با این‌که به ‌قدرت‌رسیدن دوبارۀ امارت اسلامی در افغانستان با امضای توافق‌نامۀ دوحه در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ رقم خورد، اما با گذشت چند ماه از سقوط نظام جمهوری، آمریکا اعتماد پیشین خود را به امارت اسلامی از دست داده و برای نظارت از وضعیت امنیتی در افغانستان و مقابله با تهدیدهای احتمالی برضد منافع ملی خود، هرازگاهی پهپادهایی را بر فراز خاک این کشور به پرواز در می‌آورد. این پروازهای نظارتی هرچند در آغاز حساسیت بسیاری را برای امارت اسلامی در پی نداشت؛ اما ادعای کشتن ایمن الظواهری، رهبر شبکۀ القاعده در منطقۀ شیرپور شهر کابل توسط آمریکا، سبب شد که مداخلۀ نظامی آمریکا در خاک افغانستان بیش‌تر رسانه‌یی شود و واکنش‌هایی را کم‌ازکم در حد حرف در پی داشته باشد.

بی‌اعتمادی‌ای که در ماه‌های نخست قدرت‌گیری امارت اسلامی میان این حکومت و ایالات متحدۀ آمریکا شکل گرفته، تنها به رابطۀ این دو حکومت محدود نمانده و مانند همیشه پای پاکستان را نیز به قضایای افغانستان باز کرده است.

محمدیعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع افغانستان، روز یک‌شنبه، ششم سنبله، در نشستی با رسانه‌ها مدعی شد که هواپیماهای بی‌سرنشین آمریکایی از خاک پاکستان به پرواز در می‌آید و وارد قلمرو فضایی افغانستان می‌شود. پس از این اظهار مجاهد، وزارت امور خارجۀ پاکستان یک‌شنبه‌شب، ششم سنبله، با پخش اعلامیه‌یی ادعای محمدیعقوب مجاهد را رد کرد و آن را بدون مدرک خواند. «چنین ادعاهای گمانی، بسیار تأسف‌آور و با عرف دیپلماتیک در تضاد است.»

محمدیعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع افغانستان، روز یک‌شنبه، ششم سنبله، در نشستی با رسانه‌ها مدعی شد که هواپیماهای بی‌سرنشین آمریکایی از خاک پاکستان به پرواز در می‌آید و وارد قلمرو فضایی افغانستان می‌شود.

در سوی دیگر ماجرا، آن‌چه حکم قطعی روی این موضوع را دشوار می‌کند، نبود تکنولوژی/تکنالوژی ردیابی پروازهای عبوری از فضای افغانستان در حکومت امارت اسلامی‌ست؛ طوری که مجاهد می‌گوید: «سیستم رادار ما را آمریکا خراب کرد، اما معلومات ما نشان می‌دهد که این‌ها [هواپیماهای بی‌سرنشین آمریکایی] از خاک پاکستان پرواز می‌کنند و پاکستان به آن‌ها راه می‌دهد. خواست ما از پاکستان این است که از فضای خود علیه ما استفاده نکند.»

وزارت امور خارجۀ پاکستان هرچند گفته است که به تمامیت ارضی همۀ کشورها احترام می‌گذارد و هیچ ارتباطی با پرواز هواپیماهای بی‌سرنشین آمریکایی در خاک افغانستان ندارد؛ اما کنش‌گری پاکستان خلاف این ادعا را به اثبات می‌رساند. ارتش پاکستان از زمان حکومت حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان، تا کنون بارها بر بخش‌هایی از کنر و ننگرهار موشک پرتاب کرده است؛ حقیقتی که با هیچ ترفندی نمی‌توان آن را پوشاند.

برای آن‌هایی که سری از سیاست در می‌آورند و با روی‌کرد پاکستان در برابر افغانستان در چهار دهۀ گذشته آشنایی دارند، به خوبی روشن است که پاکستان به‌دلیل تعریف افغانستان به‌عنوان «عمق استراتژیک» خود، هیچ‌گاهی از دست‌اندازی در امور داخلی این کشور کنار نمی‌کشد.

اکنون در شرایطی که وزارت دفاع افغانستان توان مستندسازی هم‌کاری پاکستان با آمریکا برای نقض حریم فضایی کشور را ندارد و همین‌گونه با سکوتش در برابر رد اعای یعقوب مجاهد از سوی وزارت خارجۀ پاکستان، دو دلیل قوی باقی می‌ماند که با استناد به آن‌ها می‌توان ادعای مجاهد را برحق شمرد.

۱- با این‌که پس از سقوط امارت اسلامی به‌دنبال حملۀ آمریکا بر افغانستان در سال ۲۰۰۱، پاکستان تنها پناه‌گاه امن نیروهای امارت اسلامی بود و این کشور از هیچ کمکی برای تضعیت جمهوری و روی‌کارآمدن دوبارۀ امارت اسلامی به قدرت خودداری نکرده است، اما سیاست خارجی امارت اسلامی به‌ویژه روی‌کردی که در برابر طالبان پاکستانی در پیش گرفت، باعث شد که پاکستان نتواند به ساده‌گی امارت اسلامی را حکومت دوست و هم‌کار خود تلقی کند.

پناه‌گرفتن طالبان پاکستانی در ولایت‌های جنوبی و جنوبی‌شرقی افغانستان پس از روی‌کارآمدن دوبارۀ امارت اسلامی در این کشور و رابطۀ خوبی که میان آن‌ها شکل گرفته است، تهدیدی که از سوی طالبان پاکستانی متوجه حکومت پاکستان است را جدی‌تر و برجسته‌تر کرده است. از سویی هم، تسلط دوبارۀ امارت اسلامی در افغانستان برای طالبان پاکستانی انگیزۀ بیش‌تری برای مبارزه داده است؛ تا جایی که در چند ماه نخست تسلط امارت اسلامی در کشور، طالبان پاکستانی به حمله‌های‌شان بر ارتش پاکستان افزایش دادند.

هراس از تهدیدی که طالبان پاکستانی می‌توانند از خاک افغانستان متوجه پاکستان بسازند، به نحوی سبب شده است که پاکستان در برخورد با امارت اسلامی دچار سردرگمی شود و با آمریکا برای تضعیف امارت اسلامی هم‌کاری کند و یا کم‌ازکم از هم‌کاری با آمریکا می‌خواهد به امارت اسلامی تفهیم کند که در صورت پناه‌دادن به طالبان پاکستانی در خاک افغانستان، نباید انتظار بی‌طرفی را از سوی پاکستان داشته باشد.

۲- هر هواپیمایی، چه باسرنشین چه بی‌سرنشن، برای این‌که از کشور دیگری وارد قلمرو افغانستان شود، نیاز دارد که از فضای یکی از کشورهای همسایۀ افغانستان بگذرد. در شرایط کنونی که آمریکا در جبهه‌های جداگانه‌یی در برابر روسیه، چین و ایران قرار گرفته، عبور هواپیماهای بی‌سر‌نشین آمریکا از خاک دو کشور اخیر منتفی‌ست. پس از این، کشورهای آسیای مرکزی_تاجیکستان، اوزبیکستان و ترکمنستان می‌مانند که به‌دلیل وابسته‌گی به روسیه، حاضر به هم‌کاری با آمریکا نیستند. در چنین شرایطی، تنها پاکستان باقی می‌ماند که هواپیماهای بی‌سرنشین آمریکا می‌تواند از طریق فضای آن وارد افغانستان شود.

در کنار این همه، آمریکا در حین بیرون‌شدن از افغانستان تلاش داشت که پایگاهی دایمی برای نظارت از افغانستان در پاکستان ایجاد کند؛ زیرا نزدیک‌ترین مکان برای اجرای عملیات علیه گروه‌های تروریستی در افغانستان است. در کنار این، با توجه به تعامل مالی و نظامی که از دیرباز میان پاکستان و آمریکا وجود دارد، بدون شک، پاکستان ترجیح می‌دهد در کنار آمریکا بماند تا امارت اسلامی؛ حکومتی که هنوز از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است.

مرتبط با این خبر:

به اشتراک بگذارید:
تحلیل‌های مرتبط

اخبار و گزارش‌های سلام وطن‌دار را از شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید: