عیاللردن قطارینینگ ایتیشلریچه، قشاقلیک سبب حیاتنینگ اینگ دستلبکی نیازلریدن هم محروم بولیشگنلر. اولرنینگ کوپهیتیریشلریچه، قشاقلیک یالغیز مالی امکانیت گه ایگه بولمسلیک ایمس، بلکیم کینگ توسیقلیک دیر که اولردن تعلیم آلیش حقی، اجتماعی اورین و ساغلیقنی سقلش خذمتلردن فایدهلنه آلیشلرینی آلگن و شونینگدیک عیاللردن قطاری کوندهلیک ۱۰۰-۱۵۰ افغانی درآمد بیلن عایلهلرینینگ سرپرستلیگینی بویینلریگه تاشیدیلر.
کابل ده حیات کیچیریب و تورت ییلدن بیری اهالی اوییده ایشلهیدیگن آلتی فرزند آنهسی بولمیش نسرین حکیمینینگ ایتیشیچه، بالهلریگه حیات کیچیریش اوچون ایمس، بلکیم اولرنینگ تیریک قالیشلری اوچون اوی-جای امکانیتینی تامینلش مقصد سعیوحرکت قیلماقده. اونینگ کوپهیتیریشیچه، آز درآمد بیلن اوزی و بالهلرینینگ دستلبکی نیازلرینی تامین قیله آلمهیدی. «اهالینینگ اویلریده ایشلهیمن؛ اوزیم عایله سرپرستیمین؛ ییتی کیشیمیز و یالغیز اوزیم ایشلهیمن. قشاقلیک سبب ساغلیقنی سقلش خذمتلریدن درست شکلده فایدهلنه آلمهیمن، قیزیم کسل و مین اونینگ دوالنیشی اوچون هیچ بیر نرسه قیله آلمهیمن. فرزندم میندن بیر نرسه ایستسه و مین تامین قیله آلمهسم مینی اوچون کوپ اذیت قیلووچی دیر. حاضرگی کونلر اهالی اوییده ایشلش بیلن ۱۰۰-۱۵۰ افغانی قولگه کیلتیرهمن که هیچ بیر نرسه هم بولمهیدی.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
شوندهی بیرحالده، آتهنینگ اوزاقلیگی بیلن کیچیک سینگیللری و کسل آنهسینینگ سرپرستلیگی بوینیگه بولگن ۲۲ یاشر معصومهنینگ ایتیشیچه، اقتصادی قیینچیلیکلری و حیات معمالری یانیده، اجتماعی آزار-اذیت هم حیاتیدهگی قیینچیلیکلردن باشقه بیر تامانی دیر.
معصومهنینگ کوپهیتیریشیچه، آرزولری و هدفلری قشاقلیک قربانیسی بولیب و اولرنینگ حقیقتگه اَیلهنیشی اوچون هم هیچ قندهی یولنی هم کورمهیدی. «حیاتدن جودهیم زیریککنمین؛ مهاجرلر ریاستیگه هم عریضه بیردیم؛ بیراق حاضرگچه یاردم قولگه کیلتیرگنیم یوق. درس اوقیشنی ایستهیمن؛ بیراق ایشلش گه مجبورمین. ایشلش اوچون اویدن چیقسم هر کیم هر نرسه دیهدی، قیته ایغلهب اویگه کیلهمن.»
۲۰۲۱-ییلده اسلام امیرلیگینینگ قیته قدرت گه ایریشگنیدن کیین، تورلیخیل ادارهلرده ایشلهیدیگن مینگلب عیال، ایشسیز بولگن. بو وضعیت سیزیلرلی درجهده ایشسیزلیک، عایلهلر درآمدی کمهیشی و عمومی قشاقلیکنینگ کوچهیشیگه سبب بولگن.
موجود چیکلاولر یانیده، شونینگدیک امریکا یاردملرینینگ کیسیلگنی افغانستان دهگی عیاللرنی کوپینچه اقتصادی قیینچیلیکلر بیلن روپهره قیلگن. حقوقی مسئلهلر بیلرمانی عبدالجلیل واحدیار، اساسی خذمتلردن عیاللرنینگ فایدهلنه آلمسلیگی سببینی قشاقلیک دیب، عیاللرنینگ حقوقی وضعیتی یخشیلنیشی اوچون ییچیم یوللرنی پیشنهاد بیریب و ایتیشیچه: «شرعی قاعده-قانوننینگ رعایت بولیشی بیلن عیاللرگه مناسب ایش فرصتلری یرهتیلیشی، دینی سنتلرگه حرمت قایل بولیش گه علاوه، قشاقلیک کمهیشی، عایلهلر وضعیتی یخشیلنیشی و اجتماعی عدالت تامینلیشیگه زمینه یرهته آلهدی. بو توغریده جمعیتنینگ عمومی فرهنگی و رسمی پالیسیلرده عیاللرگه نسبت سلبی فکر-توشینچهلرنینگ کمهیشی و ییتکرمهلر، تعلیم توزیمی و مسجدلر آرقهلی حقوقی آگاهیلیکنینگ رواجلنیشی، عیاللر حقلریدن برقرار قوللب-قوتلنیشیده مهم اورینگه ایگه دیر.»
باشقه بیر تاماندن، اقتصادی مسئلهلر بوییچه ایش بیلرمان آذرخش حافظی، امنیت یوقلیگی و سونگی ییللرده اقتصادی برنامهلر یوقلیگینی، مملکتده قشاقلیک کوچهیشی سببی دیب و ایتیشیچه: «تورت ییلدن بیری افغانستان سرمایهسی توختهتیلگن؛ قشاقلیک کمهیشی اوچون هیچ بیر خلقارا موسسهدن هم قرض آلالمهیدی، افغانستاننینگ رسمیت گه تانیلیشی کیرهک. ۵۱ مملکتده افغانستاننینگ تجاری و سنتی مجتمعلری بار؛ او ییرده سرمایه یاتقیزیلسه، افغانستاننینگ قشاقلیک سیماسی اوزگرهدی.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
بولرگه علاوه، اقتصاد وزیرلیگی سوزلاوچیسی عبدالرحمان حبیب، قشاقلیک کمهیشی اوچون بو وزیرلیکنینگ برنامهلری حقیده سلاموطندار گه ایتیشیچه: «اقتصادی موجود امکانیتلرگه تیهنیش و اَیری اعتبار ملی دستورلرگه قرهتیلگن که اولر قطاریگه ترانسپورت و انرژی آستقورمهلرینی رواجلنتیریش، تجارتنی یینگیللشتیریش و صادراتنی کینگهیتیریش آرقهلی ایچکی محصوللر و خصوصی سکتور گه یاردم بیریش کیرهدی. شونینگدیک زراعت، صناعت، سودا و کان سکتورلریگه اولویت بیریلیشی، تعلیمی برنامهلر آرقهلی ایش فرصتلری یرهتیلیشی و اقتصادی وضعیت یخشیلنیشی اوچون کیچیک کسبوکارلردن حمایت قیلینیشی و قشاقلیک بیلن قرشی کورهش، اهالی حیاتی وضعیتی یخشیلنیشی توغریسیده ایشیمیزنینگ اونملی بولیمیگه قرار تاپگن.»
۱۴۰۳-ییل ۲۷-میزان ترقهتیلگن خلقارا شاخص گزارشیده کیلیشیچه، ۲۰۱۵/۲۰۱۶دن ۲۰۲۲/۲۰۲۳-ییلگچه افغانستان ده قشاقلیک ۵.۲ فایزدن آرتیق آشیب و قشاقلیککه روپهره بولگن جمعیتگه باشقه ۵.۳ میلیون کیشی هم قوشیلگن.
