از آغاز سال جاری خورشیدی تاکنون بیش از ۶۷ هزار خانواده از دوازده ولایت کشور آواره شده‌اند.
بر بنیاد معلومات گردآوری‌شده از سوی سلام‌وطندار، از آغاز ام‌سال خورشیدی تاکنون، ۶۷ هزار و ۵۶۴ خانواده در ۱۲ ولایت کشور در نتیجۀ جنگ میان نیروهای دولتی و طالبان به ولایت‌های دیگر آواره شده‌اند.
این آمارها نشان می‌دهد که از آغاز ام‌سال ۱۲ هزار خانواده در کندز، ۲۵ هزار خانواده در بلخ، ۶ هزار و ۲۰۰ خانواده در بامیان، ۶ هزار خانواده در بدخشان، ۶ هزار و ۵۰۰ خانواده در جوزجان، ۳ هزار خانواده در هرات، ۳ هزار خانواده در فاریاب، ۲هزار و ۶۰۰ خانواده در غور، یک‌هزار و ۲۶۴خانواده در لوگر، ۱۵۰۰ خانواده در بادغیس و ۵۰۰ خانواده در نیمروز خانه‌های‌شان را ترک کرده و به ولایت‌های دیگر آواره شده‌اند.
در این میان، هرات بالاترین رقم بی‌جا شده‌گان داخلی را دارد که در سال جاری و سال‌های پیش در نتیجۀ جنگ و خشک‌سالی از ولسوالی‌های نامن این ولایت و ولایت‌های بادغیس، غور، فاریاب و فراه آواره شده و در حومه‌های شهر هرات مسکن‌گزین شده‌اند.
این بی‌جاشده‌گان از عدم کمک‌رسانی از سوی نهادهای کمک‌کننده و حکومت شکایت دارند و ادعا می‌کنند که به فرزندان‌شان در۲۴ ساعت تنها یک وعده غذا می‌دهند، آن هم نان خشک.
ولی‌جان و محمدالدین، دو تن از بی‌جاشده‌گان بادغیس می‌گویند، در وضعیت فقر و بی‌چاره‌گی به سر می‌برند و آرد را کیلویی هم خریداری نمی‌توانند.
برخی دیگر از این بی‌جاشده‌گان می‌گویند، به دلیل نداشتن غذا به فرزندان‌شان قرص خواب‌آور می‌دهند، تا غذا نخواهند.
حمیدالله یک‌تن از این بی‌جاشده‌گان که ۱۰ فرزند دارد می‌گوید: «تابلیت‌های خواب‌آور را به ۲۰ افغانی می‌خرم و ۱۰ بچه دارم و روز یکی به آن‌ها می‌دهم که نان نخواهند. به خدا مرگ از این زنده‌گی برای من بهتر است.»
این تنها هرات نیست که آواره‌گان از شرایط دشوار زنده‌گی سخن می‌گویند، بل‌که در ولایت‌های دیگر نیز آواره‌گان از عدم کمک‌رسانی حکومت و نهادهای کمک‌کننده شکایت دارند.
کندز از ولایت‌های جنگ‌زدۀ افغانستان است. به گفتۀ مسئولان محلی این ولایت، ام‌سال ۱۲ هزار خانواده از ولسوالی‌های امام‌صاحب، خان‌آباد، چهاردره و آقتاش به مرکز این ولایت بی‌جا شده‌اند.
آنان می‌گویند، از چند ماه به این‌سو و با سردشدن هوا در خانه‌های کرایی به سر می‌برند و تاکنون حکومت هیچ‌توجهی به آنان نکرده است.
شماری از خانواده‌هایی که از ولسوالی‌های ناامن جوزجان و ولایت‌های سرپل و فاریاب به شهر شبرغان، مرکز جوزجان آواره شده‌اند نیز می‌گویند که در وضعیت اسفباری به سر می‌برند. به گفتۀ این خانواده‌ها، تاکنون کمک‌هایی که بتواند نیازمندی‌های اولیۀ آن‌ها را تأمین کند از سوی دولت و نهادهای کمک‌رسان برای‌شان صورت نگرفته است.
به گفتۀ آنان، کمک‌ها برای خانواده‌های بی‌جاشده از جنگ در این ولایت را کسانی می‌برند که شهرنشین هستند و آواره‌گان از روند توزیع کمک‌ها بی‌اطلاع می‌مانند.
بی‌جاشده‌گان در ولایت‌های بدخشان، بامیان، فاریاب، بلخ، تخار، لوگر، غور، بادغیس و نیمروز نیز از وضعیت اسفبار زنده‌گی‌شان با فرارسیدن فصل سرما شکایت دارند و می‌گویند، به دلیل ادامۀ جنگ و درگیری میان نیروهای امنیتی و طالبان از خانه‌های خود آواره شده‌اند، اما دولت هیچ کمکی به آنان نکرده است.
این بی‌جاشده‌گان داخلی به دولت هشدار می‌دهند و می‌گویند، اگر برای آنان کمک توزیع نشود، ناگزیراند دست به دزدی دکان‌های داخل شهرها بزنند.
مسئولان ریاست‌های مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان برخی از ولایت‌ها به سلام‌وطندار می‌گویند، برای شماری از خانواده‌های بی‌جاشدۀ داخلی کمک‌های غذایی و غیرغذایی توزیع شده است.
جاوید نادم، رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان ولایت هرات می‌گوید، قرار است از میان ۱۶ هزار خانوادۀ بی‌جاشده برای ۶۹۰۰ خانواده در هفتۀ جاری کمک توزیع شود. او شیوع ویروس کرونا را از علت‌های کاهش کمک به بی‌جاشده‌گان عنوان می‌کند.
عبدالمالک رستمی، رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان جوزجان نیز می‌گوید، در سال جاری از میان بیش از ۶۵۰۰ خانواده که از ولسوالی‌های این ولایت و ولایت‌های فاریاب و سرپل به شهر شبرغان آواره شده‌اند، به همکاری نهادهای کمک‌رسان به بیش از ۲۵۰۰ خانواده کمک شده است.
مسئولان محلی در ولایت‌های غور و نیمروز نیز می‌گویند که برای شماری از بی‌جا شده‌گان کمک‌های نقدی و غذایی صورت گرفته است.
اما مسئولان ریاست‌های مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان ولایت‌های کندز، بامیان، بلخ، لوگر، بدخشان و فاریاب می‌گویند، آواره‌گان داخلی در وضعیت بدی زنده‌گی می‌کنند و از نهادهای کمک‌رسان می‌خواهند که باید به کمک آنان بشتابند.
