بارداری‌های پی‌در‌پی، سلامت جسمی و روانی مادران افغان را تهدید می‌کند. پزشکان، آن را از عامل‌های مرگ‌ومیر مادران می‌دانند و روان‌شناسان نسبت به پیامد‌های ناگوار آن هشدار می‌دهند.
آیا راهی برای پیش‌گیری وجود دارد؟
متخصصان نسایی_ولادی در کابل، بر نیاز رعایت فاصله‌ی مناسب میان بارداری‌ها تأکید می‌کنند.
سونیتا بهرام، متخصص نسایی_ولادی در کابل، در باره‌ی تأثیرهای بارداری‌های پی‌در‌پی بر سلامت مادران می‌گوید: «برای حفظ سلامت مادر و نوزاد، باید دست‌کم دو سال فاصله میان زایمان‌های طبیعی و سه سال میان زایمان‌های سزارین رعایت شود. بارداری‌های پی‌در‌پی و بدون وقفه سبب ضعف جسمی، کم‌بود مواد مغذی و مشکلات روانی مانند افسردگی در مادران می‌شود.»
در حالی که بارداری‌های پی‌در‌پی سبب افزایش مرگ‌ومیر مادران می‌شود، راهکارهای مختلفی برای ایجاد فاصله میان بارداری‌ها وجود دارد.
بانو بهرام، در این باره می‌افزاید: «ما روش‌های مختلفی برای ایجاد وقفه میان ولادت‌ها داریم. برخی از این روش‌ها شامل بستن نفیر‌ها (لوله‌های رحمی) در زنان یا دوختن لوله‌های انتقال اسپرم در مردان است. هم‌چنین، برداشتن کامل رحم مادر توسط عمل جراحی، یکی از روش‌های درازمدت پیش‌گیری از بارداری محسوب می‌شود. در کنار این، روش‌های کوتاه‌مدت هم دارد؛ مانند استفاده از تابلیت‌های جلوگیری (CEC،POP)، امپول‌های مانند سایانا یا دیپو-پروورا، کپسول‌های زیرجلدی و لوپ‌های داخل رحمی.»
با وجود این امکانات، بسیاری از مادران به دلیل‌های مختلف از جمله نبود آگاهی کافی و فشارهای اجتماعی، از این گزینه‌ها استفاده نمی‌کنند.
نرگس (نام مستعار)، مادر پنج فرزند، یکی از زنانی است که بدون درنظرگرفتن فاصله میان بارداری‌ها، فرزندانش را به دنیا آورده است. او، از تأثیرهای جسمی و روحی بارداری‌های پی‌در‌پی چنین روایت می‌کند: «فرزندانم با فاصله‌های بسیار کم به دنیا آمده اند و همین باعث شده همیشه خسته و بی‌حوصله باشم. بی‌خوابی‌های مداوم و مسئولیت‌های سنگین خانه و خانواده، فشار زیادی بر من وارد کرده است. رسیدگی به فرزندان و کارهای روزمره، فرصت استراحت را از من گرفته است.»
خستگی مداوم و استرس‌های درازمدت، می‌توانند سلامت روانی مادران، کودکان و وضعیت عمومی خانواده را زیر تأثیر قرار دهند.
مرضیه لوگروال، مادر دو فرزند، می‌گوید که یک پسر و یک دختر را با فاصله‌ی تنها یک سال به دنیا آورده است. او، در باره‌ی وضعیت جسمی و روانی خود چنین می‌گوید: «خستگی جسمی و روانی هر روز مرا درگیر می‌کنند. گاهی احساس می‌کنم اگر شرایط بهتر بود، شاید راحت‌تر می‌شدم. با این که مادر، همسر و عضو فعال جامعه هستم، این خستگی باعث می‌شود گاهی نتوانم همه کارهایم را به خوبی انجام دهم. خستگی در پایان روز به اوج می‌رسد و احساس می‌کنم به استراحت بیش‌تری نیاز دارم.»
بر بنیاد آمار سازمان جهانی بهداشت، ۱۰ درصد مادران باردار و ۱۳ درصد مادران پس از زایمان با اختلال‌های روانی روبه‌رو اند. روان‌شناسان در افغانستان، هشدار می‌دهند که بارداری‌های پی‌در‌پی این خطر را افزایش می‌دهد.
حدیثه یوسفی، روان‌شناس، می‌گوید که در بارداری‌های پی‌در‌پی «خستگی مزمن، کم‌خوابی، فشار‌ها و مسئولیت‌های کودک قبلی، احتمال افسردگی را بیشتر می‌کند.» افزون بر افسردگی، «اضطراب و استرس مداوم، نگرانی در باره‌ی تربیت فرزندان، هزینه‌ها و توانایی رسیدگی به چند کودک در سنین نزدیک، بار سنگین روانی به هم‌راه دارد.»
مسئولیت بیش از اندازه سبب می‌شود که مادران نتوانند به همه‌ی کودکان رسیدگی کنند. بانو یوسفی، به این باور است که این موضوع «احتمال افسردگی مادران را افزایش می‌دهد؛ زیرا احساس گناه یا ناکامی می‌کنند.»
تأکید متخصصان و تجربه‌ی مادران، نشان می‌دهد که رعایت فاصله‌ی مناسب میان ولادت‌ها، نه تنها سلامت جسمی و روانی مادران را تضمین می‌کند، بل سبب رشد بهتر کودکان و بهبود وضعیت اجتماعی خانواده‌ها نیز می‌شود.
یادداشت:
افسردگی، یک اختلال جدی است که می‌تواند تا مرگ مادر یا نوزاد نیز پیش برود. این اختلال نیازمند درمان تخصصی است که باید زیر نظر یک روان‌شناس یا روان‌پزشک انجام شود. اگر نشانه‌های این اختلال را در خود مشاهده می‌کنید، لطفاً برای درمان آن اقدام کنید!
