یافته‌های سلام‌وطندار از گفت‌وگو با ۲۲ زن کارآفرین در افغانستان، نشان می‌دهد که این زنان با وجود چالش‌های متعدد توانسته اند کسب‌وکارهای کوچک و خانگی خود را گسترش دهند و به پیروزی‌های چشم‌گیری دست یابند. این زنان که در حوزه‌هایی مانند خیاطی، مرغ‌داری، بافندگی و تجارت آنلاین فعالیت دارند، بیشتر شان بدون پشتیبانی مالی از نهادهای دولتی و غیردولتی، با سرمایه‌های اندک و تلاش شخصی توانسته اند درآمد خود را چندبرابر کنند.
۱۸ تن از ۲۲ زن کارآفرین مورد بررسی، بدون دریافت هیچ گونه پشتیبانی مالی، با وام‌های شخصی کسب‌وکار خود را آغاز کرده اند و اکنون نقش مؤثری در بهبود وضعیت اقتصادی خانواده و جامعه‌ی خود ایفا می‌کنند. آن‌ها باورمند اند که در صورت پشتیبانی دولت و مردم، می‌توانند کنترل بخش‌های بزرگی از بازار داخلی را در دست بگیرند و به توسعه‌ی اقتصادی کشور کمک کنند.
قدسیه‌ی ۲۳ساله، باشنده‌ی کابل که از سه سال به این سو خیاطی می‌کند، می‌گوید که با تکیه بر قدرت درونی و انگیزه‌ی مثبت، بدون هیچ گونه پشتیبانی مالی توانسته است کسب‌وکارش را رونق دهد. «از سه سال به این سو خیاطی کار می‌کنم. در اول شاگرد بودم، بعد خودم تصمیم گرفتم که مستقل کاروبار خود را شروع کنم؛ به هیچ نهاد دولتی و خصوصی نرفته‌ام، تا چه وقت به پول و کمک دیگران چشم آدم باشد؟ وقتی تصمیم گرفتم کسب‌وکار خودم را شروع کنم، تصمیم این را هم گرفتم که روی پاهای خودم ایستاده شوم و حالا به فضل خداوند با عایدی که دارم، هم به خودم کمک کرده می‌توانم و هم به فامیلم.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
فوزیه‌ی ۳۵ساله از کابل، با اشاره به آغاز مسیر تجاری خود به گونه‌ی آنلاین می‌گوید که با وجود چالش‌ها و نداشتن تجربه اما توانسته است پیروز شود. «در اول که کار تجارت آنلاین خود را آغاز کردم، مهارت کافی نداشتم، چندین بار پی هم در اثر بی‌تجربگی نقص کردم. طریقه‌های مارکتینگ/بازاریابی را یاد نداشتم، خلاصه زیاد مشکلات داشتم؛ اما از هر تجربه و نقصی که کردم، درس گرفتم و خواستم خودم به هر طریقهای که می‌شود، باید کارهایم را پیش ببرم و خوش‌بختانه یا بدبختانه به خاطر دریافت کمک به هیچ نهاد دولتی یا شخصی مراجعه نکرده‌ام.»
نادیه‌ی ۲۰ساله، باشنده‌ی بدخشان، می‌گوید که پس از تحولات پسین سیاسی با سرمایه‌ی اندک اما با تلاش‌های بی‌وقفه، توانسته است فارم مرغ‌داری بسازد و کسب‌وکارش را گسترش دهد و از این راه، چالش‌های اقتصادی‌اش را کاهش دهد. «تقریباً سه یا چهار سال می‌شود که به فکر راه‌اندازی کسب‌وکار بودم و می‌خواستم کسب‌وکاری پیدا کنم که بتوانم مشکلات خود، مشکلات خانواده و چالش‌هایی که در زندگی‌ام هست را برطرف کنم و من از سرمایه‌ی سه هزار افغانی شروع کردم و این پول را قرض گرفته بودم و فعلاً هم سرمایه‌ام زیاد شده است و تا ۵۰ هزار افغانی رسیده و تلاش می‌کنم که سرمایه‌ام را بیشتر کنم و با عاید اندکی که دارم، هم به خودم و هم به فامیلم کمک کرده می‌توانم.»
مهدیه‌ی ۱۹ساله، باشنده‌ی بلخ، نیز می‌گوید که با گراف‌دوزی، خیاطی و دست‌دوزی، توانسته است به یک منبع درآمد پایدار دست یابد و از این کار حدود ۸۰ هزار افغانی سرمایه کسب کند. او می‌افزاید: «گراف‌دوزی، خیاطی و دست‌دوزی یا رنگه‌دوزی، کار می‌کنم؛ با سرمایه‌ی بسیار اندک و خیلی کم یک هزار افغانی که در دست‌رس داشتم، شروع کردم و آهسته‌آهسته پیش بردم و حالا درآمدم تا جایی به زندگی کافی است. کار خود را با قرض‌گرفتن از دوست‌هایم شروع کردم، حالا تا جایی که می‌توانم از عهده‌ی خود و فامیلم بیرون می‌شوم. من این کار را به عنوان یک سرگرمی به خاطر وقت‌هایی که بی‌کار هستم، انجام می‌دهم؛ تا جایی هم درآمد خیلی خوبی دارم و هم به خودم و هم به فامیلم مفید واقع شده و حالا سرمایه‌ام ۸۰ هزار افغانی شده است.»
با این حال، شماری از فعالان حقوق زن، می‌گویند که زنان کارآفرین، اساسی‌ترین پایه‌های رشد اقتصادی کشور هستند و می‌توانند الگوی خوب به دیگر زنان و دختران باشند که از کار و تحصیل باز مانده اند.
حسنا رئوفی، فعال حقوق زن، در این باره می‌گوید: «آن چه پایه‌های سکتور خصوصی در افغانستان روی آن استوار است، کارآفرینی همین دختران است. فرض کنیم از قالین افغانستان که در جهان نام برده می‌شود، از زحمات همین بانوان است؛ مثلاً لباس افغانی و هزاران مثال دیگر همه برمیگردند به زحمات و خلاقیت بانوان. خودکفایی زنان افغانستان می‌تواند منحیث الگو برای کسانی باشد که شاهد و بیننده‌ی کارهای شان هست؛ وقتی دختران بازمانده از تعلیم می‌بینند که بانوان باز هم کار می‌کنند و حتا کارآفرینی می‌کنند، این الگوها نه تنها روی دختران، بل که بالای تمام فعالیت‌های اجتماع در افغانستان تأثیر می‌گذارد.»
در همین حال، شماری از آگاهان مسائل اقتصادی، نیز به این باور اند که حضور زنان در بخش‌های مختلف تجارت و صنعت نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی خانواده‌ها کمک می‌کند، بل سبب رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر در کشور نیز می‌شود.
عبدالنصیر رشتیا، آگاه مسائل اقتصادی، می‌گوید: «بدون شک، بدون حضور زنان در جامعه ناممکن است که جامعه بتواند روی پای خودش ایستاده شود. نیم پیکر جامعه را زنان تشکیل می‌دهند و با حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و غیره عرصه‌های موجود، سبب می‌شود جامعه روی پاهای خودش ایستاده شود و برای رشد و پیش‌رفت اقتصادی جامعه نیاز است که حکومت از زنان تاجر و صنعت‌کار حمایت کند و بدون شک هر قدر که ملت و حکومت بیشتر از زنان صنعت‌کار و تاجر حمایت کند، برعلاوه‌ی این که این‌ها فامیل‌های خود را حمایت می‌کنند، می‌توانند در رشد اقتصادی کشور سهم خیلی فعالانه داشته باشند.»
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
با این همه، مسئولان در وزارت صنعت و تجارت حکومت سرپرست، با این که آمار دقیقی از شمار زنان کارآفرین و تجارت‌پیشه ارائه نمی‌کنند؛ اما می‌گویند که این وزارت در تمامی بخش‌ها با ایجاد فرصت‌های تجارتی و با برگزاری نمایش‌گاه‌ها، از این زنان پشتیبانی می‌کند.
آخوندزاده عبدالسلام جواد، سخن‌گوی وزارت صنعت و تجارت، در این باره می‌گوید: «وزارت صنعت و تجارت در همه‌ی ابعاد از زنان متشبث حمایت می‌کند و به هزاران خانم در ۳۴ ولایت کشور در بخش‌های مختلف صنعت و سرمایه‌گذاری کار می‌کنند و جهت رشد سرمایه‌گذاری‌های شان در تمام نمایش‌گاه‌هایی که برگزار می‌شود، سهم بارزی برای شان در نظر گرفته می‌شود و می‌توانند از یک طرف بازاریابی خوبی برای فرآورده‌های خود کنند و از طرفی دیگر، به کاروبار خود ادامه دهند.»
این در حالی است که پیش از این مسئولان در اتاق تجارت زنان افغانستان، گفته بودند که بیش از ۹۰۰۰ زن در بخش‌های مختلف سکتور خصوصی در کشور سرگرم کار اند؛ اما نبود بازارهای داخلی و خارجی، رکود اقتصادی و نبود امکانات مالی، سبب شده است که این زنان با چالش‌های فراوانی روبه‌رو شوند.
