افغانستان پس از سال ۲۰۱۴ با سونامی ترک شهروندانش به کشورهای اروپایی روبه‌رو شد. بیش‌تر جوانان و خانواده‌ها برای زنده‌گی بهتر و به‌دور از جنگ و بی‌عدالتی عطای خانه را به لقایش بخشیدند و به یکی از کشورهای اروپایی سکناگزین شدند. شهروندان کشور برای رسیدن به اروپا از جان و مال‌شان مایه گذاشتند، بسیاری رسیدند و بسیاری دیگر در رؤیای زنده‌گی بهتر در آب‌ها غرق شدند.
مسألۀ سیل‌آسای شهروندان افغانستان سبب شد که دولت دست به کار شود و با کشورهای میزبان تفاهم‌نامه‌هایی را امضا کند و اعلامیۀ مشترک نیز به نشر برساند. در اعلامیه‌یی که در سال ۲۰۱۶ میان افغانستان و اتحادیۀ اروپا به امضا رسیده، برخی نکته‌ها تذکر رفته است. یکی از این نکته‌ها این است که کشورهای اروپایی نباید حتی یک پناه‌جوی افغانستانی را بازگشت بدهند. کهولت سن، زنان بی‌سرپرست، کودکان بی‌سرپرست و بیماری بی‌درمان از مواردی‌اند که دست کشور میزبان را می‌بندد تا پناه‌جو را به کشور بفرستد.
مسئولان وزارت مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان می‌گویند که بر بنیاد اعلامیۀ مشترک افغانستان و اتحادیۀ اروپا، از سال ۲۰۱۶ تاکنون ۴۰ پناه‌جوی افغانستانی که قرار بود به کشور فرستاده شوند، رد و در کشورهای آلمان و فرانسه ماندگار شدند.
سلام‌وطندار فارسی را در فیس‌بوک دنبال کنید
سیدعبدالباسط انصاری، مشاور بخش رسانه‌های وزارت مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان می‌گوید که این افراد به گونۀ عادی در کشورهای میزبان زنده‌گی می‌کنند و مستحق کار و آموزش نیز شده‌اند.
بیش‌تر شهروندان افغانستان از طریق مهاجرت بی‌اسناد قانونی/نامنظم به کشورهای اروپایی سرازیر شده و برخی از پناه‌جویان دشواری‌های فراوان کشیده‌اند.
- مهاجرت نامنظم؛ امیرخان: هنوز به خواستۀ خود که زنده‌گی آرام است نرسیده‌ام
- از افسرده‌گی تا اعتیاد؛ سرانجام مهاجرت
- مهاجرت نامنظم؛ بازگشت بیش از ۵۰۰ هزار شهروند افغانستان در یک سال گذشته از ایران به کشور
- مهاجرت؛ حکایت جوانی که پس از بازگشت به کشور در زنده‌گی‌اش تغییرات مثبت آمد
- مهاجرت نامنظم؛ حکایت جوانی که به اختلال روانی گرفتار شده است
وضعیت پناه‌جویان افغانستانی در هیچ کجای جهان تعریف ندارد و بیش‌ترشان در مشقت و رنج روزگار می‌گذرانند. زنده‌گی پناه‌جویان به کارهای شاق، بی‌سرنوشتی، درآمد اندک، روان‌پریشی و مانند این‌ها گره خورده است. در سال‌های پسین با بالاگرفتن ناامنی و کشتار، بیش‌تر شهروندان افغانستان در گام نخست سه کشور را هدف گرفتند؛ پاکستان، ایران و ترکیه تا از این طریق به اروپا بروند؛ اما زنده‌گی در این مسیر با خونِ دل‌هایی به هم‌راه بوده است. مهاجران افغانستانی که در ترکیه به‌سر می‌برند، هم‌واره از وضعیت نابسامان زنده‌گی شاکی‌اند و در ترکیه چشم به راه گشوده‌شدن مرزها اند و برخی نیز چشم‌انتظار پرونده‌های‌شان را در سازمان‌های مهاجرت می‌کشند.
رضا اکبری، یکی از مهاجران افغانستانی از سه سال به این‌سو در ترکیه با خانواده‌اش زنده‌گی می‌کند. او می‌گوید که وضعیت کار مهاجران در این کشور دشوار و به‌دور از انصاف است. به گفتۀ او، مهاجران با مزد کم کارهای شاق انجام می‌دهند.
سلام‌وطندار را در اینستاگرام دنبال کنید
رضا اکبری می‌گوید: «درآمد در استانبول حداقل سه هزار لیره است؛ ولی افغان‌هایی را که من می‌شناسم، حاضر اند حدود ۱۲ ساعت و دو ساعت رفت‌وآمد چهارده ساعت با دو هزار لیره کار کنند؛ زیرا گزینۀ دیگری ندارند و نمی‌توانند جای دیگری شاغل شوند و کار بکنند. مجبور هستند.»
محبوبه رضایی، دیگر پناه‌جوی افغانستانی‌ست که در سال ۲۰۱۷ به‌دلیل ناامنی و یافتن زنده‌گی امن، افغانستان را ترک کرد. او هم‌اکنون در یکی از شهرهای ترکیه زنده‌گی می‌کند. بانو رضایی می‌گوید، از مدتی که درخواست پناهنده‌گی به سازمان ملل متحد ثبت کرده، تاکنون با او مصاحبه نشده و گسترش ویروس کرونا زنده‌گی را برای مهاجران دشوارتر کرده است.
محبوبه رضایی می‌افزاید، با آن‌که پروندۀ پناهنده‌گی‌اش از نگاه سازمان ملل متحد جز پرونده‌های حساس است؛ اما هیچ کاری درخوری برایش صورت نگرفته است.
سلام‌وطندار فارسی را در تلگرام دنبال کنید
او می‌گوید: «من این‌جا با وجودی که یک خانم تنها هستم و خانم‌های تنها و بی‌سرپرست جز اولویت‌ها استند از سوی سازمان ملل و جز قشر حساس جامعه به حساب می‌آیند؛ ولی هیچ پیش‌رفت یا تأثیری روی پروندۀ من نداشته متأسفانه.»
بانو رضایی می‌گوید که بیش‌تر مهاجران در بیم و امید زنده‌گی می‌کنند و این بی‌سرنوشتی سبب بروز بیماری‌های روانی در میان مهاجران شده است. به گفتۀ او، بیش‌تر پناه‌جویانی که پاسخ منفی دریافت می‌کنند، راه مهاجرت نامنظم را در پیش می‌گیرند که بسیاری وقت‌ها منجر به مرگ‌شان می‌شود.
این پناه‌جو می‌افزاید که کمک‌های سازمان ملل متحد همه‌گانی نیست و تنها شامل افراد خاص و محدود می‌شود.