سلام‌وطندار برای بررسی مشارکت جوانان در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی، گفت‌وگویی را با ۷۰ جوان دختر و پسر در ۱۶ ولایت انجام داده است که نتیجه‌ی آن نشان می‌دهد رقم مشارکت جوانان در این دست برنامه‌ها کاهش یافته و در سه سال پسین تنها یک تن در فعالیت‌های داوطلبانهی اجتماعی سهم گرفته است.
این گفت‌وگو در کابل، پروان، لوگر، بدخشان، کاپیسا، غزنی، ننگرهار، میدان‌وردک، بلخ، لغمان، پنجشیر، کندز، جوزجان، هرات، فاریاب، غور و بامیان، انجام شده است.
ملیحه، باشنده‌ی کاپیسا که در سه سال گذشته در فعالیت‌های داوطلبانهی اجتماعی سهم گرفته است، می‌گوید که با وجود وضع محدودیت‌ها در برابر حضور زنان در اجتماع، به فعالیت‌های داوطلبانهی اجتماعی‌اش ادامه داده است. «امارت اسلامی اصلاً ما را اجازه نمی‌داد که ما به ساحه داخل شویم؛ اما با تمام مشکلات باز هم کمک‌های خود را ادامه دادیم و به نیازمندان کمک‌های زیاد کردیم؛ از کارخود بسیار راضی استم»
از میان ۷۰ جوان گفت‌وگوشونده، ۴۴ تن شامل ۲۹ دختر و ۱۵ پسر در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی مشارکت نداشته اند.
۲۵ تن از گفت‌وگوشوندگان، گفته اند که در دوره‌ی جمهوری در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی مشارکت داشته؛ اما در سه سال پسین به دلیل وضع محدودیت‌ها انگیزه‌ی شرکت در این دست برنامه‌ها را از دست داده اند.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
این جوانان، نداشتن آگاهی در باره‌ی برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی، پشتیبانی‌نشدن از سوی افراد جامعه و وضع محدویت‌های اجتماعی را از دلیل‌‌‌‌های می‌دانند که آنان را از مشارکت در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی باز داشته است.
عوض‌خان، باشنده‌ی بدخشان، می‌گوید که به دلیل وضع محدودیت‌های اجتماعی در سه سال گذشته در برنامه‌های داوطلبانه مشارکت نکرده است. «شرایط کنونی روی این برنامه‌ها تأثیر گذاشته است. در گذشته برنامه‌های اجتماعی از سوی دختران و پسران برگزار می‌شد و تأثیر آن هم بیشتر بود؛ اما اکنون این گونه نیست و این برنامه‌ها کم‌رنگ شده است.»
آرزو، باشنده‌ی هرات که دست از فعالیت‌های داوطلبانهی اجتماعی برداشته نیز، می‌گوید: «خیابان آزاری، تفاوت قایل‌شدن میان کار دختران و پسران، سبب می‌شود که دختران کم‌تر به انجام چنین کارها رو بیاورند؛ شرایط بالای فعالیت‌های اجتماعی تأثیر گذاشته است. به همین خاطر در دو سال پسین در هیچ برنامه‌ی داوطلبانهی اجتماعی شرکت نکرده‌ام.»
شماری از گفت‌وگوشوندگان که هیچ گاه در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی مشارکت نکرده اند، می‌گویند؛ با این که دوست دارند در این دست برنامه‌ها مشارکت داشته باشند؛ اما به دلیل نبود آگاهی و وضع محدودیت‌ها از سوی خانواده‌های شان، در این برنامه‌ها سهیم نبوده اند.
محمدالله، باشنده‌ی کابل، در حالی که دوست دارد در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی مشارکت کند؛ اما هنوز فرصت آن برایش فراهم نشده است. «در هیچ گونه برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی شرکت نکرده‌ام؛ چون فرصت برایم مهیا نشده است؛ اکنون می‌خواهم در این گونه برنامه‌ها شرکت کنم.»
نگین، باشنده‌ی ننگرهار، می‌گوید: «خانواده‌ام اجازه نمی‌دهد در چنین برنامه‌ها اشتراک کنم؛ چون در باره‌ی این برنامه‌ها آگاهی ندارند که چه گونه است آیا این برنامه‌ها محفوظ است یا خیر؛ خودم علاقه‌مندی خیلی زیاد دارم که بتوانم در این برنامه‌ها اشتراک کنم.»
از میان ۷۰ گفت‌وگوشونده، پنج تن گفته اند که با برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی آشنایی ندارند. اجمل، باشنده‌ی پنجشیر، می‌گوید: «خبر نبودم که چنین برنامه‌ها وجود دارد و به نیازمندان کمک می‌کند؛ این گونه برنامه‌ها برای مردم خوب است که به نیازمندان کمک می‌شود.»
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
شماری از کارشناسان امور اجتماعی، با مهم‌خواندن مشارکت جوانان در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی، می‌گویند که کاهش میزان مشارکت در این دست برنامه‌ها و ازبین‌رفتن انگیزه برای آن، پیامدهای خطرناک اجتماعی را به دنبال دارد.
راشد صدیقی، کارشناس امور اجتماعی، می‌گوید که رفع محدودیت‌های اجتماعی و بلندرفتن سطح آگاهی عمومی، می‌تواند انگیزه‌ی مشارکت در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی را در میان جوانان تقویت کند. او می‌افزاید: «در جامعه‌ی ما اکثراً کارها به کار زنانه و کار مردانه تقسیم‌بندی شده که اشتباه است. محدودیت‌ها می‌تواند تأثیرات منفی بگذارد در ذهن افرادی که به گونه‌ی داوطلبانه کار می‌کنند؛ آن‌ها را از مسیر درست شان منحرف کند یا انگیزه‌ی شان را از بین ببرد.»
تلاش کردیم دیدگاه وزارت اطلاعات‌وفرهنگ را درباره‌ی راه‌اندازی برنامه‌های آگاهی‌دهی و زمینه‌سازی برای مشارکت در برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی، داشته باشیم؛ اما موفق نشدیم.
با این همه، نعمت‌الله بارکزی، سخن‌گوی شهرداری کابل، می‌گوید که این نهاد در سه سال گذشته برای پاک‌کاری شهر کابل چندین برنامه‌ی داوطلبانهی اجتماعی را برگزار کرده است که در آن، نزدیک به دو هزار جوان شرکت کرده اند. «در بخش‌های گوناگون مشارکت در این برنامه‌ها به یک فرهنگ تبدیل می‌شود؛ در میان جوانان و مردم برنامه‌های اجتماعی به خاطر بهبود وضعیت شهر و فرهنگ‌سازی است که در این راستا جوانان در تمام اقشار با ما همکاری می‌کنند.»
راه‌اندازی و فرهنگ‌سازی برنامه‌های داوطلبانهی اجتماعی در کشورها یک نیاز است تا افراد با شرکت در این گونه برنامه‌ها بتوانند در پرکردن خلاها و نارسایی‌ها در اجتماع سهم بگیرند.
