جنگ‌های افغانستان در کنار دیگر پیامدهای ویران‌گری که با خود داشت، سبب شد که میلیون‌ها شهروند، کشته شده و میلیون‌ها تن دیگر عضو یا اعضای بدن شان را از دست دهند و خانواده‌های زیادی بدون سرپرست شوند. برای دست‌یافتن به تصویر نسبی از وضعیت این شهروندان، گفت‌وگویی را با فیصل خاموش، سخن‌گوی وزارت امور شهدا و معلولین انجام داده‌ایم.
در نزدیک به سه سال گذشته، در مجموع چه تعداد بازماندگان شهدا، افراد دارای معلولیت و معیوب را در سیستم جدید ثبت نام کردید و مستحق دریافت معاش شناخته شده اند؟
وزارت امور شهدا، معلولین و معیوبین، برای یتیم‌ها، افراد دارای معلولیت، بیوه‌ها، خدمات ارائه می‌کند. متأسفانه! باید بگویم که تعداد این افراد در کشور بی‌اندازه زیاد است. بناً وزارت امور شهدا و معلولین در قدم نخست، ثبت نام آن‌ها را شروع کرد. تا اکنون به شمول مرکز، حدود ۶۱۴ هزار معلول، معیوب، بیوه و یتیم را ثبت کرده‌ایم. در این جمع، ۹۰ هزار بیوه، ۳۵۰ هزار یتیم و ۱۸۰ هزار فرد دارای معلولیت ثبت شده اند. در این جمع، بازماندگان شهدای امارت اسلامی، نظام پیشین، افراد دارای معلولیت‌های طبیعی و مادرزاد، بدون کدام تبعیض ثبت نام شده اند.
شکایت وجود دارد که افراد راجسترشده در سیستم نظام پیشین را از فهرست بیرون کرده اید؟
در نظام پیشین، مشکلات اداری، جعل، تذویر و رشوت‌ستانی خیلی زیاد بود. افراد با استفاده از کمیشن‌کاران، خود را معلول یا یتیم ثبت کرده بودند و حقوق می‌گرفتند. ما وقتی آمدیم، در قدم نخست دیتابس نظام پیشین را لغو کردیم و ثبت نام جدید را شروع کردیم. یتیم‌ها و معلولان خیالی که به اساس جعل و تذویر درج سیستم بودند را بیرون کردیم. این گونه یتیم و افراد دارای معلولیتی داشتیم که در دنیا حضور نداشتند، خیالی بودند؛ یا افرادی که به عنوان معلول ثبت سیستم بودند، به دفتر خواستیم شان؛ اما تنها انگشت شان مشکل داشت؛ ولی ۱۰۰ درصد خود را معلول جا زده بود و حقوق صددرصدی می‌گرفت. به همین لحاظ ما دیتابس جدید ایجاد کردیم. دیتابس جدید برای ما کمک کرد که افراد خیالی و جعل‌کار از سیستم حذف شدند.
بر اساس آمارها کم‌و‌بیش ۱۳درصد جمعیت افغانستان که پنج میلیون می‌شود دارای معلولیت و بازماندگان جنگ اند. وزارت شهدا و معلولین، ۶۰۰ هزار را ثبت کرده است؛ سرنوشت دیگران چه می‌شود؟
وزارت امور شهدا و معلولین از خود قانون و پالیسی دارد. بر اساس آن افراد معلول و بازماندگان شهدا، ثبت می‌شوند و ماهانه برای شان حقوق پرداخت می‌شود. نخستین شرط ثبت‌نام در سیستم، این است که این فرد یتیم باشد، مشکلات اقتصادی داشته و زیر ۱۸ سال باشد. اگر سن یتیم از ۱۸ بیشتر باشد، مستحق دریافت حقوق نمی‌شود. علاوه بر این، به اندازه‌ی که در رسانه‌ها آمار داده می‌شود، این تعداد نیست. ما به شکل شفاف ثبت نام کرده‌ایم و تا اکنون، ۶۱۴ هزار فرد دارای معلولیت، معیوب و بیوه‌ها در وزارت شهدا و معلولین ثبت شده اند. ما تلاش داریم که پروسه‌ی ثبت نام در سال روان به پایان برسد. زمانی که پروسه به پایان رسید، ارقام واقعی به دست خواهد آمد.
در پروسه‌ی جذب بازماندگان شهدا، افراد دارای معلولیت و معیوبان، چه اندازه عدالت در نظر گرفته شده است؟
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
عدالت و انصاف در تمام مرحله‌ی پروسه در نظر گرفته شده؛ چون تمام اعضای کمیته‌ی ارزیابی، عالمان دینی بودند. این برای ما فرق نداشت که چه کسی مربوط به کدام حزب یا گروه است؛ تنها باید مستحق باشد و شرایط را داشته باشد. در قدم نخست، مدیریت ولسوالی، در قدم دوم ریاست شهدا و بعد بر اساس استعلام استخبارات، از خانواده‌ی یک مستحق معلومات جمع‌آوری می‌شود. در پایان بر اساس معلومات به‌دست‌آمده، خانواده برای ثبت و بایومتریک خواسته شده و کارت برای شان توزیع می‌شود.
حالا که قوانین نظام گذشته ملغا شده، وزارت امور شهدا و معلولین بر اساس کدام قانون فعالیت می‌کند؟
در دوران جنگ و جهاد نیز، کمیسیون شهدا و معلولین فعال بود و با جدیت کار می‌کرد. پالیسی و قانون وجود داشت؛ اما به اساس فرمان امیرالمومنین، هر اداره مکلف است که قانون کاری خود را بسازد. کمیته‌ی تنظیم قانون در این وزارت ماه‌های زیادی روی آن کار کرد و از قانون نظام پیشین و قوانین دیگر که با شریعت و قرآن در تضاد نباشد، کمک گرفتیم که امروز این قانون نهایی شد. به وزارت عدلیه فرستاده می‌شود و تا روزهای بعد برای توشیح نزد امیرالمومنین فرستاده خواهد شد.
آیا تفاوتی میان شهیدان امروز و دوره‌ی جمهوری وجود دارد؟ برخورد دوگانه نسبت به این قضیه چه اندازه جدی است؟
قبلاً هم اشاره کردم که هیچ نوع تبعیض وجود ندارد. این جا افغانستان است. در هر بخش کاری شکایت وجود دارد. بارها از آدرس شما و آدرس‌های دیگر، به تمام بازماندگان شهیدان که از نظام گذشته باقی مانده اند، پیام داده‌ایم که اگر در این مورد شکایتی از کارمندان این اداره وجود دارد برای ما شریک سازید.
از کندی روند کار در وزارت شهدا و معلولین شکایت وجود دارد. مردم باید ماه‌ها منتظر بمانند که نوبت شان برای راجستر برسد؟
در گذشته چنین بود؛ اما تشکیل کارمندان را افزایش دادیم و این مشکل حل شده است.
آیا این وزارت، برنامه‌های درازمدتی که بتواند در زندگی افراد دارای معلولیت تغییر ایجاد کند، داشته است؟
اول باید مشکل اقتصادی این افراد و خانواده‌ها حل شود. ما برای هر یتیم، ماهانه ۲۰۰۰ افغانی حقوق تعیین کرده‌ایم. خانواده‌هایی هم وجود داشت که در سال گذشته، تا ۶۰۰ هزار افغانی حقوق دریافت کردند. در کل روی حل مشکلات اقتصادی آن‌ها کار صورت گرفته و بودجه هر سال در حال تغییر است. سال گذشته ما ۱۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون افغانی توزیع کردیم. کار بنیادی دیگر برای افراد دارای معلولیت و یتیم‌ها، ایجاد زمینه‌های آموزش فنی و حرفه‌ای است. با کمک برخی از مؤسسه‌ها و نهادها، برای شمار زیادی از افراد دارای معلولیت و بازماندگان شهیدان، در بخش‌های خیاطی، ترمیم یخچال، جنراتور زمینه‌های آموزش را فراهم کردیم. تلاش داریم که این روند در ولایت‌ها نیز گسترش یابد.
در زمینه‌ی فراهم‌سازی کار برای افراد دارای معلولیت و خانواده‌ی شهیدان، این وزارت چه قدر کار کرده است؟
هر وزارت مسئولیت دارد که سه درصد کارمندان اداری‌اش، باید از افراد دارای معلولیت باشد. وزارت شهدا و معلولین، این روند را تکمیل کرده است. ما تلاش داریم وزارت‌خانه‌های دیگر نیز این کار را انجام دهند.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
چه تعداد زن‌های دارای معلولیت شامل دیتابس وزارت شهدا و معلولین است؟
۳۰ هزار زن داری معلولیت، از سوی وزارت امور شهدا و معلولین ثبت شده و به آن‌ها حقوق پرداخت می‌شود.
چه اندازه با فساد گسترده‌ی اداری مبارزه شده است؟
بله! فساد از این وزارت ختم شده است. گلم جعل و تذویر برچیده شده؛ اما بازهم به طور قاطع گفته نمی‌توانم که فساد وجود ندارد؛ ولی اگر شکایتی از کارمندی صورت گیرد و از سوی استخبارات شناسایی شود، برکنار خواهد شد.
چه تعداد کارمندان نظام پیشین در این وزارت کار می‌کنند؟
حدود ۹۰ درصد کارمندان نظام پیشین، هنوز مصروف کار در این اداره استند.
چه زمانی افغانستان دارای جامعه‌ی فراگیری می‌شود که افراد دارای معلولیت در کنار سایر شهروندان از حقوق مساوی برخوردار شوند و سهولت‌های زندگی، توسط حکومت برای شان فراهم شود؟
حالا که کارها منظم جریان دارد. ما در بخش یتیم‌ها مشکل نداریم و برای هر کدام ماهانه دو هزار افغانی حقوق می‌پردازیم. این جا افغانستان است. مشکلات در برخی از عرصه‌ها وجود دارد؛ ولی ما امیدواریم و تلاش می‌کنیم تا زمینه‌ی بهتری زندگی را برای افراد دارای معلولیت و بازماندگان شهیدان فراهم سازیم و از همه‌ی شهروندان می‌خواهیم که برای امارت اسلامی فرصت دهند و در کنار این نظام بیایستند.
