه سبب بولگن.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
اونینگ کوپهیتیریشیچه: «سونگی پیتلرده شاهد بولگنمیز که دهقانلر ایکینچیلیک ییرلریگه محصوللری ایکیلیشی اوچون، کوپ چقور قودوقلرنی قازگنلر و ایچیملیک سوودن کینگ شکلده ییرلری سووغاریلیشی اوچون فایدهلنگنلر، لیکن ییرلر سووغاریلیشی اوچون نهر سوولریدن فایدهلنیشی کیرهک که ایکینچیلیک و محصوللر اوچون فایدهلی دیر. سوودن فایدهلنیشده توجه قیلمسهک، قحطچیلیک بیلن روپهره بولهمیز. اولکهداشلریمیز کوپ دقت قیلیشلری و سوودن حددن تشقری فایدهلنمسلیکلری کیرهک.»
باشقه بیر تاماندن، سرپرست حکومت ایکینچیلیک، چاروهچیلیک و سووغاریش وزیرلیگی سوزلاوچیسی غلاممحمد کاظمنینگ سلاموطندار گه ایتیشیچه، قورغاقچیلیک مملکتدهگی دهقانلر و چاروهچیلر اوچون جدی قیینچیلیکلردن دیر. «قورغاقچیلیک دهقانلر و چاروهچیلر اوچون جدی بیر قیینچیلیک دیر که قیغو بیلن، اولردن کوپ قطاری اوشبو طبیعی واقعهدن کینگ شکلده زیان کورگن. ایکینچیلیک، چاروهچیلیک و سووغاریش وزیرلیگی اولکهداشلرگه قوروقچیلیکنینگ سلبی اثرلری کمهیشی مقصد، یاردم بیرووچی نهادلر هماهنگلیگی بیلن، موسومی سوولر مدیریت بولیشی اوچون مملکتنینگ تورلی ولایتلریده سوو توغانلری قوریلیشی، آزیق-آوقت و حیوانی آزوقه یاردملری ترقهتیلیشی و قوروقچیلیک برابریده کوچلی اوروغلردن فایدهلنیش توغریسیده دهقانلرگه تعلیم بیریلیشی کبی برنامهلرنی عملگه آشیرگن.»
ایتیش کیرهک که، خلقارا تشکیلاتنینگ گزارشلری اساسیده، اقلیمی واقعهلر و طبیعی آفتلر سبب، جاری ییلنینگ باش اوچ آییده افغانستان بویلب ۳۹۶ مینگ کیشی اصلی محللریدن بیجای بولگن که بو آرهده، قریب ۱۷۲ مینگ کیشی افغانستان دن تشقی گه مهاجرت قیلگن.
