هرات ولایتی حاصلدار ییرلر و نسبتاً مناسب اقلیمگه ایگه بولگنی اوچون دایم افغانستان ده ایکینچیلیک محصوللری تولید بولهدیگن اونملی مرکزلردن بیری بولگن. اوتگن ییللرده ایچکی تولیدلرنینگ رواجلنیشی آرقهلی آزیق-آوقتنینگ خودکفالیگی رواجلنیشی اوچون سعیوحرکت بولگن؛ بیراق اقلیم اوزگریشلری کوچهیشی بیلن، بو یوتوقلر جدی تهدیدلر بیلن روپهره بولگن. کیتمه-کیت قوروقچیلیکلر، سوو منبعلری کمهیشی و پایدار برنامهلر یوقلیگی، ایکینچیلیک تولیدلرنی باسیم آستیده قوییب و آزیق-آوقت محصوللری قیمتینینگ آشیشیگه سبب بولگن.
هرات یشاوچیلریدن بیری فریدون عظیمینینگ ایتیشیچه، عایله نیازلریدن قریب ۸۰ فایزینی ایچکی تولیدلردن تامینلهیدی. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «حاضر ایسه قریب ۸۰ فایز ایچکی تولیدلردن فایدهلنهمن. اصلی نیازلریمیزدن بیرتهسی برنج دیر که قیغو بیلن بنگلادیش، هندوستان و پاکستان دن وارد بولهدی، لیکن خوشبختانه اهالی کوپراق ایچکی تولیدلردن فایدهلنهدی. مین اوزیم وارداتی میوهلرنی کورگنیمده یا ساتیب آلمهیمن یا-ده آزراق ساتیب آلهمن.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
شوندهی بیرحالده، هرات ولایتی یشاوچیلریدن قطاری ایچکی محصوللر قیمتی آشگنیدن شکایت قیلیب و ایتیشلریچه، اوتگن ییللرگه قرهگنده اوزاق مدت اوچون آزیق-آوقت محصوللرینی سقلش امکانیتیگه ایگه ایمسلر.
هرات یشاوچیلریدن بیری سامعه نورینینگ سلاموطندار گه ایتیشیچه: «بوندن آلدین مملکتده تولید بولگن حبوباتلردن قطارینی کوپینچه وقت فایدهلنیش اوچون آلیب ذخیره قیلیب قورهر ایدیک؛ بیراق حاضر ایسه یالغیز کوندهلیک نیازلریمیزنی تامین قیله آلهمیز.»
مذکور ولایت یشاوچیلریدن باشقه بیری ذبیحالله بایرامی، آزیق-آوقت قیمتلری آشگنیدن شکایت قیلیب و ایتیشیچه: «برچه بازارده ایچکی تولیدلر بار؛ لبنیاتدن باشلنیب حبوبات گه قدر، دکانلرده بار، بیراق قیمتلر آشگن. دالر قیمتی قویی کیلگنی بیلن، قیمتلر حاضرگچه یوقاری دیر.»
شوندهی بیرحالده، هرات ایکینچیلیک ایش بیلرمانلرینینگ آگاهلنتیریشیچه، سونگی ییللردهگی یاغینگرچیلیک میزانی کمهیشی، بوغدای، ارپه، اوزوم، ترووز و یشیل زیره کبی ایچکی محصوللر تولید بولیشینینگ سیزیلرلی درجهده کمهیشیگه سبب بولگن.
ایکینچیلیک ایش بیلرمان غلامفاروق حیدریان، اوشبو قیینچیلیکلر بیلن قرشی کورهش اوچون سوو منبعلری مدیریت بولیشینینگ اساسی یوللردن بیری صفتیده بولگنیگه تاکید قیلهدی. «کیچیک سوو ییتکزیش ترماقلر، حوضچهلر و بویوک توغانلر کبی سوو ذخیرهلر قوریلیشی، بو بحران کمهیشی گه یاردم بیرهدی. شونینگدیک قطرهای سووغاریش سیستملریدن فایدهلنیش و قوروقچیلیک برابریده چیدهملی محصوللر ایکیلیشی، فایدهلی یوللردن دیر. توپراق و طبیعی منبعلرنی مدیریت قیلیش، عمومی آگاهیلیکنی آشیریش، جمعیتنی کوچلنتیریش و شونینگدیک دولت و خلقارا نهادلرنینگ مالی حمایت قیلیشی، اقلیم اوزگریشلری اثرلری کمهیشی توغریسیده اونملی رول اوینهیدی.»
باشقه بیر تاماندن، اقتصادی ایش بیلرمانلرنینگ آگاهلنتیریشیچه، اقلیم اوزگریشی یالغیز قیمت آشیشی و محصوللر کمهیشی مسئلهسی بیلن یکونلمهیدی، بلکیم سیاسی و اجتماعی ثباتسیزلیکلرگه هم سبب بولهدی.
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
اقتصادی ایش بیلرمان عبدالرحمان کریمینینگ سلاموطندار گه ایتیشیچه: «اقلیم اوزگریشلری آزیق-آوقت ناتینچلیگی کوپهیشی، مهاجرت، منبعلر توغریسیده رقابتلرگه سبب بولهدی که نتیجهده، سیاسی و اجتماعی ثباتسیزلیکلرگه آلیب بارهدی. تولید کمهیشی و قیمتلر کوپهیشی، اجتماعی زیان کوریشلری رواجلنیشی بیلن بیرگه، اهالینینگ آزیق-آوقت تینچلیگی اوچون جدی بیر تهدید حسابلنهدی.»
ایتیش کیرهک که، ایکینچیلیک افغانستان اقتصادینینگ اساسی پایهلریدن بولیب و حاضر ایسه، بویوک تهدید بیلن روپهره بولگن که بو تهدید، نه فقط ییر بلکیم اهالی حیاتینی هم باسیم آستیده قرار بیرگن.
