تبدیل‌شدن ویروس کرونا به یک ویروس همه‌گیر جهانی، تبعات اقتصادی بسیاری داشته است که نزدیک به همه کشورهای جهان از آن متأثر شده‌اند. در این میان، افغانستان نیز مانند بسیاری از کشورها درگیر این همه‌گیری جهانی شد؛ ویروسی که از انتهای سال ۱۳۹۸ آغاز و تداوم آن تاکنون، اقتصاد افغانستان را در شرایط ناخوشایندی قرار داده است.
بسته‌شدن مکان‌ها، کاهش قابل توجه درآمد، افزایش بی‌کاری، محدودیت‌های سفر، بی‌نظمی در صادرات و واردات و فاصلهگذاری اجتماعی نه‌تنها بنیادهای اجتماعی بشر را به خطر انداخت؛ بل‌که باعث آشفته‌گی شدید در بخش اقتصاد هم شد.
بر این اساس و در مقطعی که کرونا هنوز در افغانستان نفس می‌کشد، موج چهارم کرونا هم در راه است. تنها در چند ولایت اندک شفاخانه‌های کووید ۱۹ فعال است، بهای دارو افزایش یافته است و مردم به خدمات صحی دست‌رسی ندارند. شهروندان کشور نگران جهش جدید این ویروس‌اند و می‌گویند که با افزایش شمار مبتلایان هراس از دور جدید قرنطینه دارند.
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
مرحبا محمدی، یک تن از بازرگانان در کابل، می‌گوید که با همه‌گیری کرونا بازار تولید و فروش با مشکل روبهرو شد و تقاضا در بازارهای مالی به‌طور قابل توجهی کاهش یافت و تاکنون هم زیان‌های به‌جامانده از دوران همه‌گیری را جبران نتوانسته است.
او می‌گوید: «ویروس کرونا بدون شک در افغانستان مانند دیگر کشورهای جهان، تأثیرات منفی خود را برجای گذاشت. خصوصاً در کاروبار که از این حالت مستثنی نبوده و به کاروبار ۸۰ درصد تأثیرات وارد کرده است. تمام مشتریان خود را از دست داده‌ایم. ویروس کرونا تأثیرات مخرب خود را برجای گذاشت که ما شاهد آن وضع و حال بوده‌ایم».
در حالی که بسته‌شدن بندرها، محدودشدن فعالیت‌های اقتصادی، قرنطینه‌شدن شهر‌های بزرگ و مهم تجارتی در سراسر جهان سبب شد تا سکتورهای خصوصی متضرر شوند و بر عواید داخلی کشورها نیز تأثیر منفی بگذارد، برخی از کارشناسان به این باور اند که وابسته‌گی اقتصادی افغانستان به کمک‌های جامعۀ جهانی در دوران همه‌گیری، اقتصاد این کشور را به چالش جدی روبهرو نکرد.
هرچند تجارت‌های کوچک متضرر شده؛ اما به‌طور مجموعی اثرهای بسیاری به هم‌راه نداشته است. محمدشبیر بشیری، آگاه مسائل اقتصادی، می‌گوید: «در افغانستان که یک اقتصاد محوری و مرکزی نداشتیم و هم‌اکنون هم نداریم که با شیوع ویروس کرونا ضربه خورده باشد. ما یک اقتصاد وابسته به کمک‌های جامعۀ جهانی و ایالات متحدۀ آمریکا داشتیم. در حال حاضر اگر موج چهارم به همان شدت و قدرت دو سال پیش حمله کند، نظر به گرسنه‌گی، فقر و بی‌کاری که در داخل افغانستان وجود دارد، توان قرنطینۀ مردم را نداریم و اگر نتوانیم قرنطینه کنیم، ویروس سراسری می‌شود و قتل عام به‌راه می‌اندازد. بحثی دیگر این‌که تمام تشبثات کوچک و متوسط خصوصی از بین خواهد رفت و با ازدست‌دادن این تشبثات، یگانه کشور دنیا خواهیم بود که ۱۰۰ درصد زیر خط فقر قرار دارد.»
تعطیلات، قرنطینه، رعایت فاصلهگذاری اجتماعی برای جلوگیری از گسترش بیماری کووید ۱۹، توقف و محدودشدن کار و فعالیت‌ها، سبب افزایش بی‌کاری در کشور شد. بر بنیاد آمار‌ها، بیشتر شهروندان افغانستان فقیر اند و در صورتی که مشغول به کار نباشند، قادر به تأمین نیاز‌ها و مصارف روزمرۀ خود نیستند.
سلام‌وطندار فارسی را در توییتر دنبال کنید
در شرایطی پیش از کرونا، ۲۴ درصد نیروی کار عملاً بی‌کار بودند و ۵۴ درصد نفوس زیر خط فقر زنده‌گی می‌کردند. با گسترش این ویروس، نرخ بی‌کاری افزایش چشم‌گیری داشت. بیشتر خانواده‌ها دست‌کم نصف عایدی‌شان را از فعالیت‌های مانند دکان‌داری، دست‌فروشی و کار روزمزد در بخش‌های ساختمانی، زراعت و مزدورکاری به‌دست می‌آورند.
چنان‌چه سیدمعصوم سادات، یک تن از کسبه‌کاران در کابل، می‌گوید: «در زمان کرونا زیان اقتصادی و مالی دیدیم. ۴۰۰ هزار افغانی در دو دورۀ کرونا تنها از حساب دکان و کرایه پسمان شدیم. تاکنون سرپای خود ایستاد نشده‌ایم و توان هیچ نوع فعالیت را نداریم و اقتصادمان صفر است. مردم دیگر توان قرنطینه را ندارند.»
تا زمانی که این بیماری در جامعه وجود داشته باشد، رشد فعالیت‌های اقتصادی را ناممکن می‌کند. ثابت‌نگه‌داشتن عرضۀ مجموعی مواد اولیه، کمک به نیازمندان و افراد آسیب‌پذیر، معافیت‌های مالیاتی، بلندبردن ظرفیت شفاخانه‌ها، ارائۀ بهتر خدمات صحی، خریداری دارو و لوازم صحی برای تشخیص و درمان بیماران، از جمله مواردی‌اند که دولت نیاز دارد به آن اقدام کند.
