ویروس کووید ۱۹ از ویروس‌های مهلکی‌ست که تأثیرات بی‌شماری بر افراد مصاب در جریان ابتلا و پس از آن به‌جا می‌گذارد. بروز تب، جان‌دردی، سرفه، گلودردی، بی‌خوابی و از دست‌دادن حس بویایی و بینایی از عوارضی‌ست که در نتیجۀ ابتلا به این ویروس در فرد به وجود می‌آید. افزون بر این بر بنیاد پژوهش‌ها این ویروس تأثیرات مخربی بر قلب، ریه، کلیه، پوست بدن و در نهایت مغز و اعصاب فرد به‌جا می‌گذارد.
یکی از تأثیراتی که ویروس کووید ۱۹ بیشتر مبتلایان را نگران کرده، «اختلال در سیستم عصبی و حافظه» است که به فراموشی و اختلال تمرکز منجر می‌شود. به‌میان‌آمدن این عارضه می‌تواند عوامل مختلفی داشته باشد و روند بهبودی این عارضه نیز در افراد مختلف متفاوت است.
شمار افرادی که پس از ابتلا به ویروس کووید ۱۹ در کشور به «فراموشی» دچار شده‌اند، مشخص نیست و وزارت صحت در این زمینه آمار ندارد، اما مسئولان شفاخانه‌ها می‌گویند که بیشتر بیماران از این ناحیه شاکی بوده‌اند.
حافظه افراد از ویروس کووید ۱۹ چه‌گونه متأثر می‌شود؟
شماری از مبتلایان به ویروس کووید ۱۹ می‌گویند که پس از بهبودی و ازبین‌رفتن دیگر علایم، با مشکل اختلال در حافظه و فراموشی روبه‌رو شده‌اند. به گفتۀ آنان با وجود معالجه و سپس بهبودی، ابتلای دو باره به این ویروس تجدید این اختلال‌ها را در پی داشته است.
الاهه ساحل که دو ماه پیش به ویروس کووید ۱۹ مبتلا شد، از ایجاد اختلال در حافظه‌اش ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید که پس از بهبودی، فراموشی و ازبین‌رفتن تمرکز سراغش آمده است. الاهه با گذشت دو ماه تا هنوز نتوانسته به حالت عادی برگردد.
ستوری از دیگر مبتلایانی‌ست که برای بار سوم به کرونا مبتلا شده است. او می‌گوید: « دو هفته بعد از ابتلا به ویروس کرونا فراموشی برایم پیدا شد، به داکتر مراجعه کردم و با گرفتن دوای اعصاب خوب شدم، اما بار دیگر نیز پس از ابتلا همان اختلالات پیش آمد.»
به گفتۀ مبتلایان، ویروس کووید ۱۹ سبب شده است تا با گذشت چند لحظه از انجام کاری، حافظۀ آنان یادآوری دو باره را یاری نکند و در حالاتی هم حتی خاطرات گذشته را از یاد ببرند.
عوامل فراموشی در فرد مبتلا
اختلال در حافظه و به‌میان‌آمدن فراموشی نزد فرد مبتلا به ویروس می‌تواند عوامل مختلف دارویی و روانی داشته باشد، به باور پزشکان استفاده از داروهای قوی، تعذیۀ نامناسب و در عین حال ترس و اضطراب می‌تواند در نزد فرد مشکل فراموشی را به بار بیاورد.
به گفتۀ پزشکان، شدت این عارضه به شرایط محیطی، جنسیت و سن نیز مرتبط است.
سلام‌وطندار فارسی را در توییتر دنبال کنید
عوامل دارویی
طارق‌احمد اکبری، سرطبیب شفاخانۀ افغان جاپان می‌گوید که عامل عمدۀ به‌میان‌آمدن فراموشی استفاده از داروهای قوی و خودسر در جریان ابتلا به ویروس کروناست. او می‌گوید که استفادۀ این داروها بدون توصیۀ پزشک و با دُز بلند می‌تواند بر سیستم عصبی فرد فشار وارد کرده و آن را متأثر سازد.
داکتر اکبری می‌افزاید: «شدت کرونا را در ۴ طبقه می‌توان تقسیم کرد، مرحلۀ اول عادی است که فرد علایم خاصی ندارد، مودریت یا مرحلۀ دوم که فرد تنها سرفه و تب و جان‌دردی دارد، سوویر یا مرحلۀ سوم که کمتر وخیم است و نفس‌تنگی و اسهال و جان‌دردی و تب شدید نزد فرد به‌وجود می‌آید و مرحلۀ چهارم کریتیکل که وخیم شناخته می‌شود و بیمار در مراقبت جدی قرار می‌گیرد. فراموشی در حالت اول و دوم تأثیر ندارد، اما در حالت سوم و چهارم فرد به دلیل شدت بیماری، داروهایی مصرف می‌کند که دچار فراموشی می‌شود.»
به گفتۀ سرطبیب شفاخانۀ افغان جاپان، عدم استفاده از خوراکی‌های مناسب در جریان ابتلا به ویروس، کم‌بود ویتامین‌ها و منرال‌ها، مصرف بی‌رویۀ روغن و کاربوهایدریت در جریان ابتلا، استفاده از انتی‌بیوتیک‌ها و انلجزیک‌های قوی و داروهای مسکن برای تسکین درد و یا داروهای خواب‌آور نیز می‌تواند از عوامل ابتلا به فراموشی و اختلال حافظه به شمار آید. لخته‌گی خون در مغز و نرسیدن آکیسجن کافی به حجرات نیز از دیگر عوامل بروز فراموش در بیمار شناخته می‌شود.
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
عوامل روانی
ترس و اضطراب از تأثیرگذارترین عوامل برای آسیب‌پذیری اعصاب و حافظۀ فرد است؛ افراد مبتلا به ویروس کووید ۱۹ که بیش از هر زمانی با ترس و اضطراب روبه‌رواند، ممکن است حافظۀ نزدیک خود را به آسانی از دست بدهند. داکتر شفیع عظیمی، موظف در شفاخانۀ صحت روانی می‌گوید که برداشت تهدیدآمیز به خود و خانواده و یا محیط سبب برهم‌خوردن توجه و تمرکز در فرد شده و ابعاد ذهنی بیمار را با اغتشاش مواجه می‌کند، «تأثیر روانی کرونا به ۳ بخش تقسیم می‌شود، قبل از ابتلا- ترس از مبتلاشدن-، در جریان قرنطین و تشدید علایم بیماری و سوم بعد از کرونا که از دردها و شکایات جسمی ناشی می‌شود و به حدی است که عمل‌کردهای فرد را متأثر ساخته و به فلج‌شدن و خون‌ریزی منجر می‌شود.»
داکتر عظیمی می‌افزاید که ویروس کووید ۱۹ حافظه را کاملاً از بین نمی‌برد، اما ترس و اضطراب سبب می‌شود توجه و تمرکز فرد مختل شده و برای کوتاه‌مدت در حافظۀ کوتاه‌مدت مشکل به‌میان آید.
کی‌ها بیشتر در معرض فراموشی‌اند؟
به گفتۀ پزشکان، شدت ابتلا به این عارضه می‌تواند به سن، جنس، عوامل ژنیتیکی و شماری از امراض متداومی که فرد به آن ابتلا است وابسته باشد.
داکتر طارق‌احمد اکبری می‌گوید که بیشتر افراد مبتلا به این عارضه میان ۴۰ تا ۶۰ سال‌اند و افرادی که تاکنون به این عارضه دچار شده‌اند کمتر از میان جوانان بوده‌اند. به گفتۀ او، کهن‌سالان تا حدود ۶۰ درصد و جوانان حدود ۲۰ درصد با این مشکل روبه‌رو شده‌اند. همچنان فراموشی در مردها بیشتر از زنان مشاهده می‌شود.
داکتر شفیع عظیمی می‌گوید که افراد دارای بیماری‌های دیگر چون فشاربالا و شکر/دیابت، امراض ویروسی چون ایدز و دیگر بیماری‌های صعب‌العلاج بیشتر در معرض خطر کرونا قرار دارند. به گفتۀ داکتر عظیمی، فکتورهای ژنتیکی و ساختارهای درونی بدن شخص نیز به شدت بیماری و تأثیرات آن می‌تواند تأثیرگذار باشد.
آیا فراموشی درمان‌شدنی‌ست؟
پزشکان می‌گویند، برای درمان عارضۀ اختلال حافظه و فراموشی راه‌های متفاوت دارویی و روان‌درمانی موثر است. به گفتۀ آنان، استفاده از خوراکی‌های مناسب، ملتی‌ویتامین‌ها، داروهایی چون سربیکس و تایمین، عدم استفاده از روغنیات و کاربوهایدریت‌ها در جریان ابتلا به ویروس می‌تواند برای بهبودی فرد مصاب کمک‌کننده باشد. افزون بر این، بودن در اجتماع سالم و محیط عاری از خطر می‌تواند در روند ترمیم حافظه و برگشت آن به حالت نورمال تأثیر بگذارد.
درمان خانه‌گی و برخورد مناسب با فرد از سوی اطرافیان و خانواده، آرامش ذهنی و اعصاب، نبودن بیمار در محیط‌های پرخاش‌گر و اطمینان‌دادن فرد به بهبودی از روش‌های دیگری‌ست که پزشکان توصیه می‌کنند.
پزشکان بر این باورند که حافظه‌های نزدیک می‌تواند در جریان یک تا سه ماه بهبود یافته و به حالت قبلی برگردد، اما اگر فرد حافظۀ دور خود را بنابر دلایلی از دست داده باشد، درمان آن دشوار و زمان‌گیر و در حالاتی هم ناممکن است.
فراموشی و باز فراموشی!
بربنیاد تجربۀ افراد مبتلا و یافته‌های پزشکان، فردی که یک بار پس از ابتلا به ویروس کرونا به فراموشی دچار شده است، بار دیگر نیز با ابتلا به این ویروس، این عارضه را شاهد خواهد بود.
عدم استفاده از داروها به زمان معین و به گونۀ منظم می‌تواند این مشکل را نزد فرد مصاب تشدید کند. اضطراب، مشکلات روانی و عدم محیط مناسب برای بهبودی نیز می‌تواند فراموشی دوباره را نزد بیمار خلق کند.
پزشکان برای پیش‌گیری از دچارشدن به فراموشی و دیگر اختلالات در حافظه توصیه می‌کنند که فرد در جریان ابتلا به ویروس از داروهای خودسر بدون توصیۀ پزشک استفاده نکند و ترس و اضطراب از این بیماری را به حداقل برسانند.
