یافته‌های سلاموطندار از گفتوگو با ۲۱ زن که در حوزه‌های فعال برای زنان کار می‌کنند، نشان می‌دهد که معاش ماهانه‌ی ۱۸ تن آن‌ها کاهش یافته است. دو تن از این زنان که یکی پزشک و دیگری خبرنگار است، می‌گویند که مقدار معاش شان کاهش نیافته است؛ اما در پرداخت آن تأخیر صورت می‌گیرد و تنها یک پزشک زن گفته که تغییری در مقدار معاش ماهانه‌اش نیامده است.
از میان ۲۱ زنی که در این گزارش با آن‌ها گفتوگو شده است، هشت تن در حوزه‌ی آموزش، پنج تن در حوزه‌ی صحت، پنج تن در حوزه‌ی رسانه و سه تن دیگر در حوزه‌ی صنعت‌وتجارت سرگرم کار اند. از میان همه‌ی این زنان، شش تن در نهادهای دولتی کار می‌کنند که معاش ماهانه‌ی همه‌ی آنان کاهش یافته است؛ اما این زنان در باره‌ی دلیل‌های کاهش معاش شان چیزی نمی‌دانند.
از سویی هم، ۱۵ تن دیگر از این زنان در نهادهای خصوصی کار می‌کنند یا کار آزاد دارند که درآمد ۱۲ تن آن‌ها کاهش یافته است و معاش دو تن دیگر آن‌ها به موقع پرداخت نمی‌شود. این زنان، دلیل‌های کاهش درآمد یا معاش شان را، خرابی بازارها و مشکلات اقتصادی در نهادهایی که کار می‌کنند، می‌دانند.
از مجموع زنانی که در این گزارش با آن‌ها گفتوگو شده است، هشت زن در بخش معارف سرگرم کار اند که سه تن آنان در مکتب‌های دولتی و پنج تن دیگر در مکتب‌های خصوصی، کار می‌کنند و معاش همه‌ی آن‌ها کاهش یافته است.
نوریه احمدی، آموزگار در مکتب دولتی «حضرت علی» که در رشته‌ی حقوق بین‌الملل مدرک کارشناسی ارشد دارد، می‌گوید که ۲۰۰۰ افغانی از معاش ماهانه‌اش کاسته شده است. او می‌افزاید: «قبلاً در مکتب زینب کبرا تدریس می‌کردم، آن جا دختران صنف ۱۲ بودند و مرا به صورت خدمتی معرفی کردند به مکتب دیگری و فعلاً در مکتب حضرت علی اصول صنفی تدریس می‌کنم. من که ماستر هستم، ۲۰۰۰ افغانی معاشم کم شده است.»
همین گونه، فضیله احمدی که در دوره‌ی جمهوری در مکتب دولتی «لیسه‌ی قابلبای» صنف‌های ششم پسران را تدریس می‌کرد و اکنون در برابر ۴۰۰۰ افغانی معاش در یکی از مکتب‌های خصوصی اصول صنفی تدریس می‌کند، می‌گوید: «در حکومت فعلی قشر اناث با مشکلات بسیار زیاد مواجه اند. با چالش‌های زیادی گرفتار هستند؛ چون در حکومت قبلی که بود، تمام استادان می‌توانستند در هر زمان چه ذکور و چه اناث، تدریس کنند؛ اما فعلاً از قشر اناث تا صنف ششم است. به همین خاطر زیادتر قشر اناث بی‌کار شده اند؛ چون نمی‌توانند بچه‌ها را تدریس کنند.»
سلاموطندار را در تلگرام دنبال کنید
نازیه احمدی، هما احمدی، فرشته رحمانی و زهرا، آموزگاران در مکتب‌های خصوصی، فروحل و مریم جعفری، آموزگاران در مکتب‌های دولتی، نیز از گفت‌وگوشوندگان در این گزارش اند که از کاهش معاش ماهانه و محدودیت‌های کاری شان می‌گویند. در این گزارش با پنج زن که در بخش صحت کار می‌کنند، نیز گفتوگو شده است که سه تن آن‌ها از کاهش معاش و یک تن از تأخیر در پرداخت معاش روایت دارند و تنها یک تن آنان می‌گوید که تغییر قابل ملاحظه‌ای در معاش و زمان پرداخت آن نیامده است.
ماریا عزیزی، پزشک جراح در شفاخانه‌ی رابعه‌ی بلخی، در این باره می‌گوید: «داکتران/پزشکان از لحاظ جنسیتی بسیار با مشکل روبه‌رو هستند. تمام بخش‌ها غیرمنظم شده؛ هم به مریض‌ها مشکل پیش شده است و هم به داکتران و نرس‌ها. کمک‌های نهادها کم شده، معاش‌ها به داکتران و نرس‌ها کم شده است.»
عاطفه بارکزی، متخصص نسایی_ولادی در یکی از کلینیک‌های خصوصی در هرات، نیز در این باره می‌گوید: «در وضعیت کاروبار در دوره‌ی جمهوری تا حالا تغییرات زیادی آمده است. خانم‌های شاغل که نزد ما مراجعه می‌کنند، از وضعیت بد اقتصادی شاکی اند، معاش ندارند، کار ندارند، وضعیت اقتصادی آن‌ها روی وضعیت اقتصادی ما هم تأثیر می‌گذارد؛ چون پول ندارند و فیس خود را نمی‌توانند به شکل کامل پرداخت کنند. میزان مراجعه متأسفانه خیلی پایین آمده است؛ چون پول ندارند.»
هم‌چنان، با پنج خبرنگار زن نیز در این گزارش گفتوگو شده است که سه تن آنان از کاهش معاش شان و یک تن از نداشتن معاش خبر می‌دهند. یک تن دیگر می‌گوید که مقدار معاشش تغییر نکرده است؛ اما به موقع پرداخت نمی‌شود.
یک تن از خبرنگاران که نمی‌خواهد در گزارش نامی از او برده شود، در این باره می‌گوید: «من کسی بودم که در دوران جمهوری در مشرانو جرگه/مجلس سنا کار می‌کردم و فعلاً این که کار چه قدر بر زنان محدود شده، به خود تان واضح است؛ جای گفتن نیست و کسی که در مشرانو جرگه در بست پنج ۲۰۰۰۰ افغانی معاش داشت. من در بخش خبرنگاری در آن جا کار می‌کردم و فعلاً در یک رسانه به صورت رایگان کار می‌کنم.»
یک تن دیگر از خبرنگاران که نمی‌خواهد در گزارش نامی از او برده شود، هم در این باره می‌گوید: «در بخش معاش در رسانه‌ها، در کل تفاوت‌های زیاد به وجود آمده است. اگر تفاوت معاش فعلی را با معاش قبلی بگویم، تفاوت زیاد است. آن زمان معاشم بسیار زیاد بود.»
سومن رحمتی، گزارش‌گر تلویزیون «نور»، نیز در این باره می‌گوید: «درآمدی که ما در دوره‌ی جمهوری داشتیم، به مراتب درآمد خوبی بود؛ ولی با این که در شبکه‌ای که من کار می‌کنم، در درآمدم کدام مشکلی ایجاد نشده؛ ولی در پرداختش تأخیر به وجود آمده است که ما نمی‌توانیم معاش بگیریم، یک ماه بعد، دو ماه بعد ما می‌توانیم معاش بگیریم که قبلاً این طور نبود.»
بخش صنعت‌وتجارت نیز که از بخش‌های فعال برای زنان است؛ اما سه تن از زنان صنعت‌کار و تجارت‌پیشه در این گزارش از کاهش درآمد و بازار کار شان خبر می‌دهند.
وحیده سلطانی، زنی تجارت‌پیشه، در این باره می‌گوید: «پیش خوب بود کارها خوب بود، پیسه بود، کار به همگی بود، خریدوفروش داشتیم، باغ کلاً زنانه بود؛ فروش ما خوب بود. حالا کلاً زنانه را بند کرده، فروشات ما کم شده، فروشات هم نداریم و همین حالا کرایه‌ی دکان را ما از جیب خود تاوان می‌دهیم.»
بی‌بی شیرین، زنی صنعت‌کار، نیز می‌گوید: «پیش از این کاروبار خوب بود؛ خانم‌ها که می‌آمدند، پیسه داشتند، سر کار بودند، خریداری می‌کردند و فعلاً خانم‌ها بیچاره‌ها کل شان در خانه‌ها استند؛ مثلاً از دفترها منع شدند، معاش ندارند، به همین خاطر خریدوفروش کم‌تر شده است.»
سلاموطندار را در شبکه‌ی «ایکس» دنبال کنید
این همه در حالی است که فعالان حقوق زن خواستار کاهش محدودیت‌ها بر زنان و افزایش معاش کارمندان زن در نهادهای دولتی و غیردولتی اند و می‌گویند که زنان نقش کلیدی در خانواده‌ها دارند و نیاز است که معاش شات به موقع و معادل به توانایی و میزان کار آنان پرداخته شود.
محجوبه حبیبی، فعال حقوق زن، می‌گوید: «بسیار کم زن‌ها است که در اجتماع فعال هستند مانند خبرنگاران، معلمان و داکتران/پزشکان که این‌ها هم بدون چالش نیستند. وقتی که وظیفه می‌روند، بسیار با چالش‌های زیاد روبه‌رو اند. خواست ما این است که این چالش‌ها از روی زنان برداشته شود.»
سحر رضایی، دیگر فعال حقوق زن، نیز می‌گوید: «صدای زنان افغانستان را بشنوند، یک آینده به این‌ها ببینند، یک آینده‌ی درستی به این‌ها تضمین کنند و بخش صحی را خیلی توجه کنند، داکتران ما را حمایت کنند.»
با این همه، ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی حکومت سرپرست امارت اسلامی، در گفتوگو با سلاموطندار، کاهش معاش کارمندان زن در بخش‌های فعال دولتی را می‌پذیرد و می‌گوید که با توجه به امکانات کنونی در حکومت، میزان معاش تمامی کارمندان دولتی بر اساس درصدی مشخص کاهش یافته است.
سخن‌گوی حکومت سرپرست، می‌افزاید: «معاشات در عموم از تمام کارمندان حکومتی در اوایل کم شده بود و در همان وضع باقی ماند. یک درصدی از همه کم شد، درصدی معین که بخشی از نیازمندی بود؛ چون معاشات که بود در گذشته امکانات زیاد بود، معاشات هم بلند بود؛ ولی اکنون امکانات تغییر کرده و به همین دلیل در اوایل امارت اسلامی افغانستان معاشات زیر بررسی قرار گرفت و بر حسب ضرورت و نیازمندی افراد تعیین شد.»
کارمندان زن در بخش‌های فعال برای زنان، در حالی از کاهش معاش شان خبر می‌دهند که حکومت سرپرست امارت اسلامی کار زنان در این بخش‌ها را از دست‌آوردهای کنونی برای کشور می‌داند.
