مسئله بیانی
سپورت قیلیش، جسمانی فعالیت صفتیده نه‌فقط ایشلش اوچون اونیملی دیر؛ بلکه انسان‌لر نینگ ساغلام‌لیگی اوچون علیحده اهمیت گه اېگه. شفاکارلر حتا دوالنیشی ممکن‌سیز بولگن کسل‌لر گه هم، سپورت قیلیشنی مصلحت بیره‌دی. ساغلام بولیش، نورمال تنه و ساغلام وزن، سپورت نینگ مهم افضل‌لیک‌لریدن سنله‌دی. انسان‌لر نینگ ساغلام‌لیگی و روحی اوچون سپورت نینگ اهمیتینی حساب گه آله‌دیگن بولسک، اساسی سوال بو که سپورت بیلن شغلنووچی یاش‌لر نینگ بوتوغریده فکر-ملاحظه‌سی قنده‌ی؟
اوشبو تدقیقات ده یاش عیاللر و اېرکک‌لر، سپورت نینگ اولر حیاتیده‌گی رولینی تېکشیریش اوچون جمعیت ده‌گی کیشی‌لر صفتیده تنلنگن. شونی اوچون سلام افغانستان یېتکرمه موسسه‌سی (سلام‌وطندار رادیوسی) اېرکک‌لر و عیاللر شامل اولر نینگ سپورت و ساغلام‌لیگینی تېکشیریش اوچون مملکت نینگ ۲۸ ولایتیده سوراو اۉتکزگن.
تدقیقات تاریخی
افغانستان ده سپورت بیللشوولری اۉتکزیلیشی، بو توپراق نینگ اوزاق تاریخی گه باریب تقیله‌دی. سپورت نینگ انسان‌لر ساغلام‌لیگی اوچون اهمیتینی نظرگه آله‌دیگن بولسک، بوتوغریده کېنگ کولمده تدقیقات اۉتکزیلیشی ضرور کوریله‌دی؛ بیراق یاش‌لر نینگ سپورت گه قیزیقیشی و بوتوغریده اولر نینگ فکر-ملاحظه‌لری حقیده حاضرگچه تدقیقات اۉتکزیلمه‌گن. شونی اوچون سلام‌وطندار ۷۵۱ یاش بیلن سپورت گه قیزیقه‌دیلر می یوق و سپورت قیله‌دیگن یاش‌لر سانی و اولر آره‌سیده سپورت اهمیتینی انیقلش اوچون سوراو اۉتکزگن.
تدقیقات سوال‌لری
۱. یاش‌لر نینگ سپورت گه مناسبتی قنده‌ی؟
۲. یاش‌لر آره‌سیده، عیاللر کوپراق سپورت گه قیزیقه‌دیلر می یا که اېرکک‌لر؟
۳. سپورت گه قیزیقیش مهم عامل نیمه؟
تدقیقات غایه‌لری
۱. ساغلام‌لیک اوچون سپورت نینگ اهمیتینی نظرگه آله‌دیگن بولسک، یاش‌لر نینگ ساغلام‌لیگینی تېکشیریش؛
۲. عیاللر و اېرکک‌لر آره‌سیده سپورت اهمیتینی انیقلش؛
۳. یاش‌لر نینگ سپورت قیلمسلیک عاملینی انیقلش؛
تدقیقات وقتی
بو تدقیقات اوچ آی ایچیده اوشبو ییل (۴ فبروری دن ۲۹ اپریل) گچه اۉتکزیلگن و معلومات‌لر تحلیل و تېکشیریلگن.
گزارس خلاصه‌سی
سلام افغانستان یېتکرمه موسسه‌سی (رادیو سلام‌وطندار) یاش‌لردن بیر قنچه‌سی باشقه فعالیت‌لری یانیده سپورت قیلیش‌لرینی تېکشیریش اوچون، افغانستان نینگ ۲۸ ولایتیده ۷۵۱ یاش بیلن سوراو اۉتکزگن.
سلام‌وطندار نینگ اوشبو سوراودن تاپگن معلوماتی اساسیده، بو سوراو گه قتنشگن هر آلتی ییگیت دن تورت نفری سپورت قیلیش‌لرینی بیلدیرگنلر.
اوشبو سوراو اساسیده ۴۸۸ ییگیت که بو سوراو نینگ ۶۵ فایزینی تشکیل بیره‌دی، سپورت قیلیش‌لرینی اېتگنلر؛ بیراق باشقه ۲۶۳ نفری که ۳۵ فایزنی تشکیل بیره‌دی، سوال گه جواب سپورت قیلمسلیک‌لرینی بیلدیرگنلر.
اوشبو سوراو ده ییگیت‌لر و قیزلر نینگ سپورت گه قیزیقیش فرقلری هم تېکشیریلگن و نتیجه ده ییگیت‌لر قیزلر گه نسبتن ایکّی برابر سپورت گه قیزیقیشی انیقلنگن.
سوراو گه قتنشگن ییگیت‌لر نینگ قریب ۶۲ فایزی و قیزلر نینگ ۳۸ فایزی سپورت قیلیش‌لرینی معلوم قیلگنلر.
اوشبو تېکشیروده ییگیت‌لر و قیزلر آره‌سیده سپورت قیلیش دلیلی هم تېکشیریلگن و کوپ سانده قیزلر تنه‌لری گوزه‌ل‌لیگی و ییگیت‌لر اېسه کوچلی بولیش اوچون سپورت قیلیش‌لرینی اېتگنلر.
بو سوراو نینگ معلومات‌لری اساسیده، سپورت گه قیزیقیش‌لرینی معلوم قیلگن ۶۴.۴ فایز قیزلر، تنه‌لری گوزه‌ل بولیش اوچون سپورت قیلیش‌لرینی بیلدیرگن و ۷۱.۹ فایز ییگیت‌لر گه کوره، کوچلی بولیش مقصدیده سپورت قیله‌دیلر.
گزارش تفصیلاتی
سلام‌وطندار نینگ مملکت ۲۸ ولایتیده ۷۵۱ ییگیت بیلن اۉتکزگن سوراوی اساسیده، بو سوراو گه قتنشگنلر نینگ ۶۵ فایزی سپورت قیله‌دیلر؛ بیراق باشقه ۲۶۳ نفری که سوراو گه قتنشگنلر نینگ ۳۵ فایزینی تشکیل بیره‌دی، سپورت گه قیزیق‌مسلیک‌لرینی بیلدیرگن.
معلومات‌لر اساسیده، سپورت قیلیش‌لرینی بیلدیرگن ۴۸۸ کیشی دن ۶۵.۷ فایزی کوچلی بولیش، ۲۸.۳ فایزی تنه‌لری گوزه‌ل بولیش و ۵.۹ فایزی هم سپورت ایش بولیم‌لری بولیش اوچون سپورت قیلیش‌لرینی بیلدیرگن.
شونینگدیک بو تېکشیرو نینگ معلومات‌لری اساسیده، سپورت بیلن شغل‌لنمسلیک‌لرینی اېتگن ۲۶۳ ییگیت دن ۳۱.۸ فایزی سپورت زمینه‌سی یره‌تیلمسلیگی، ۲۳.۱ فایزی تنبل‌لیک، ۲۲.۷ فایزی ایش بیلن شغل‌لنیش و ۲۲.۴ فایزی هم سپورت گه قیزیقمه‌ی و اۉزلری کوچلی اېکنینی اویلب سپورت قیلمسلیک‌لرینی اېتگنلر.
بو تېکشیرو کابل شامل مملکت نینگ ۲۸ ولایتیده اۉتکزیلگن، کابل ۴۹.۷ فایز اشتراکچی بیلن بیرینچی اۉرینده و بامیان ۰.۷ فایز اشتراکچی بیلن اېنگ آخرده قرار تاپگن.
تېکشیرو ده تورلی یاش‌لرده بولگنلر بیلن صحبت اۉتکزیلگن. سوراو گه قتنشگنلر نینگ ۳۵.۳ فایزی ۲۰ دن ۲۵ یاشر، ۳۳.۸ فایزی ۱۵ دن ۲۰ یاشر، ۱۹.۸ فایزی ۲۵ دن ۳۰ یاشر و ۱۱.۱ فایزی ۳۰ دن ۳۵ یاشر آره‌سیده بولگنلر.
بو سوراو ده، قتنشگنلر نینگ تحصیل درجه‌سی تېکشیریلگن، سوراو گه جواب قیترگنلر نینگ ۴۶.۷ فایزی لیسانس مدرک‌لری بارلیگی، ۴۵.۱ فایزی ۱۲ صنف‌نی بیتَیرگنلرینی، ۲.۹ فایزی ماسترلیک مدرک‌لری بارلیگی و ۴.۹ فایزی هم سوادسیز اېکنلرینی اېتگنلر.
اوشبو تېکشیرو ده قتنشگنلر نینگ جندری تېکشیریلگن، سوراو گه قتنشگن ۷۵۱ کیشی دن، ۵۵.۷ فایزینی ییگیت‌لر و ۴۴.۳ فایزینی قیزلر تشکیل بیرگن.
تېکشیرو ده ییگیت و قیزلر نینگ سپورت قیلیش میزانی هم تېکشیریلگن و قولگه کېلگن معلومات‌لر اساسیده، ییگیت‌لر قیزلر گه نسبتن کوپراق سپورت بیلن شغللنه‌دیلر؛ سپورت قیله‌دیگن ۴۸۸ یاش دن، ۶۱.۷ فایزینی ییگیت‌لر و ۳۸.۳ فایزینی قیزلر تشکیل بیره‌دی.
شونینگدیک، سپورت قیلمه‌یدیگن ۲۶۳ یاش دن، اولر نینگ کوپینی قیزلر تشکیل بیره‌دی؛ بو یاش‌لر نینگ ۵۵.۵ فایزینی قیزلر و ۴۴.۵ فایزینی ییگیت‌لر تشکیل بیره‌دی.
بو تېکشیرو ده ییگیت‌لر و قیزلر آره‌سیده سپورت قیلیش دلیل‌لری سوره‌لگن، سوراو گه قتنشگن ییگیت‌لردن ۷۱.۹ فایزی کوچلی بولیش و سپورت گه قیزیقه‌دیگن قیزلردن ۶۶.۴ فایزی، تنه‌لری گوزه‌ل بولیش اوچون سپورت قیلیش‌لرینی بیلدیرگن.
باشقه تاماندن، یاش‌لر نینگ کونده‌لیک سپورت قیلمسلیک دلیل‌لری هم سوره‌لگن و سوراو گه قتنشیب سپورت قیلمسلیک‌لرینی اېتگن قیزلردن ۶۵.۲ فایزی سپورت زمینه‌سی یوق‌لیگی و سوراو گه قتنشگن ییگیت‌لردن ۵۵.۹ فایزی وقت‌لری یوق‌لیگی اوچون سپورت قیلمسلیک‌لرینی اېتگن.
تکلیف‌لر
تدقیقات نینگ معلومات‌لری اساسیده، ساغلام جمعیت اوچون قوییده‌گی تکلیف‌لر بیریله‌دی:
۱. سرپرست حکومت گه، عیاللر گه کلوب‌لرده باریب سپورت قیلیش زمینه‌سی یره‌تیلیشی تکلیف قیلینه‌دی.
۲. سپورت اهمیتی و روحی ساغلام‌لیک ده اونینگ رولی حقیده، یېتکرمه‌لر آرقه‌لی آگاهی‌لیک بیریش دستورلر نظرگه آلینیشی تکلیف قیلینه‌دی.
۳. سپورت یاش‌لر نینگ ایش و مسلکی دیر، شونی اوچون حکومت اونی قۉللب-قوتلشی درکار.