دوستان یا هم‌راهان همیشه می‌توانند روی شخصیت فرد اثرگذار باشند؛ طوری که دوستان خوب، می‌توانند به پیش‌رفت و شکوفایی یا ایجاد اخلاق نیکو در فرد بینجامد و دوستان ناسالم یا کج‌رو، می‌توانند زیان‌های مالی، روانی و افت شخصیت اجتماعی را برای فرد به هم‌راه داشته باشد.
سلام‌وطندار در این گزارش، با ۱۶ جوان شامل نه پسر و هفت دختر گفت‌وگو کرده که انتخاب دوست‌های نامناسب، آن‌ها را دچار افسردگی و تغییر در خوی و رفتار کرده یا هم به ترک تحصیل یا اعتیاد آن‌ها به مصرف مخدر انجامیده است. هفت گفت‌وگو‌شونده در این گزارش، گفته اند که به دلیل انتخاب دوستان نامناسب، از ادامه‌ی آموزش و تحصیل باز مانده اند.
مبین ۲۵ساله، باشنده‌ی بلخ، می‌گوید دوستی که بیش‌ترین وقتش را با او سپری می‌کرد، او را به بی‌توجهی به اشتراک در صنف درسی تشویق کرده و در نهایت سبب شد که از ادامه‌ی تحصیل باز بماند. او می‌افزاید: «مرا همیشه به نرفتن به صنف، ترک‌کردن برنامه‌های کاری و رفتارهای خراب تشویق می‌کرد؛ بیشتر از این که وقتم را به اهدافم سپری کنم، به کارهایی سپری می‌کردم که به ضررم تمام می‌شد و از تحصیل کار و زندگی‌ام ماندم.»
آرزوی ۲۴ساله، باشنده‌ی کابل و یکی دیگر از گفت‌وگوشوندگان در این گزارش، می‌گوید که دنبال‌کردن عادت‌های دوستش، سبب شده که نتواند به آموزش ادامه دهد. «اصلن توجه به درس نداشت؛ مرا می‌گفت این همه افراد درس خواند چه شد که حال تو می‌خوانی؛ می‌گفت در این جا کس درس بخواند یا نخواند برایش نمره‌ی رایگان می‌دهند؛ کم‌کم همین صفاتش به من انتقال یافت و علاقه‌ام به درس کم شد.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
در سوی دیگر، پنج تن از گفت‌وگوشوندگان، می‌گویند که هم‌نشینی با دوستان شان، باعث تغییرها در خلق‌و‌خو و عادت‌های شان شده و در نهایت، آن‌ها را به افسردگی دچار کرده است.
هوسی فیاض ۲۱ساله، باشنده شهر پلخمری، مرکز بغلان که دوستانش باعث تغییر خلق‌و‌خو و دورشدن او از بستگانش شده، می گوید: «زمانی که با او می‌گشتم خو و عادت‌هایش روی من اثر گذشت؛ حتا دوستان، قوم و فامیلم رفتارش با من تغییر کرده بود؛ این باعث شد خشم خانواده‌ام بر انگیخته شود و چند روز از مکتب محروم شوم.»
همین گونه، عارف ۲۷ساله، باشنده‌ی تخار که مدرک کارشناسی در بخش حقوق و علوم سیاسی دارد، می‌گوید که به دلیل افسرده‌بودن دوستش، او نیز افسردگی گرفته است. «او یک آدم منفی‌گرا و افسرده بود؛ وقت بی‌کاری‌ام را با او سپری می‌کردم؛ همان فکر و ایده‌اش تأثیر منفی روی روحیه‌ام گذاشت و مرا افسرده کرده بود.»
گفت‌وگوشوندگان در این گزارش، در کنار بازماندن از آموزش و دچارشدن به ناخوشی روانی، اعتیاد به مصرف مواد مخدر را نیز یکی دیگر از پیامدهای هم‌نشینی با افراد نامناسب عنوان کرده اند.
چهار تن از این گفت‌وگوشوندگان که دوره‌های ترک اعتیاد به مواد مخدر را پشت سر گذاشته اند، می‌گویند دوستان شان سبب شده بودند که به مصرف مواد مخدر اعتیاد پیدا کنند.
کریم‌الله ۱۹ساله، باشنده‌ی پروان که سه سال به مصرف مواد مخدر اعتیاد داشته، می‌گوید که انتخاب دوستان نادرست و هم‌راهی با افرادی که اعتیاد داشتند، او را به سمت مصرف این مواد کشانده است. «سه سال از مواد استفاده کردم؛ آن قدر بالایم تأثیر کرد که کاملن گفتار و رفتارم مانند همان دوستم شده بود؛ من هم یک آدم جنگ‌جو شده بودم و همیشه در مکتب جنگ می‌کردم.»
با این حال، شماری از خانواده‌ها، انتخاب دوست را برای فرزندان شان مهم می‌دانند و تأکید دارند که دوستان نادرست، روی رفتار و شخصیت فرزندان شان تأثیر منفی گذاشته است.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
سکینه، باشنده‌ی پروان که مادر سه فرزند است، از تأثیر دوستان بر روی رفتار یکی از فرزندانش چنین می‌گوید: «از رفتارهای پسرم راضی نیستم؛ اصلن دوست‌های خوب برایش انتخاب نکرده است؛ دوستانش آن قدر بالایش تأثیر گذاشته که سبک لباس پوشیدنش مانند آن‌ها شده؛ طرز صحبت کردن همانند آن‌ها شده و ناوقت خانه می‌آید و به حرف‌های ما گوش نمی‌دهد.»
جامعه‌شناسان نیز، انتخاب دوست را بر شخصیت و هویت جوانان تأثیرگذار می‌دانند و تأکید دارند که جوانان باید در انتخاب دوستان خود با آگاهی و دقت عمل کنند تا از تأثیرهای منفی احتمالی جلوگیری کنند.
احمدراشد صدیقی، جامعه‌شناس، می‌گوید: «اگر در دوستی که ما انتخاب کردیم، ما را به راه غلط کشاند به راه‌های اعتیاد، افسردگی و یک سلسله مشکلات اجتماعی یا انزوا اجتماعی رساند، باید از همان لحظه قطع رابطه کنیم؛ چون موردهای منفی را هر قدر ما قطع کنیم به فایده ما است.»
جوانان در حالی از تأثیرهای منفی دوستان نامناسب می‌گویند که کارشناسان اجتماعی و روان‌شناسان، همواره داشتن دوست سالم را نه تنها دلیلی بر رفع تنهایی بل که سبب رشد اجتماعی، کسب مهارت‌ها و رشد شخصیتی عنوان کرده اند.
